به گزارش ایرنا از سازمان پزشکی قانونی کشور، در نیمه نخست امسال آمار تلفات مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور رشد ۲۲.۳ درصدی ثبت کرد و از ۲۲۴ فوتی در نیمه نخست سال گذشته به ۲۷۴ فوتی در در مدت مشابه امسال رسید.
در ۶ ماهه نخست امسال ۲۷۴ نفر بر اثر مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در کشور جان خود را از دست دادند که از این تعداد ۱۹۲ نفر مرد و ۸۲ نفر زن بودند.
افزایش ۲۲.۳ درصدی تلفات گازگرفتگی در نیمه نخست سال جاری در حالی است که عمده مرگ های ناشی از مسمومیت با گاز منوکسید کربن در نیمه دوم سال و عمدتا از ماه آذر به بعد که در اغلب نقاط کشور شاهد سردتر شدن هوا و به تبع آن استفاده از وسایل گرمایشی هستیم، رخ می دهد.
بیش از ۶۱ درصد فوتی به دنبال گاز گرفتگی در چهار ماهه پایانی سال
آنچنان که بر اساس آمارهای سال گذشته از کل تلفات مسمومیت با گاز که برابر با ۹۱۳ نفر ثبت شده است، ۵۶۳ نفر تنها در چهار ماه پایانی سال جان باخته اند که حدود ۶۱.۷ درصد از تلفات یکسال را در بر می گیرد.
در گزارش پزشکی قانونی تاکید شده است؛ از آنجا که این روند در آمار تلفات مسمومیت با گاز سال های دیگر نیز تکرار شده و همواره با رشد قابل توجه تلفات در نیمه دوم هر سال مواجه هستیم، سازمان پزشکی قانونی در آستانه ورود به چهار ماه پایانی سال از هموطنان درخواست می کند با رعایت نکات ایمنی و توصیه های ارائه شده مانع از وقوع مخاطرات جانی و حوادث تلخ برای خود و عزیزانشان شوند.
منوکسیدکربن گازی بی رنگ، بی بو و فاقد اثرات تحریکی است به همین دلیل اگر در محیطی تولید شود به هیچ عنوان متوجه وجود آن نخواهیم شد. منوکسیدکربن چگونه در محیط تولید می‌شود؟
رییس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه های سازمان پزشکی قانونی کشور در توضیح این مطلب و چگونگی مرگ بر اثر استشاق گاز منوکسیدکربن گفت: منوکسیدکربن گازی بی رنگ، بی بو و فاقد اثرات تحریکی است به همین دلیل اگر در محیطی تولید شود به هیچ عنوان متوجه وجود آن نخواهیم شد.
دکتر مریم اخگری با اشاره به اینکه بسیاری از منوکسید کربن (CO) به عنوان قاتل خاموش یاد می کنند، افزود: منوکسیدکربن قاتل خاموش است زیرا هیچ اثر ظاهری از حضور این گاز در محیط دیده نمی شود و به دلیل نداشتن بوی خاص، اثرات خورندگی در مخاطات ایجاد نمی کند.
این کارشناس سازمان پزشکی قانونی کشور ادامه داد: مردم باید بدانند تمام وسایلی که پدیده احتراق در آنها رخ می‌دهد در صورت نبود اکسیژن کافی می توانند به عنوان عامل تولید کننده گاز منوکسیدکربن مطرح شوند؛ احتراق ناقص گاز شهری و سایر عواملی که به عنوان سوخت استفاده می شوند (مانند زغال و چوب که در شومینه مورد مصرف قرار می گیرند) از منابع تولید گاز منوکسیدکربن هستند.
منوکسیدکربن قاتل خاموش است زیرا هیچ اثر ظاهری از حضور این گاز در محیط دیده نمی شود.
چگونه از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن پیشگیری کنیم؟
اخگری در خصوص راه های پیشگیری از مسمومیت با گاز منوکسیدکربن گفت: بهترین راهکار برای پیشگیری از بروز مسمومیت با این گاز وجود جریان کافی هوا در محیط است. اگر در محیطی از وسیله گرمایشی استفاده می کنیم حتما باید جریان هوای کافی در آن فضا وجود داشته باشد.
وی تصریح کرد: جریان هوای کافی علاوه بر اینکه باعث خارج کردن گازهای سمی از محیط می شود، به احتراق کامل سوخت های فسیلی نیز کمک می کند. روشن کردن گاز پیک نیکی و منقل در وسایل نقلیه سنگین یا در ساختمان های نیمه کاره و استفاده از بخاری‌های بدون دودکش که فاقد سنسور حساس به گاز منوکسیدکربن هستند به ویژه در فضاهای کوچک که فاقد تهویه مناسب هستند از جمله مواردی است که می‌توانند منجر به بروز مسمومیت با این گاز کشنده شود.
وی استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد، کنترل و رفع انسداد منافذ مسیر دودکش قبل از راه اندازی بخاری، شومینه و سایر وسایل گرمایشی بهترین راه پیشگیری از بروز مسمومیت با گاز منوکسید کربن را عنوان می کند و ادامه داد: دقت و توجه به داغ بودن دودکش روشی برای آزمایش کارکرد مناسب دودکش است. اگر لوله دودکش بخاری سرد است دلیل آن خارج نشدن محصولات احتراق و گازهای سمی از دودکش است در این صورت باید ضمن رفع نقص، به‌طور موقت با بازکردن قسمتی از در یا پنجره به تهویه هوا و خروج گازهای سمی از محیط کمک کنید.
