به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، رخشنده اعتصامی معروف به پروین اعتصامی در ۲۵ اسفند ۱۲۸۵ خورشیدی در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش یوسف اعتصامی آشتیانی (اعتصام الملک) از رجال نامی و نویسندگان و مترجمان مشهور اواخر دوره قاجار بود. در کودکی با خانواده به تهران آمد. پایان‌نامه تحصیلی خود را از مدرسه آمریکایی تهران گرفت و در همانجا شروع به تدریس کرد. پیوند زناشویی وی با پسر عمویش بیش از دو و نیم ماه دوام نداشت. وی پس از جدایی از همسر، مدتی کتابدار کتابخانه دانش‌سرای عالی بود. دیوان اشعار وی بالغ بر ۲۵۰۰ بیت است. وی در فروردین ۱۳۲۰ شمسی به علت ابتلا به حصبه درگذشت و در قم به خاک سپرده شد.
بنیاد ادبی استاد شهریار با همکاری دانشکده ادبیات دانشگاه علامه طباطبایی اقدام به برگزاری همایش بین‌المللی پروین اعتصامی کرده است. اختتامیه این همایش در ۲۴ آبان ۱۴۰۲ در دانشگاه علامه طباطبایی برگزار خواهدشد. در این روز از کتابی که از مجموعه آثار منتخبان این دوره تشکیل شده است، رونمایی خواهدشد.
با حضور محسن حبیبی رئیس دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی و جواد وندنوروز رئیس بنیاد استاد شهریار در ایرنا نشستی برگزار شد. در این نشست ابعاد نخستین دوره همایش بین‌المللی پروین اعتصامی مورد بررسی قرار گرفت.
درباره نخستین همایش بین‌المللی پروین اعتصامی توضیح دهید. چه تعداد مقاله به دبیرخانه رسیده است و اختتامیه این همایش در چه روزی برگزار می‌شود؟
وندنوروز: نخستین همایش بین‌المللی پروین اعتصامی با همکاری مشترک علامه طباطبایی و بنیاد استاد شهریار در ۲۴ آبان سال جاری در محل دانشکده زبان و ادبیات فارسی دانشکده علامه طباطبایی برگزارخواهد شد. از اهداف برگزاری این همایش بین‌المللی می‌توان به موضوع آشنایی اندیشمندان و نسل جدید با آثار و اندیشه‌های پروین اعتصامی اشاره کرد.
این همایش نشان دهنده اهتمام ویژه اندیشمندان در حوزه علوم انسانی و زبان و ادب فارسی به ضرورت توسعه و ترویج صحیح اندیشه‌های بانو پروین اعتصامی است و در نتیجه برگزاری این همایش شاهد راه‌اندازی دبیرخانه دائمی پروین اعتصامی خواهیم بود.
درجه ISC (پایگاه استنادی علوم جهان اسلام) از وزارت علوم برای این همایش اخذ شود
از دیگر اهداف آن می‌توان به جلب توجه صاحب نظران و سیاستمداران فرهنگی کشور به ضرورت توسعه اندیشه‌های اجتماعی پروین اشاره کرد. استقبال ارزشمند دانشگاه علامه و اعضای هیات علمی و پژوهشگران و دانشجویان دکترای این دانشگاه باعث شد که درجه ISC (پایگاه استنادی علوم جهان اسلام) از وزارت علوم برای این همایش اخذ شود.
همین موضوع باعث شد بیش از ۴۵۰ مقاله از داخل و خارج از کشور به دبیرخانه همایش پروین ارسال شود. از این تعداد ۲۸۰ مقاله ارزیابی شده و در کتاب مجموعه مقالات همایش پروین به چاپ خواهد رسید. همچنین بعد از اعلام فراخوان ۱۸۰ پایان‌نامه و رساله‌هایی از دانشگاه‌های مختلف، به دبیرخانه واصل شد. از میان اینها ۱۰ عنوان انتخاب شد و در روز اختتامیه به عنوان رتبه ممتاز به شکل کتاب رونمایی خواهد شد.
فکر می‌کنید اجرای این همایش چه تاثیری بر جامعه خواهد داشت؟
وندنوروز: پروین اعتصامی از هفت سالگی در منزلی در تهران زندگی کرده است، در نتیجه فعالیت دبیرخانه دائمی همایش بین‌المللی پروین اعتصامی این منزل در جریان ثبت ملی قرار گرفته است. جا دارد از کمیته ملی یونسکو قدردانی و تشکر کنیم که در پی ثبت جهانی بانو پروین اعتصامی به نام ایران هستند.
