به گزارش ایرنا، شامخ یا همان شاخص مدیران خرید (PMI) مقیاسی است که مرکز آمار و اطلاعات اقتصادی اتاق ایران، از طریق دریافت پاسخ بنگاه‌های نمونه در صنایع مختلف به سوالات مشخص استخراج می‌کند.
شاخص شامخ که اوایل هرماه منتشر می‌شود، رونق، رکود یا ثبات کسب‌وکارهای مورد بررسی و چشم‌انداز انتظاری آنها در آینده را نشان می‌دهد.
در جریان استخراج این شاخص، اگر عدد شامخ بیش از ۵۰ واحد باشد، نشان می‌دهد که اقتصاد در حال توسعه است، درحالی‌که هر رقمی زیر ۵۰ واحد، از قرار داشتن اقتصاد در شرف انقباض و رکود حکایت دارد.
به گزارش وزارت امور اقتصادی و دارایی، این وزارتخانه در پاسخ به گزارش‌های ۱۸ آذر روزنامه‌های «تعادل» با عنوان «مانع‌تراشی سه دستگاه برای بنگاه‌ها»، روزنامه «اعتماد» با عنوان «مواد اولیه نایاب و گران شد»، روزنامه «دنیای اقتصاد» با عنوان «بن‌بست تامین مواد اولیه» و روزنامه «کار و کارگر» با عنوان «تصمیم‌های غیرکارشناسی حیات بنگاه‌ها را مختل کرده است»، توضیح‌داد: براساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، شاخص مدیران خرید (تعدیل فصلی نشده) برای بخش صنعت به ۵۳.۱۱ رسید که نسبت به ماه قبل بهبود داشته و بیشترین مقدار چهار ماهه اخیر از تیرماه را ثبت کرده است.
وزارت اقتصاد ادامه‌داد: گزارش به دست آمده از فعالان اقتصادی نشان می‌دهد در مهرماه، به‌غیراز موجودی مواد اولیه خریداری شده که با کاهش روبه‌رو بوده، عدد سایر مولفه‌های اصلی بیشتر از ۵۰ گزارش شده است که می‌تواند نشانه خروج از رکود باشد. شاخص ترکیبی مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران در مهر ماه ۵۴.۱۵ گزارش شده است.
هرچند شاخص قیمت خرید مواد اولیه و لوازم مورد نیاز در مهرماه ۷۲.۲۵ بیشترین مقدار سه ماهه اخیر و شاخص قیمت محصولات تولیدشده یا خدمات ارائه‌شده نیز با ثبت عدد ۵۹.۶۹ بیشترین افزایش را در پنج ماه اخیر از خرداد ماه به ثبت رسانده، اما با وجود این شاخص کل و صنعت در مهر ماه افزایشی و بیشتر از ۵۰ ثبت‌شده که نشان از رونق فعالیت‌های اقتصادی نسبت به ماه قبل است.
شاخص مدیران خرید صنعت در مهر ماه ۵۳.۱۱ بوده و نسبت به ماه قبل بهبود داشته و بیشترین مقدار چهار ماهه اخیر را از تیر ماه به ثبت رسانده است، هرچند برخی از رشته فعالیت‌ها با کاهش شاخص مدیران خرید صنعت و رکود تقاضا، روبرو بوده‌اند.
همچنین شاخص موجودی محصول (انبار) ۵۸.۱۹ مانند ماه قبل افزایشی بوده و دومین بیشترین مقدار خود را در سری ۶۱ ماهه به ثبت رسانده است.به منظور تحلیل دقیق وضعیت تولیدات صنعتی و معدنی در کشور اقدام درست این است که به میزان تولیدات و فروش شرکت‌های تولیدی در ۹ ماهه امسال پرداخته شود.
به طور کلی پدیده‌های اقتصادی هیچگاه با تغییرات یک‌ماهه قابل تحلیل نیستند و اینکه رسانه‌ها شاخص خرید مدیران برای یک ماه سال را مبنایی برای تحلیل رکود یا رونق اقتصادی قرار دهند، درست نیست. در حقیقت پدیده‌های اقتصادی زمانی قابل تحلیل و بررسی و آنالیز هستند که دامنه‌دار و مستمر باشند؛ بنابراین نمی‌توان با گزارشی یک‌ماهه چنین شاخص‌هایی را مبنا برای قضاوت شرایط اقتصادی قرار داد.
همچنین بررسی سال‌های اخیر نشان می دهد که افت و خیزها در شاخص خرید در ماه‌های مختلف امری متداول است. این شاخص به معنای کاهش تولیدات صنعتی نیست؛ بلکه میزان خرید مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای توسط بنگاه ها را نشان می‌دهد.
همان طور که در گزارش هم اشاره شده است، میزان فروش کالا و خدمات در کل اقتصاد ۵۳.۴۷ بعد از سه ماه متوالی رکود اندکی بهبود داشته است، هرچند فروش در بخش‌های صنعت و ساختمان کاهش داشته و بسیاری از کسب و کارها همچنان شرایط را مانند ماه قبل گزارش کرده‌اند، اما این افزایش در فروش به طور عمده به دلیل اندکی بهبود در بخش خدمات بوده است. اما در مجموع مولفه های اصلی شامخ از جمله میزان فعالیت کسب و کارها، میزان انجام و تحویل سفارش و میزان استخدام و به کارگیری نیروی انسانی در مهر ماه نسبت به شهریور ماه افزایشی بوده و تنها در موجودی مواد اولیه و میزان سفارشات جدید مشتریان اندکی کاهش مشاهده می‌شود.
همچنین مقایسه شامخ کل اقتصاد ایران در مهر ماه با شامخ کل در برخی کشورها در اکتبر ۲۰۲۳ نشان می‌دهد که شامخ کل اقتصاد در کشورمان نسبت به مصر با ۴۷.۹؛ هنگ‌کنگ ۴۸.۹؛ نیجریه ۴۹.۱؛ آفریقای جنوبی ۴۸.۹؛ ژاپن ۵۰.۵ و چین ۵۰ بالاتر است و از کشورهای مقایسه‌شده تنها سنگاپور ۵۳.۷ و عربستان سعودی با ۵۸.۴ درصد وضعیت بهتری دارند.
همچنین مقایسه شامخ کل صنعت در مهر ماه ۱۴۰۲ کشورمان با شامخ کل صنعت در هشت کشور مقایسه‌شده در گزارش نشان می‌دهد که شامخ کل صنعت در کشورمان با ۵۳.۱۱ نسبت به آلمان با ۴۰.۸؛ ترکیه ۴۸.۴؛ مالزی ۴۶.۸؛ چین ۴۹.۵؛ برزیل ۴۸.۶ و ژاپن ۴۸.۷ وضعیت بهتری دارد و فقط دو کشور روسیه ۵۳.۸ و هند با ۵۵.۵ وضعیت بهتری دارند.