به گزارش ایرنا زنگ خطر بحران خشکسالی و کم آبی از سال‌ها پیش در نقاط مختلف کشور به ویژه مناطق گرم و خشک به صدا درآمده و خراسان جنوبی که وابسته به منابع آب زیر زمینی است، متاثر از این پدیده همچنان متحمل خسارت می‌شود.
سومین استان پهناور ایران که بیش از ۲۳ سال درگیر خشکسالی متوالی است، در چند سال اخیر بدترین وضعیت خشکسالی و کم‌بارشی ۵۰ سال گذشته را از سر گذرانده و درختان، باغ‌ها، چشمه‌ها، قنات‌ها، چاه‌ها، دام‌ها حتی خاک و بیابان هم از آسیب آن در امان نمانده است.
کاهش بارندگی‌ها در سال آبی گذشته و جاری با توجه به آبگیری اکثر سدهای استان از طریق سیلاب‌های فصلی باعث شد که حجم آبگیری سدها در پایان سال آبی گذشته به ۶.۲ میلیون متر مکعب برسد که این مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل‌تر از آن کاهش ۴۰ درصدی داشت.
اما از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر ۱۴۰۲) تاکنون ورودی آب به مخازن سدهای خراسان جنوبی ۱.۷۴ میلیون متر مکعب بوده و ذخیره آب سدهای استان به ۸.۸ میلیون متر مکعب رسیده است.
براساس آماری که شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی ارائه کرد، در پی بارش‌های آبان امسال ۴۰۰ هزار متر مکعب سیلاب به سد سیاهو و ۲۰۰ هزار متر مکعب سیلاب به سد حاجی‌آباد وارد و ذخیره‌سازی شد.
در شرایطی که نَفَس سفره‌های زیر زمینی خراسان جنوبی با کسری تجمعی چهار میلیارد متر مکعبی بریده، بیش از ۸۸ درصد ظرفیت سدهای این استان خالی از آب است.
خراسان جنوبی هشت سد مخزنی با ظرفیت ۷۵.۷ میلیون متر مکعب آب دارد که به دلیل کاهش بارندگی‌ها در چند سال اخیر سه سد از سدهای استان در برابر ضربات خشکسالی کم آوردند و خشک شدند.
با توجه به پیش‌بینی بارش‌های نرمال و فراتر از نرمال در فصل پاییز و زمستان، چشم امید مردم به بارش‌های امسال است تا منابع آبی جان تازه‌ای بگیرند و گلوی تشنه سدها نیز سیراب شود.
سه سد خراسان جنوبی خشک شد
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در این باره گفت: سه مخزن سد شهید پارسا، سد دره بید و سد کریت تقریبا خالی است و در حال حاضر ۱۱.۵۶ درصد از حجم مخازن سدهای استان آب دارد.
عباس سارانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در حال حاضر حجم آب مخازن هشت سد خراسان جنوبی ۸.۸ میلیون متر مکعب است که این آمار در مدت مشابه سال قبل ۹.۸ میلیون متر مکعب بوده و علت آن کاهش بارندگی و نبود روان آب است.
وی عنوان کرد: در حال حاضر سد رزه درمیان ۳.۷۶ میلیون متر مکعب، سد حاجی‌آباد ۱.۰۳ میلیون متر مکعب و سد شهید پارسا ۰.۴۴ متر مکعب (تقریبا خالی) آب دارد.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی گفت: همچنین سد فرخی قاین ۱.۲۹ میلیون متر مکعب، سد دره بید ۰.۲۲ (تقریبا خالی)، سد کریت ۰.۲۰ (تقریبا خالی)، سد نهرین ۰.۵۵ متر مکعب و سد سیاهو نیز تنها ۱.۳۰ میلیون متر مکعب آب دارد.
وی گفت: ورودی آب به مخازن سدهای خراسان جنوبی از ابتدای سال آبی تاکنون ۱.۷۴ میلیون متر مکعب بوده است.
سارانی تصریح کرد: فقط سد نهرین در استان تامین کننده بخشی از آب شرب شهر طبس است که در حال حاضر با توجه به حجم پایین آب سد، از آب موجود برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود.
وضعیت بحرانی منابع آب سطحی و زیر زمینی
وی گفت: به جز سد نهرین و کریت طبس و سد فرخی قاین که تا حدی منابع آبی پایدار دارند، بقیه سدهای استان از سیلاب فصلی آبگیری می‌شوند لذا به دلیل کاهش بارندگی‌ها در ۲ سال اخیر از نظر ذخیره آب وضعیت مطلوبی نداشته‌اند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی تصریح کرد: با توجه به اقلیم گرم و خشک استان و درصد تبخیر بالا، بخشی از آب ذخیره شده در سدها نیز به علت تبخیر از دسترس خارج می‌شود.
وی افزود: خشکسالی‌ها نه تنها میزان آب سدهای استان را تحت تاثیر قرار داده بلکه به شدت منابع آب زیر زمینی را کاهش داده به گونه‌ای که با توجه به تداوم خشکسالی و کاهش بارندگی در سال آبی ۱۴۰۲ - ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل‌تر، کسری مخزن منابع آب زیر زمینی استان ۱۳ درصد افزایش یافت.
سارانی بیان کرد: در خراسان جنوبی هم از نظر منابع آبی سطحی، هم منابع آب زیر زمینی در وضعیت بحرانی قرار داریم و راهکار اصلی در این زمینه مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف است.
بنابر آمار رسمی ۱۳ هزار و ۶۸۳ منبع آبی در خراسان جنوبی وجود دارد و سالانه ۹۱۱ میلیون متر مکعب از این منابع آبی برداشت می‌شود که بیشترین حجم تخلیه آب زیر زمینی از طریق چاه‌ها است.
میزان وابستگی به منابع آب زیر زمینی در استان خراسان جنوبی ۸۸.۷ درصد و درصد وابستگی به آب‌های سطحی ۱۱.۳ درصد است در حالی که این اعداد در کشور به ترتیب ۵۵ و ۴۵ درصد اعلام شده است.
خشکسالی‌های شدید و متوالی در خراسان جنوبی کمیت و کیفیت آب زیر زمینی را کاهش داده است و به دلیل اضافه برداشت مستمر از منابع آب استان، کسری مخزن تجمعی به چهار میلیارد متر مکعب در سال آبی گذشته رسید.
براساس استانداردهای جهانی سالانه ۴۰ درصد حجم ورودی آب به سفره‌های زیر زمینی را می‌توانیم برداشت کنیم و در خراسان جنوبی نه تنها ۱۰۰ درصد آب ورودی به سفره‌ها یا قابل برنامه‌ریزی، برداشت می‌شود بلکه در سال آبی گذشته ۱۲۰ میلیون متر مکعب اضافه برداشت شد.