رویکرد علمی و آگاهانه دانشگاه علامه طباطبایی به مفاخر کشور، موجب شد شاهد برنامه‌های خوبی در سطح ملی باشیم. همچنین جشنواره پایان‌نامه‌های برتر با همکاری یونسکو، دانشگاه تهران و علامه طباطبایی به شکل مشارکت برگزار خواهند داشت.
بسیاری از شاعران ایران از حکمای زمان خود بودند
دانشگاه علامه طباطبایی در برگزاری همایش بین‌المللی پروین اعتصامی چه نقشی دارد؟
حبیبی: دانشگاه علامه طباطبایی به عنوان بزرگترین دانشگاه تخصصی کشور و حتی منطقه که دارای حدود ۵۶۰ هیات علمی و ۱۳ هزار دانشجو در مقاطع مختلف است، یکی از قطب‌های علوم انسانی محسوب می‌شود. اساتید برجسته و بنامی در دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی که از قدمت بالایی برخوردار است، در زمینه موضوع ادبیات فارسی مشغول تدریس و پژوهش هستند.
برگزاری بزرگداشت برای شاعران ادیبان و هنرمندان می‌تواند برای جامعه عمومی با سلایق مختلف و در سنین مختلف به خصوص جوانان مفید واقع شود
حدود یک سال است که همکاری ما با بنیاد استاد شهریار شروع شده و دیدار و گفت‌وگوهایی در این زمینه انجام شده است تا اقدامات مشترکی را به انجام برسانیم. همایش بین‌المللی شاعر معاصر بانو پروین اعتصامی نخستین کار مشترک است که بین دو مجموعه انجام می‌شود و امیدواریم که این دری باشد تا بتوانیم گام‌های دیگری را برداریم.
برگزاری بزرگداشت برای شاعران، ادیبان و هنرمندان می‌تواند برای جامعه عمومی با سلایق مختلف و در سنین مختلف به خصوص جوانان مفید واقع شود. همچنین برگزاری این بزرگداشت برای نخبگان هم می‌تواند نویدبخش باشد. شعر و ادب و زبان پارسی در ایران ریشه دارد و می‌توان گفت زبان و ادب فارسی، ادیبان بزرگی را به جهان تقدیم کرده است؛ از رودکی و فردوسی تا شاعران معاصر که در قالب‌های شعری مختلف شعر سرودند فقط در قالب‌های ادبی و زیبایی‌شناسی خلاصه نمی‌شوند.
بسیاری از شاعران ایران از حکمای زمان خود بودند که توانستند آثاری در قالب شعر و هنر ارائه کنند؛ از جمله بانو پروین اعتصامی که در دوران معاصر که نوعی مدرنیته وارد کشور شده بود، همزمان بود.
پروین با شعرش دری برای دادخواهی مردم بازکرد
حبیبی: پروین اعتصامی در شعر خود مشکلات فقر را برای مردم عرضه کرد و توانست با شعر فاخرش دری را برای دادخواهی مردم باز کند. از این رو پاسداشت این شاعران و به خصوص پروین اعتصامی می‌تواند راهگشا باشد، موضوعات در شعر او به زیبایی و در بالاترین نوع وزن‌ها، هنر و زیبایی عرضه شده است. پروین اعتصامی باید مجددا به مردم، دانشجویان، استاید و افراد علاقه‌مند معرفی و عرضه شود و درباره او بازشناسی صورت بگیرد.
دانشگاه علامه طباطبایی رسالت خود می‌داند که این اقدامات را انجام دهد. در آینده همکاری ما با بنیاد استاد شهریار که سابقه خوبی در معرفی شاعران دارد ادامه خواهد داشت و همایش‌های مشابه را با همدیگر اجرا خواهیم کرد.
آیا دانشگاه علامه طباطبایی برنامه‌ای برای سایر شاعران هم درنظر دارد؟
حبیبی: با همکاری انجمن آثار و مفاخر افتتاحیه همایش ابن یمین فریومدی را در دانشکده ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی برگزار کردیم و با استقبال خوبی از طرف اساتید دانشگاه‌های مختلف و دانشجویان مواجه شد. پس از همایش فاخر پروین اعتصامی، همایش بین‌المللی کلیله و دمنه را در اسفندماه برگزار خواهیم کرد و همینطور دانشکده زبان فارسی نقش خود را در ادب و هنر ایران اجرا خواهد کرد.
