به گزارش ایرنا، خراسان رضوی از شمال و شمال شرق به طول تقریبی ۵۳۲ کیلومتر دارای مرز مشترک با ترکمنستان است و از شرق حدود ۳۰۲ کیلومتر با فغانستان مرز مشترک دارد.
از میان ۳۴ شهرستان خراسان رضوی، هشت شهرستان "قوچان، درگز، کلات، سرخس، صالح‌آباد، تربت‌جام، تایباد و خواف" در نوار مرزی این استان با کشورهای ترکمنستان و افغانستان همسایگی دارند.
ترکمنستان با شهرستان های "قوچان، درگز، کلات و سرخس" همسایه است، شهرستان های "تربت‌جام، تایباد و خواف" با افغانستان مرز دارند و شهرستان "صالح آباد" نیز چون لولایی، استان خراسان رضوی را با هر ۲ کشور یاد شده پیوند داده است.
در این میان بیشترین چالش های امنیتی و موضوعات مرتبط با قاچاق انسان و تردد غیرمجاز در مرز استان با کشور افغانستان رخ می نماید.
از ۲ سال پیش و با تغییر حاکمیت در افغانستان، مرزهای خراسان رضوی با موج مهاجرت اتباع کشور همسایه روبه‌رو شد چنانکه مطابق اعلام مسوولان اداره کل اتباع و مهاجران خارجی خراسان رضوی، تا پیش از روی کار آمدن طالبان، استان هفت میلیون نفری خراسان رضوی میزبان ۳۲۰ هزار نفر از اتباع افغانستانی دارای مجوز، گذرنامه و کارت آمایش بود.
اما طرح سرشماری شهروندان افغانستانی در بهار پارسال نشان داد که ۱۸۰ هزار نفر به تعداد مهاجران افغان مقیم استان خراسان رضوی افزوده شده است و اکنون شمار مهاجران دارای مدرک قانونی و ثبت نام شده در طرح جدید سرشماری اتباع به نیم میلیون نفر رسیده است که ۹۸ درصد این گروه در کلانشهر چهار میلیون نفری مشهد سکونت دارند.
همین روند رو به رشد ورود اتباع افغانستانی، طرح انسداد مرزهای شرقی را دوباره به جریان انداخت، هرچند این طرح با مخالفت گروهی از کارشناسان و مسوولان محلی استان روبه رو شد اما باز هم به دلیل پاره ای ملاحظات، طرح اجرایی شد.
اجرای انسداد مرز یا همان "طرح تقویت استحکامات مرزی با افغانستان" با چالش هایی نیز همراه بود و طبق معمول در فضای مجازی گمانه زنی ها و خبرهای ضد و نقیضی در خصوص درگیری مرزی میان نیروهای افغانستانی و مرزبانان خراسان رضوی مطرح شد با این حال سرانجام امسال با موافقت مسوولان مرزی ۲ کشور آغاز شد. برای دریافت اطلاعات بیشتر در این خصوص اینجا کلیک کنید.
تقویت استحکامات مرزی به طول ۸۰ کیلومتر در حال اجراست
مدیرکل دفتر امور امنیتی انتظامی استانداری خراسان رضوی در خصوص موضوع انسداد مرزی به خبرنگار ایرنا گفت: طرح تقویت استحکامات مرزی در امتداد ۸۰ کیلومتر از مرز شهرستان های مرزی تایباد و صالح‌آباد با کشور افغانستان در حال اجرا است.
محمدرضا دبیری با بیان اینکه این اقدامات از ابتدای امسال در طول مرزهای استان خراسان رضوی آغاز شده است، افزود: علاوه بر این ۸۰ کیلومتر، در سال های گذشته نیز اجرای استحکام بخشی در طول کیلومترها از مرز مشترک استان با افغانستان به اجرا درآمده بود.
وی گفت: از ابتدای امسال نیز استحکام بخشی برخی از پاسگاه های مرزی خراسان رضوی در طول مرز ۲۹۳ کیلومتری این استان با افغانستان تقویت شده است.
هر چند اجرای طرح های این‌چنینی پرهزینه است اما دولت در این مسیر نیم‌نگاهی نیز به تقویت مرزنشینان دارد، موضوعی که از دیرباز کانون توجه و اقدامات مسوولان برای حفظ جمعیت مولد در مرز و حراست از سرحدات خراسان رضوی بوده است.