رییس مرکز کنترل کیفی آزمایشگاه های سازمان گفت: در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود. همچنین از نصب آبگرمکن در حمام و روشن کردن شعله‌های اجاق گاز در آشپزخانه برای گرم نگه داشتن محیط داخل خانه، جدا خودداری شود.
وی با اشاره به بررسی های صورت گرفته از صحنه فوت افراد مسموم با گاز co، تاکید کرد: در بررسی صحنه فوت افراد مسموم با گاز منوکسیدکربن دیده شده که افراد به منظور جلوگیری از نشت گاز در محیط لوله خروجی دودکش در ظرف آب قرار می دهند. توصیه می شود از قراردادن لوله خروجی بخاری داخل ظرف آب جدا خود داری کنید. این روش موجب جذب گاز سمی در آب نخواهد شد.
هشدار در روشن نگهداشتن وسایل نقلیه مانند اتومبیل و موتور در فضای بسته
در صورت استفاده از وسایل گرمایشی مانند بخاری و شومینه، نباید تمامی روزنه‌های جریان هوا در منزل و به ویژه اتاق خواب مسدود شود. وی در خصوص روشن نگهداشتن وسایل نقلیه مانند اتومبیل و موتور در فضای بسته مانند پارکینگ نیز هشدار می دهد.
ارتباط مستقیم تغییرات جوی با افزایش تلفات گازگرفتگی
کارشناس سازمان پزشکی قانونی کشور با تأکیدبر ارتباط مستقیم تغییرات جوی و افزایش مرگ و میز ناشی از گازگرفتگی، تصریح کرد: تغییرات ناگهانی جوی مانند کاهش دما، بارش های پیش بینی نشده و عدم آمادگی هموطنان برای استفاده از وسایل گرمایشی استاندارد ارتباط مستقیم با افزایش آمار مرگ و میر با این کشنده خاموش دارد.
وی ادامه داد: آنچنان که آمارهای سازمان نشان می دهد عمده تلفات مسمومیت با گاز مربوط به نیمه دوم سال و همزمان با سردشدن هوا است. در سال ۱۴۰۱ در کل کشور ۹۱۳ نفر بر اثر مسمومیت با گاز جان خود را از دست دادند که ۶۸۹ نفر آن مربوط به نیمه دوم سال است. در سال ۱۴۰۰ نیز از ۸۳۹ مرگ ثبت شده بر اثر گازگرفتگی، ۶۵۶ مورد مربوط به نیمه دوم سال است.
علایم مسمومیت با گاز منوکسید کربن چیست؟
اخگری با اشاره به اینکه عملکرد بافت‌هایی نظیر مغز و قلب به اکسیژن کافی در خون وابسته است و در مسمومیت با منوکسیدکربن بیشترین آسیب در این دو ارگان حیاتی وارد می شود، گفت: نکته مهم در مسمومیت با گاز منوکسید کربن غلظت گاز موجود در محیط و میزان مواجهه فرد با این گاز است. هر چه غلظت گاز در محیط بیشتر و مدت زمان مواجهه طولانی تر باشد مسمومیت با این گاز شدیدتر خواهد بود.
وی یاد آوری کرد: علائمی که در مراحل ابتدایی مسمومیت با منوکسید کربن برای فرد رخ می‌دهد، مانند حالت خستگی ناشی از فعالیت روزانه است و ممکن است فرد آن را به عنوان حالت طبیعی تلقی کند. معمولا تظاهرات بالینی در فرد مسموم با گاز منوکسیدکربن با علایم غیراختصاصی نظیر تهوع و استفراغ شروع شده و فرد دچار خواب آلودگی و لتارژی یا بی قراری، درد و ضعف عضلانی می شود؛ درصورت تداوم تماس با این گاز فرد دچار کاهش سطح هوشیاری، کما، تشنج، ایست قلبی و در نهایت مرگ خواهد شد.
وی هشدار داد: مشاهده علایمی شبیه به آنفلوانزا مانند بدن درد، خواب آلودگی، کوفتگی و درد عضلانی که به شکل یک باره و به خصوص در تمامی افرادی که در یک محیط قرار دارند ایجاد می شود را به عنوان یکی از نشانه‌های مسمومیت با گاز منوکسیدکربن در نظر بگیرید. زمانی که این علائم با خروج از محیط بهبود یافته یا تخفیف می یابند شک به مسمومیت با گاز منوکسیدکربن قوی تر می شود.
اقدامات لازم در هنگام برخورد با فرد مسموم با مونوکسیدکربن چیست؟
به گفته اخگری بهترین راهکار در هنگام برخور با بیمار مسموم با گاز منوکسید کربن خارج کردن مصدوم از محیط حادثه است. بلافاصله باید بیمار را در هوای آزاد و در معرض اکسیژن قرار داده و سریعا وی را به اولین مرکز درمانی رساند. باز کردن پنجره‌ها و ایجاد تهویه در محیط از مسمومیت سایر افراد جلوگیری خواهد کرد.
توصیه مهم این کارشناس پزشکی قانونی به هموطنان این است که در صورت مشاهده موارد مسمومیت با گاز مونوکسید کربن، زمان را تلف نکرده و بلافاصله مصدوم را از محیط خارج کرده و به مرکز درمانی منتقل کنند.