دبیر اجرایی همایش ملی چشم‌انداز هویت در ایران عصر جدید؛ چالش‌ها و راهبردها گفت: تدوین مبانی نظری و مفهومی بین رشته‌ای هویت، ارائه آخرین دستاوردهای پژوهش‌های تجربی در حوزه‌های مختلف علوم انسانی در زمینه هویت، شناسایی چالش‌ها و مسائل هویت ملی در ابعاد منطقه‌ای، قومی، جهانی و اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و ابعاد، مختصات، چالش‌ها و راهبردهای روانشناختی هویت در ایران و ارزیابی سیاست‌ها، برنامه‌ها و اقدامات در زمینه هویت ملی - ارزیابی قوانین و برنامه‌های توسعه از جمله اهداف و محورهای این همایش است.
دکتر رضا معصومی‌راد روز چهارشنبه در حاشیه برگزاری این همایش به خبرنگار ایرنا اظهار کرد: ۷۴ مقاله از محققان، پژوهشگران و صاحبنظران در موضوع هویت ملی از سراسر کشور در محورهای تعیین شده برای شرکت در همایش ملی " چشم‌انداز هویت در ایران عصر جدید؛ چالش‌ها و راهبردها " دریافت شد که از این تعداد ۳۴ مقاله برای ارائه در این همایش انتخاب شده است ضمن اینکه مقالات برگزیده در فصلنامه مطالعات هویت منتشر می‌شود.
وی خاطر نشان کرد: هویت ملی عمدتا به معنای احساس تعلق و وفاداری به آرمان‌ها، ارزش‌ها، عناصر و نمادهای مشترک در یک جامعه (کشور)، تعریف می‌شود که اعضای آن جامعه بر گرد این عناصر مشترک وحدت می‌یابند؛ به عبارت دیگر هویت ملی به اصول و بنیادهای مشترک دیرپای مردم یک سرزمین که انسجام بخش بوده و شخصیت اصلی و اساسی ملی را می‌سازند، گفته می‌شود.
دبیر اجرایی همایش ملی "چشم‌انداز هویت در ایران عصر جدید؛ چالش‌ها و راهبردها "اظهار کرد: حفظ عناصر هویتی ملتی به مثابه میراثی فرهنگی، معنوی و تاریخی، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است و صیانت از آن غالبا از وظایف نهادهای تربیتی، فرهنگی و آموزشی است.
معصومی راد افزود: اغلب کشورها در مواجهه با امواج تغییر و تحولات فرهنگی در جهان به شدت به هم وابسته کنونی در تلاشند تا از میراث هویتی خود اعم از آرمان‌ها، ارزش ها، نمادها، مفاخر، آئین‌های دینی و مذهبی، زبان، شعر، ادبیات، اسطوره‌ها، هنرها، سنت‌ها، آداب و رسوم، باورها و میراث فرهنگی صیانت و حفاظت کنند و ضمن انتقال به نسل‌های بعد، آنها را به حفظ ارزش‌های تاریخی نیاکان خود ترغیب کنند.
دکتر معصومی‌راد بیان کرد: به رغم چنین اهمیتی، امروزه در اثر تعاملات فرهنگی و گاه تهاجم فرهنگ‌های بیگانه و متخاصم از یک سو و عدم آگاهی یا آشنایی نادرست و ناکافی از ریشه‌های غرورآفرین و افتخارآمیز هویتی خود، موجب شده تا در عرصه تعلق و تعهد به عناصر هویت بخش ملی در بخش‌هایی از جامعه دچار مشکل باشیم.
وی خاطر نشان کرد: این مساله گروه علوم اجتماعی دانشگاه گیلان را بر آن داشت تا با برگزاری این همایش برای گردآوری آثار محققان، پژوهشگران و صاحبنظران در موضوع هویت ملی، به علل و ریشه‌های چالش‌های هویتی پرداخته و برای ارائه راهکارهای مرتفع‌سازی این چالش‌ها اقدام کند.
رئیس دانشگاه گیلان نیز در این مراسم در سخنانی با بیان اینکه مفهوم هویت موضوع تازه‌ای نیست و از دیرباز انسان را به خود مشغول کرده‌است، افزود: با این‌حال نه تنها رنگ کهنگی به خود نگرفته، بلکه مهم‌ترین دغدغه انسان عصر نو نیز به شمار می‌آید.
