به گزارش خبرنگار ایرنا،خرداد ماه سال گذشته بود که خبری مبنی بر موضوع تخریب و ریزش مسجد تاریخی وکیل بر اثر فرونشست منتشر شد و این خبر موجبات نگرانی دوستداران میراث فرهنگی فارس را فراهم کرد.
در آن زمان مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان فارس اعلام کرد: پیرو درخواست هیات‌امنای مسجد وکیل مبنی بر مرمت سرویس بهداشتی، پس از تهیه طرح و بازدید میدانی در محل و تشکیل ۲جلسه با نمایندگان اوقاف، شهرداری و هیات‌امنا و دستگاه‌های اجرایی از جمله آبفا و اداره برق تصمیم بر آن شد که تخلیه فاضلاب از طریق سیستم مرکزی شهری انجام شود.
به گفته سید موید محسن‌نژاد، هنگام بازدید میدانی کارشناسان معاونت میراث‌فرهنگی، متوجه کم شدن ضخامت سقف گاوچاه در کنار سرویس بهداشتی‌ها شدند، که طی یک مکاتبه و تماس با هیات‌امنا برای جلوگیری از بروز خطر مقرر شد مسیر معبر کنار سرویس بهداشتی تا رفع آسیب بسته شود.
مدیرکل میراث فرهنگی همچنین افزود: قسمتی در حدود یک متر در ۷۰ سانتی‌متر از سقف گاوچاه که کف کوچه را تشکیل می‌دهد طی چند روز اخیر ریزش کرده، اما هیچ تهدیدی برای اصل بنا محسوب نمی‌شود و تقریباً این اتفاق در اکثر گاوچاه‌ها به سبب وجود رطوبت و سست شدن خاک قابل پیش‌بینی است و قرر شده با همکاری شهرداری شیراز و هیات‌امنا تحت نظارت کارشناسان میراث‌فرهنگی پروژه اصولی مرمت به زودی آغاز شود.
مدیر پایگاه میراث فرهنگی شهر تاریخی شیراز هم که معتقد بود هیچ خطری از جمله تخریب یا فرونشست، بنای مسجد وکیل شیراز را تهدید نمی‌کند، در این باره گفت: در قسمت شرقی مسجد وکیل کوچه‌ای قرار دارد که زیر آن گاوچاهی قرار دارد که در گذشته از این طریق و با استفاده از احشام آب به روی زمین منتقل می‌شده و انتهای این گاوچاه خاک دستی ریخته شده که زمین این قسمت کمی ریزش داشته که هیچ ارتباطی با مسجد وکیل ندارد و هیچ سقفی هم ریخته نشده است.
ماجرای دپوی فاضلاب شهری در آب انبار مسجد چیست؟
امسال نیز پُر شدن آب انبار تاریخی و میراثی مسجد وکیل شیراز از فاضلاب و تخریب این بنای ارزشمند طی روزهای اخیر واکنش بسیاری از سوی فعالین و دوستداران میراث فرهنگی به دنبال داشته است.
ناظر اماکن میراثی و تاریخی اوقاف فارس در این باره گفت: احیای سرویس بهداشتی مسجد وکیل از ۶ماه گذشته با تعامل و همکاری شهرداری شیراز در دستور کار قرار گرفت اما در روند اجرای این پروژه، با درخواست اوقاف گمانه‌ای زیر سرویس بهداشتی برای بررسی بیشتر زده شد که با دپوی فاضلاب سرویس بهداشتی در سپتیک رو به رو شدیم.
به گفته او، با کشف این سپتیک و بررسی‌های انجام شده متوجه شدیم که نم و رطوبت زیر سرویس بهداشتی در حال انتقال به بخش‌های دیگر مسجد است از این رو باتوجه به حضور استاندار فارس در مسجد و صدور دستور برای احیای سرویس بهداشتی، جلساتی با اداره کل میراث فرهنگی برای تصمیم گیری برگزار شد که پس از بررسی‌های لازم، تصمیم بر خارج کردن این فضای آجری از حالت سپتیک اتخاذ شد.
بدین ترتیب کار مرمت این سرویس بهداشتی جهت کار مطالعاتی فضای کشف شده زیر آن متوقف شد و رسیدگی به مشکل فاضلاب دپو شده در آب انبار این مسجد تاریخی در دستورکار دستگاه‌های متولی قرار گرفت؛ مشکلی که در حال حاضر اجرای عملیات برای حل آن در میان دستگاه‌های مختلف پاسکاری می‌شود.
میراث فرهنگی: شهرداری همکاری نکرده است
اداره‌کل میراث فرهنگی فارس در این باره اعلام کرده که طی نامه‌ای از شهرداری شیراز خواستار واگذاری یک دستگاه لجن کش شده، اما شهرداری با گذشت مدت زمان و علی رغم پیگیری‌های فعال حوزه میراث فرهنگی از دادن آن امتناع کرده است.
میراث فرهنگی فارس همچنین مدعی است که نگهداری از این بنا وظیفه اداره کل اوقاف است و به همین دلیل امکان خدمات‌رسانی در محدوده این بنا توسط میراث فرهنگی وجود ندارد.
مدیریت شهری: مسئولیتی در زمینه جمع آوری و دفع فاضلاب نداریم
شهرداری شیراز هم در اطلاعیه‌ای اعلام کرده که مسئولیتی در زمینه جمع‌آوری و دفع فاضلاب شهری ندارد.
شهرداری شیراز مدعی است که به استناد ماده یک قانون تشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب ایجاد و بهره‌برداری تأسیسات مربوط به جمع‌آوری، انتقال و تصفیه فاضلاب شهرها در داخل محدوده قانونی شهرها به عهده وزارت نیرو و شرکت مستقلی بنام شرکت آب و فاضلاب است؛ پس شهرداری‌ها مسئولیتی در زمینه جمع‌آوری و دفع فاضلاب شهری ندارند.
