گروه جامعه ایرنا - مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی بر این موضوع اذعان دارد که یکی از راهکارهای ایجاد تعادل در منابع و مصارف صندوق‌ها تغییر نرخ جایگزینی از طریق اصلاح نحوه محاسبه حقوق بازنشستگی و در عین حال تحقق نظام چندلایه تأمین اجتماعی با تعدیل تعهدات صندوق‌ها در سطح بیمه پایه و انتقال تعهدات به سطح بیمه مکمل به صندوق‌های بازنشستگی غیردولتی موضوع ماده (۳) قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور است.
ناگفته نماند که رهبر معظم انقلاب در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی و پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام، سیاست‌های کلی و مصوب تأمین اجتماعی را روز ۲۱ فروردین سال ۱۴۰۱ برای اقدام به رؤسای قوای سه‌گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام ابلاغ کردند که در این سیاست‌ها بر استقرار نظام تأمین اجتماعی به صورت جامع، یکپارچه، شفاف، کارآمد، فراگیر و چندلایه تاکید شده است.
همه این موضوعات نشان می‌دهد که برای پایداری و ماندگاری صندوق‌های بیمه‌ای، تعادل در منابع و مصارف و کاهش چالش‌های خاص این صندوق‌های بازنشستگی باید علاوه بر تحقق نظام چند لایه تأمین اجتماعی، اصلاحات پارامتریک در این صندوق‌ها اجرایی شود تا تثبیت و ماندگاری آنها محقق شود.
موضوع نظام چندلایه تأمین اجتماعی از سال ۱۳۸۳ با تصویب قانون ساختار نظام جامع رفاه و تأمین اجتماعی براساس حکمی که در قانون برنامه سوم توسعه مطرح شد و پس از آن نیز حکم لزوم ایجاد نظام چندلایه تأمین اجتماعی در برنامه‌های چهارم، پنجم و ششم توسعه کشور درج شد.
در آذر ۱۳۹۹ نیز رهبر معظم انقلاب در جلسه با سران سه قوه در ستاد هماهنگی اقتصادی حکم تشکیل نظام متمرکز تأمین اجتماعی با عنوان حوزه‌های امدادی، حمایتی و بیمه‌ای را صادر کردند و بحث نظام چندلایه تأمین اجتماعی مطرح شد.
نظام چندلایه مورد توجه حوزه بیمه‌ای باشد
یکی از این ظرفیت‌های حوزه بیمه‌ای، توجه به نظام چند لایه تأمین‌اجتماعی است که باید برای آن برنامه مشخص و جامعی تدوین و به حاکمیت ارائه شود
مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی نیز در این باره گفته است: سابقه تاریخی نظام تأمین‌اجتماعی در ایران به بیش از ۸۰ سال می‌رسد. آخرین طرح عملیاتی که در راستای رفاه عمومی تدارک دیده‌ایم، نظام چندلایه تأمین‌اجتماعی است. نظام بیمه‌ای بخش بسیار مهمی در این نظام چند لایه تأمین‌اجتماعی است که عمدتاً در حوزه کسب‌وکار، رویکرد توانمندسازی و جبران خطرات احتمالی در طول کار و بعد از مستمری و بازنشستگی را دنبال می‌کند.
میرهاشم موسوی افزود: همچنین نظام تأمین‌اجتماعی مبتنی بر سه‌جانبه‌گرایی است و با هیات‌مدیره‌ای سه‌جانبه و مشارکت نمایندگان دولت، کارفرمایان و بیمه‌شدگان اداره می‌شود.
وی اظهار داشت: یکی از این ظرفیت‌هایی که باید مورد توجه حوزه بیمه‌ای باشد، نظام چند لایه تأمین‌اجتماعی است که باید برای آن برنامه مشخص و جامعی تدوین و به حاکمیت ارائه شود. برنامه‌هایی نظیر پوشش همگانی بیمه پایه و بیمه‌های مکمل نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
تاکید سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی بر نظام چندلایه
نظام چندلایه تأمین اجتماعی براساس حمایت‌های پیش‌بینی شده در قانون اساسی برای گسترش پوشش بیمه‌ای برنامه‌ریزی شده و قرار است در لایه‌های امدادی، حمایتی و بیمه‌ای و در سطوح پایه، مازاد و مکمل افراد مشمول این مزایا شوند. به همین منظور در سیاست‌های کلی تأمین اجتماعی نیز این موضوع مورد تاکید قرار گرفته است.