دکتر فرید نجفی اظهار کرد: هویت به معنی «چه کسی بودن» است و از نیازهای طبیعی انسان به شناخته شدن و شناسانده شدن به چیزی یا جایی بر می‌آید، این حس تعلق، بنیادی ذاتی در وجود انسان دارد، برآورده شدن این نیاز، «خودآگاهی» فردی را در انسان سبب می‌شود و ارضای حس تعلق میان یک گروه انسانی، خودآگاهی جمعی و مشترک یا هویت بومی یا ملی آن گروه انسانی را تعیین می‌کند از اینرو هویت در قالب فردی و ملی قابل تعریف است.
وی با بیان اینکه انسان ایرانی از ۲ عنصر هویتی اسلام و ایران تشکیل شده‌است، اضافه کرد: شناسایی دقیق و انعکاس درست آن به دنیای خارج وظیفه محققان و پژوهشگران است که این راستا برگزاری نشست‌ها و فعالیت‌های فرهنگی کمک زیادی به شناخت نسل نوجوان و جوان خواهد کرد.
وی بیان کرد: برگزاری همایش‌ها و تاکید بر نگاه یکپارچه به هویت ایرانیان (میراث ایران واسلام از باستان تا امروز) به منظور حفظ وحدت ملی و مواجهه با دستکاری حافظه تاریخی با بازسازی هویت دینی در ایران باستان و جلوگیری از فعال‌شدن گسل‌ها و گسست‌های هویتی، زبانی، قومی، فرهنگی و تبیین نقش خرده فرهنگ‌ها، قومیت‌ها و مناطق در شکل‌دهی هویت ملی و فعال‌کردن اشتراکات هویتی مناطقی از جهان اسلام از مدخل میراث تاریخ و زبان و ادبیات فارسی بسیار ضروری است.
نجفی اضافه کرد: سرشت ایرانیان نیز به گونه ای بوده که به جای طرح خودی و غیرخودی، مـلاک را حق و باطل و سنخیت امر با فطرت انسانی قرارداده است، به این دلیل نیز اسلام در این دیار پذیرفته شد و عنصری بیگانه به شمار نیامد، همچنان که اسلام نیز هیچ گاه خود را در حصارهای تنگ جغرافیایی محصور نساخت.
وی بیان کرد: پیوستگی دیانت اسلام با فرهنگ و تمدن ایرانی به گونه‌ای است که شناخت فراز و فرودهای تاریخی اسلام و ایران بدون دقت و توجه به یکدیگر ناممکن است، در جهانی که همه چیز به شکل سریع در حال تغییر و تحول است انتقال عناصر هویت ایرانیان به نسل جدید با مشکلات فراوانی همراه است.
رئیس دانشگاه گیلان خاطر نشان کرد: حضور در صحنه جهانی مستلزم تلاش، تحول، بازسازی و نوسازی فرهنگی است، ساختار معنایی و قدرتمند هویت ملی ایرانی نیز نیازمند بازتولید ساختارهای مادی هویتی و فرهنگی است تا از تهاجم مصون بماند.
در این همایش یک روزه مقالاتی با عناوینی از جمله هویت ملی و ایران فرهنگی، ایران کجاست و ایرانی کیست؟، تنوع‌گرایی و کثرت‌گرایی هویتی در جامعه ایران امروز، چالش‌های هویت یابی فردی و هویت سازی جمعی، ارتباط دیاسپورا (جوامع دور از وطن) و وطن، از انتزاع تا واقعیت، مطالعه موردی دیاسپورای ایرانی، بازنمایی پژوهش فضای مجازی و هویت‌یابی در ایران (تحلیل ثانویه کلیه مقالات علمی طی سالهای ۱۳۸۲تا آبان ۱۴۰۲) ارائه می شود.
تحلیل پیچیدگی‌های زندگی و چالش‌های هویتی مهاجران ایرانی در سوئد، روشنفکران و تصویر غرب از تمایزات آنتاگونیستی تا برسازی یک الهیات سیاسی هویتی جدید و جایگاه هویت ایرانی نزد کنشگران تعلیم و تربیت دوره مشروطه برخی دیگر از عناوینی است که در این همایش ارائه خواهدشد.