باید آبروی همایش پروین حفظ شود
کیفیت آثار ارسال شده به دبیرخانه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
زبان فارسی زبان هنرمندانه و شاعرانه است. مردم ما در حوزه‌های روستایی، عشایری و شهری با حکمت، ضرب‌المثل، شعر و ادب زندگی می‌کنند
حبیبی: تیم ارزیاب و گروهی که داوری مقالات را بر عهده دارند با محوریت محمدحسن حسن‌زاده‌نیری که از اساتید و هیات علمی گروه زبان فارسی دانشگاه علامه طباطبایی، اقدامات را در دست گرفتند. مقالات در سطوح مختلف ارائه و سعی شده است مقالاتی که انتخاب می‌شود حتما از وزانت بالایی برخوردار باشند.
همایش‌های مختلف در همه سطوح برگزار می‌شود، مهم داوری است که می‌تواند وزانت همایش را نشان دهد و تیم ارزیاب حتما موضوع را با جدیت ادامه می‌دهند و سعی خواهند کرد که آبروی همایش با ارائه مقالات شایسته نام پروین اعتصامی حفظ شود.
آیا از کشورهای فارسی زبان یا دیگر کشورها هم اثری به دبیرخانه ارسال شد؟
حبیبی: از حدود ۱۰ کشور پاکستان، ترکمنستان، تاجیکستان، افغانستان، ترکیه و کشورهای دیگری که با پروین اعتصامی و شعر و ادب او آشنا هستند مقاله‌هایی دریافت شده است. وجه ادبی او حفظ شده و دوستداران این شاعر پرآوازه که از این همایش آگاهی کسب کردند استقبال خوبی از این همایش انجام دادند و وجه ادبی این همایش حفظ شده است.
مردم ایران با شعر زندگی می‌کنند
میزان توجه جامعه به شاعران را چطور ارزیابی می‌کنید؟
حبیبی: در دوران معاصر پس از انقلاب رویکرد به شعر در قالب‌های مختلف بسیار رو به جلو بوده است. به عنوان مثال، شاعری مانند ابن یمین فریومدی یکی از قطعه سرایان قهار هستند، قطعه قالب شعری که بیشتر به مسائل اجتماعی توجه داشته است. ابن یمین اواخر ایلخانان و اوایل سربه‌داران می‌زیست. در آن دوران به این دلیل که نقاط مختلف ایران به شکل ملوک الطوایفی اداره می‌شد؛ مناطق مختلف ایران دچار فقر، ظلم، ستم و درگیری بودند و مشکلات به اوج خودش رسیده بود. به همین دلیل ابن یمین فریومدی قالب قطعه را انتخاب می‌کند تا بتواند انتقاد کند.
در دوران معاصر پس از انقلاب، سرودن قالب قطعه رشد می‌کند، این قالب وجه انتقادی در اجتماع دارد
می‌دانیم که غزل، وجهه عاشقانه و آسمانی دارد و سایر قالب‌ها هر کدام برای انتقال محتوایی به کار می‌روند. در دوران معاصر پس از انقلاب، سرودن قالب قطعه رشد می‌کند، این قالب وجه انتقادی در اجتماع دارد، در دوران معاصر هم قطعه سرایان بسیار داریم. در دوران معاصر شعر زایش دوباره پیدا کرده و مردم رویکر مناسب به شعر دارند و این وظیفه ما را دو چندان می‌کند، زیرا وظیفه داریم که شعر و ادب فارسی را بشناسانیم.
شاعران بزرگی در فرهنگ و ادب ما وجود دارند؛ قله‌هایی که در جهان معروف هستند مانند سعدی، حافظ، فردوسی، مولوی، خیام و ... که بعضا شاعرانی که قدری پایین‌تر ازاین قله‌ها هستند و هر کدام می‌توانند برای شعر و ادب یک کشور نمونه خوبی باشند، کمتر شناخته شدند. ما موظف هستیم با برگزاری جلسات، ارجنامه‌ها و رویدادهای فرهنگی، بزرگان خود را به مردم بشناسانیم.
مردم ما ادب دوست و افرادی هستند که با شعر زندگی می‌کنند، فرهنگ و ادب را دوست دارند. زبان فارسی زبان هنرمندانه و شاعرانه است. مردم ما در حوزه‌های روستایی، عشایری و شهری با حکمت، ضرب‌المثل، شعر و ادب زندگی می‌کنند . ادب فارسی می‌تواند بر ناملایمات التیام باشد ومی‌تواند نسخه خوب و درمان بسیاری از دردها باشد.