فرماندار تربت جام در این خصوص گفت: امسال ۲ مبلغ از محل عواید سوخت مرزنشینان پرداخت شده است که بخشی به راهداری و قسمتی نیز برای تامین آب بخش مرزی "سمیع آباد" اختصاص یافته است.
حسین جمشیدی افزود: ۱۵ میلیارد ریال در اختیار پیمانکار طرح آبرسانی به سمیع آباد قرار گرفته است که در حوزه انتقال برق به چاه های آب آشامیدنی صرف شده است.
وی طول راه های مرزی شهرستان تربت جام را ۸۰ کیلومتر عنوان کرد و گفت: ۲۰ میلیارد ریال نیز برای روکش آسفالت راه های مرزی منطقه تخصیص یافته که تاکنون پنج کیلومتر آن انجام شده و بقیه نیز در حال اجرا است.
وقتی خدمات زیرساختی مانند آب و برق و حتی گاز به مناطق مرزی برسد، جمعیت در محل می ماند و همین موضوع امنیت منطقه را تامین می کند و در نهایت همین تامین امکانات و ماندگاری جمعیت در حفظ و حراست از مرز نقش آفرینی کرده و امنیت پایدار مرزی را ترسیم می کنند.
وی بیان داشت: گازرسانی به روستای مرزی "ملو" این شهرستان نیز با جمعیت ۱۱۰ خانواری در دست اقدام است که تا پایان سال این طرح به بهره برداری می رسد.
فرماندار تربت جام تصریح کرد: وقتی خدمات زیرساختی مانند آب، برق و حتی گاز به مناطق مرزی برسد، جمعیت در محل ماندگار می شود و همین موضوع امنیت پایدار منطقه را تامین کرده و در حفظ و حراست از مرزها تاثیر خواهد گذاشت.
معاون فرماندار صالح آباد نیز گفت: آخرین پرداختی برای سوخت مرزنشینان اسفند پارسال صورت گرفت که در آن مرحله به هرکدام از سرپرستان خانوار مرزنشین، که تا شعاع ۲۰ کیلومتری مرز سکونت دارند، ۱۹ میلیون ریال پرداخت شد.
مجتبی یوسفی به پرداخت تسهیلات کم بهره اشتغال و توانمندسازی مرزنشینان نیز اشاره و بیان کرد: برای لایروبی قنوات روستاهای مرزی هم اعتبارات خوبی در نظر گرفته شده، اما در مجموع رقم این اعتبارات برای شهرستان مرزی صالح آباد قابل توجه نبوده است.
وی نصب آنتن تلفن همراه و خدمات دیگر در بخش راهسازی مسیرهای مرزی را از دیگر خدمات دولت در مناطق محروم و مرزی این شهرستان عنوان کرد.
پنج درصد از راههای خراسان رضوی مرزی است
بر اساس اعلام اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان رضوی، طول مجموع راههای اصلی، فرعی، روستایی و شنی استان در قالب راه "همسنگ" ۳۳ هزار و ۷۱۱ کیلومتر اعلام شده است.
طول راه های مرزی خراسان رضوی که آسفالته یا شنی هستند، هزار و ۷۵ کیلومتر است که با تبدیل این مسیرهای متنوع به شکل همسنگ، این رقم به بیش از هزار و ۷۰۰ کیلومتر می رسد، یعنی پنج درصد طول راههای همسنگ استان جاده مرزی است.
شهرستان های صالح آباد و خواف هر کدام با حدود ۲۰۰ کیلومتر، بیشترین طول راههای مرزی استان را دارند و پس از آنها تایباد، سرخس، کلات، تربت‌جام، درگز و قوچان در رده های بعدی قرار دارند.
با این حال مسوولان شهرستان مرزی صالح آباد اختصاص بودجه های یاد شده برای تکمیل طرح های راهسازی مرزی و سایر طرح ها را ناچیز اعلام می کنند.