اگرچه در سال‌های گذشته اقداماتی برای استقرار نظام چندلایه تأمین اجتماعی در کشور انجام شده است اما برای اجرای دقیق و کامل آن زیرساخت‌های لازم فراهم نشده است تا بتواند در لایه‌های امدادی، حمایتی و بیمه‌ای تفکیک لازم را انجام دهد. همین موضوع باعث شده که سیاست‌های ابلاغی این لایه‌ها را تفکیک شده برای یک نظام چندلایه مورد تاکید دارد.
یکی از مهمترین موضوعاتی که باید در راستای تحقق نظام چندلایه تأمین اجتماعی بیشتر مورد توجه داشت، مساله هم‌افزایی، همفکری و همکاری همه صندوق‌ها و سازمان‌های بیمه‌ای و بازنشستگی است تا نه تنها تداخلی در کار انجام نشود، بلکه این نظام به صورت کامل اجرایی و همه مردم از مزایای آن بهره‌مند شوند.
نظام چندلایه تامین اجتماعی از زمان اجرای برنامه دوم توسعه مطرح شد
زمانی که نظام چندلایه اجرا می‌شود، در نهایت به بیمه اجتماعی می‌رسد و افراد نیازمند هم توانمندتر خواهند شد چون در نظام چندلایه چسبندگی افراد به دولت معنایی ندارد
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران نیز پیشتر درباره نظام چندلایه تأمین اجتماعی در گفت و گو با خبرنگار گروه جامعه ایرنا گفت: نظام چندلایه تامین اجتماعی از زمان اجرای برنامه دوم توسعه مطرح شد و اکنون رهبر معظم انقلاب نیز به آن اشاره کرده‌اند، در نظام چندلایه افراد را براساس بانک اطلاعات شفاف شناسایی، وضعیت آنها را مشخص و نیازها و مشکلات آنها تعیین و براساس این مسائل اولویت‌بندی می‌شود و متناسب با شرایط و نیاز و وسعی که دارند، سازو کار حمایتی آنها تعریف می‌شود.
سیدحسن موسوی چلک ادامه داد: در نظام چندلایه تامین اجتماعی ضمن بررسی شرایط، امکانات و متناسب با نیاز افراد سه سناریو را تعریف می‌کند؛ در مجموع در قالب این نظام سه موضوع مساعدت، حمایت اجتماعی و در نهایت بیمه‌های اجتماعی پیش‌بینی می‌شود و این نظام می‌تواند راهکار اصلی برای نجات کشور و حمایت از خانواده‌های نیازمند باشد اما باید همه منابع در اختیار این نظام قرار گیرد.
وی اظهار داشت: اگر همه پای کار آمدند و بانک اطلاعاتی به روز تشکیل و عزمی برای توانمندی فقرا و نیازمندان وجود داشت، آن وقت نظام چندلایه تامین اجتماعی و بر مبنای مدیریت درست منابع در کشور اجرا خواهد شد و آن زمان منابع هدفمندی به درستی و سر جای خود قرارمی گیرد و موضوع توانمندسازی بیشتر نیازمندان و کمتر شدن عدم چسبندگی به دولت را شاهد خواهیم بود و آن موقع می‌توانیم نظام تامین اجتماعی پویا و توانمند داشته باشیم.
وی معتقد است: زمانی که نظام چندلایه اجرا می‌شود، در نهایت به بیمه اجتماعی می‌رسد و افراد نیازمند هم توانمندتر خواهند شد چون در نظام چندلایه چسبندگی افراد به دولت معنایی ندارد و از مساعدت به حمایت و در نهایت بیمه‌های اجتماعی، مسیری است که برای نظام چندلایه تعریف شده است.
مهمترین بحرانی که نظام بیمه اجتماعی کشور از آن رنج می‌برد، پایداری منابع مالی صندوق‌های بازنشستگی است که تبدیل به یکی از ابرچالش‌های کشور شده است اما استقرار نداشتن نظام چندلایه بیمه‌ای نیز به عنوان یکی از مهمترین موضوعات است که باید برای تحقق آن تلاش‌های بیشتری انجام شود.