در این اطلاعیه آمده که شهردار منطقه تاریخی فرهنگی (منطقه ۸) همواره با هیات‌امنای مسجد و بازار وکیل همکاری دارد و اقدامات مؤثری نیز در ایجاد شبکه دفع آب‌های سطحی انجام داده است، همکاری با سایر نهادها نیز در حدود وظایف و اختیارات مورد تأکید بوده، اما طبق قانون جمع‌آوری و دفع فاضلاب شهری بر عهده دستگاه متولی است.
شهرداری شیراز همچنین اعلام کرد: پیرو مکاتبه اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان فارس و همکاری شورای بازار وکیل در خصوص واگذاری یک دستگاه پمپ لجن کش از شهرداری منطقه هشت جهت آب‌انبار کریم‌خانی مسجد وکیل، این موضوع توسط واحد تأسیسات شهرداری منطقه مذکور هماهنگ و انجام و مقرر شد که اداره کل میراث فرهنگی تحویل گیرد.
آبفا شیراز:مسئولیت‌دستگاه‌ها تعیین شده است
این اتفاقات واکنش شرکت آب و فاضلاب شیراز را نیز به همراه داشت؛ معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب آبفا شیراز که معتقد است ارایه خدمات این شرکت با اولویت قراردادن مناطق محروم و محورهای تاریخی و فرهنگی شیراز انجام می‌شود، در خصوص مشکل فاضلاب مسجد تاریخی وکیل گفت: شبکه فاضلاب شیراز با پیشرفت ۶۵درصدی در حال توسعه و پیشرفت است و برخی از محورهای اصلی بافت تاریخی و فرهنگی شیراز شامل خیابان طالقانی در مجاورت مسجد تاریخی وکیل مدت‌ها پیش به شبکه فاضلاب پیوسته و در دست بهره‌برداری است.
محمدهادی ستوده با ارائه توضیحات بیشتری پیرامون ماجرای دپوی فاضلاب شهری در آب انبار مسجد وکیل افزود: سرویس‌های بهداشتی موجود مسجد وکیل به شبکه فاضلاب متصل نبوده و همچنین نیازمند توسعه و بازسازی است.
وی ادامه داد: به منظور حل مشکل فاضلاب مسجد وکیل، جلسه ای در سال ۱۴۰۱ با محوریت فرمانداری شیراز و حضور نمایندگان دستگاه‌های مختلف در محل مسجد وکیل برگزار و مسئولیت هر یک از دستگاه‌ها تعیین شد.
ستوده یادآور شد: بر این اساس مقرر شد با توجه به اینکه سرویس‌های بهداشتی مسجد وکیل قابلیت اتصال به شبکه فاضلاب موجود در خیابان طالقانی را بصورت ثقلی ندارد، لذا بخش باقیمانده ثقلی در معبر ضلع جنوبی مسجد از شبکه موجود خیابان طالقانی تا گذر قلوه سنگی توسط شرکت آب و فاضلاب شیراز اجرا شود و بازسازی و توسعه سرویس بهداشتی و پمپاژ داخلی و اتصال بخش تحت‌فشار نیز توسط شهرداری و میراث فرهنگی انجام شود.
اعلام آمادگی آبفا شیراز برای حل مشکل
معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب آبفا شیراز اضافه کرد: در همین زمینه شرکت آبفای شیراز در مدت کوتاه و در آذر ماه سال گذشته به تعهدات خود در این محور عمل کرد و بخش‌های احداث شبکه تحت فشار و بازسازی سرویس های بهداشتی باقی ماند که توسط شهرداری منطقه تاریخی شیراز و اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان فارس در حال پیگیری است.
وی با تاکید بر این موضوع که رویکرد آبفا شیراز بر اساس تعامل و هم‌افزایی با سایر دستگاه‌ها است، گفت: بر اساس قانون مسئولیت گسترش شبکه فاضلاب توسط آبفای شیراز تا درب مجموعه‌های مسکونی، تجاری، گردشگری و غیره است و در مورد ایجاد و بهسازی زیرساخت‌های داخلی اماکن مسئولیتی ندارد.
به گفته معاون بهره‌برداری و توسعه فاضلاب آبفا شیراز این شرکت جهت همکاری بیشتر آمادگی خود را اعلام کرده تا لوله شبکه تحت فشار را در اختیار شهرداری شیراز قرار دهد تا مشکل فاضلاب مسجد وکیل در کوتاه‌ترین زمان ممکن برطرف شود.
ضرورت حفاظت هر چه بیشتر از این اثر تاریخی
با این حال نباید فراموش کرد که مسجد وکیل، مسجدی تاریخی است که به دلیل سبک معماری خاص و نوع ساخت، از جمله بناهای ارزشمند در شیراز به شمار می‌رود و حراست و حفاظت از این اثر تاریخی مهم باید بیشتر مورد توجه قرار بگیرد.
در حقیقت حفظ این میراث فرهنگی به لحاظ طیف وسیعی از مزایای فرهنگی و اجتماعی دارای اهمیت است؛ این میراث ارزشمند از رفاه اجتماعی و فرهنگی ساکنان منطقه حمایت می‌کند، غرور مدنی جوامع را ارتقا می‌دهد و به همان اندازه می‌تواند وسیله‌ای برای دست‌یابی به اهداف اقتصادی بلندمدت هم‌چون رشد و احیای مجدد شهرها، مشاغل کوچک و تأمین مسکن باشد؛ لذا نیاز است که تدابیر اساسی برای نگهداری از این اثر تاریخی مهم اتخاذ شود.