بنا بر اعلام مسوولان فعال در حوزه مرز استان؛ که تمایلی به ذکر نامشان نداشتند، طرح انسداد مرز یا تقویت استحکامات مرزی با هزینه سنگینی در حال اجراست و بخش عمده آن توسط یگانهای ارتش با قدرت پیش می رود.
تخصیص هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال برای امنیت مرزها
گفت و گو با مسوولان امنیتی خراسان رضوی نشان می دهد که تاکنون هزینه های بیشتری در حوزه امنیت و برخی بخش های خدماتی مرزی استان انجام شده است.
معاون امنیتی و انتظامی استاندار خراسان رضوی در خصوص این هزینه ها گفت: هزار و ۸۰۰ میلیارد ریال از محل اعتبارات سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ برای ساخت ۹ کلانتری، ۱۲ بازداشتگاه و سه پاسگاه مرزی استان تخصیص یافته است.
محمد زهدی افزود: همچنین در ۲ سال گذشته ۱۲.۵ کیلومتر راه آسفالته مرزی روستایی با ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار و تامین ۴۵۰ تن قیر رایگان ساخته شده است.
وی همچنین به بازگشایی راه های مرزی کوهستانی استان اشاره و اضافه کرد: اتصال راه از مرز درگز به قوچان به طول ۸.۵ کیلومتر با اعتبار ۲۱۰ میلیارد ریال، تهیه طرح مطالعاتی بیش از ۲۵ کیلومتر راه در نوار مرزی شهرستان های کلات و سرخس و بازگشایی راه دسترسی به ارتفاعات مرزی به طول چهار کیلومتر با اعتبار ۴۰ میلیارد ریال بخشی دیگر از اقدامات این معاونت در ۲ سال گذشته بوده است.
اولویت بندی برای تخصیص اعتبارات مرزی
تلاش مسوولان امنیتی، مرزبانی، یگان های مستقر ارتش در مرزهای شرقی و فرمانداری های شهرستان های مرزی ایران با افغانستان در جهت انسداد مرزها و تامین خدمات پایه و مناسب برای مرزنشینان مطابق آمار و ارقام ارائه شده قابل توجه و چشمگیر به نظر می رسد اما شاید تعیین اولویت برای ارائه اعتبارات برای انسداد مرز یا ارتقای زندگی مرزنشینان حلقه مفقوده این مدیریت باشد.
چه بسیار جاده های مرزی که هنوز آسفالت نشده و یا مرزنشینانی که از نعمت آنتن دهی تلفن همراه محروم اند و حتی در منطقه محرومی مانند صالح آباد، مردم از دریافت فرکانس شبکه های تلویزیونی به دلایل مدیریتی بی بهره اند.
به عنوان نمونه معاون فرماندار صالح آباد به مشکل چندین ساله دریافت فرکانس های تلویزیونی در بخش عمده این شهرستان مرزی اشاره کرد و گفت: مشکل اصلی، تامین امنیت سایت "حسینی" (دکل اصلی مخابراتی و تلویزیونی صالح آباد) است که تاکنون چندین بار به دلیل سرقت از کار افتاده و هنوز نیز تجهیزات آن کامل و به روز نشده است.
یوسفی افزود: با وجود توافقات صورت گرفته، دستگاه های مرتبط با این دکل مخابراتی یعنی صدا و سیما، اپراتورهای مخابراتی، اورژانس و دیگر نهادهای بهره بردار از شبکه بی سیم دکل، سهم مالی خود را برای تامین نگهبان در این مجموعه پرداخت نمی کنند لذا تامین امنیت این مرکز همچنان با برخی حواشی روبه رو است.
شاید بر کمتر کسی پوشیده باشد که به بیان ساده می توان با اختصاص حداقل اعتبارات برای موضوعی مانند راه اندازی شبکه های تلویزیونی سیما در یک منطقه مرزی، بیش از انسداد مرز و با تامین آگاهی و اطلاع رسانی به تامین امنیت منطقه کمک کرد.
بیشتر بخوانید:
تقویت استحکامات خراسان رضوی با افغانستان در حضور افسران مرزبانی ۲ کشور در حال انجام است
امنیت پایدار خراسان رضوی در سایه ایثار خاموش و مجاهدات گمنام
هرگونه تنش مرزی در تضاد با منافع ۲ کشور ایران و افغانستان است