به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، آلودگی هوا یکی از مشکلات عمده کلان‌شهرها به حساب می‌آید. به گفته کارشناسان، از عوامل مهم این آلودگی، مصرف سوخت بالای خودروها به‌ویژه خودروهای فرسوده است. به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس بیش از سه میلیون خودروی «در مرز فرسودگی» در کشور قرار دارند و «جلیل سالاری» مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز معتقد است ۲۳ درصد از خودروهای کشور سن بالای ۲۰ سال دارند.
مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۱۴۰۰ میانگین عمر ناوگان وسایل نقلیه عمومی باری کشور بیش از ۱۹ سال بوده و وضعیت کلی ناوگان وسایل نقلیه در حال تردد در شهر تهران بر اساس سال تولید بیانگر آن است که بیش از ۴۰ درصد وانت‌ها، افزون بر ۹۰ درصد مینی‌بوس‌ها، بیش از ۳۰ درصد کامیون‌ها، افزون بر ۱۵ درصد خودروهای سواری، بیش از ۶۰ درصد تاکسی‌ها و افزون بر ۸۰ درصد اتوبوس‌ها از مرز فرسودگی عبور کرده‌اند.
«محمود مشهدی شریف» رییس انجمن صنفی مراکز اسقاط معتقد است «یک خودروی فرسوده؛ چه سواری، موتورسیکلت یا کامیون، به طور تقریبی ۲ برابر خودروی نو بنزین مصرف می‌کند.»
همچنین «علی‌اکبر عنایتی» کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با ایرنا گفت: در سال‌های اخیر معافیت خودروسازان داخلی از ارائه گواهی اسقاط از یک‌سو و ممنوعیت واردات خودرو از سوی دیگر، به کاهش چشمگیر اسقاط خودرو منجر شده است.
وی بیان‌داشت: اکنون بیش از سه میلیون خودرو در کشور در مرز فرسودگی هستند که بیانگر ضرورت اقدام جدی در این زمینه است.
«سپهر عبدالله پور» دیگر کارشناس اقتصادی نیز به ایرنا گفت: متوسط میزان مصرف بنزین کشور به بیش از ۱۱۰ میلیون لیتر در روز رسیده و از میزان متوسط تولید پیشی گرفته است.
وی بیان‌داشت: با توجه به روند کُند افزایش تولید بنزین در کشور و رشد سالیانه پنج تا ۱۰ درصدی مصرف بنزین در صورت تداوم شرایط فعلی، کشور به واردکننده بنزین تبدیل خواهد شد. چنانچه رد پای واردات انرژی با سردمداری بنزین به چشم می‌خورد.
برپایه این گزارش، قانونگذار برای شناسایی خودروهای فرسوده از ظرفیت مراکز معاینه فنی استفاده کرده است، چنانچه طبق آیین نامه اجرایی ماده (۸) قانون هوای پاک مصوب سال ۱۴۰۰ «وسیله نقلیه موتوری فرسوده وسیله‌ای است که بدون توجه به حد سن مرز فرسودگی، پس از ۲ دوره متوالی نتواند گواهی معاینه فنی معتبر اخذ کند و مشمول محدودیت‌های ماده (۸) قانون می‌شود.» با این حال، مطابق گزارش مرکز پژوهش های مجلس، تاکنون گزارشی مبنی بر اینکه وسیله‌ای ۲ دوره متوالی نتواند معاینه فنی خود را اخذ کند اعلام نشده است.
برپایه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، فقدان نظارت بر عملکرد مراکز معاینه فنی، ضعف سازوکارهای اجرایی در این مراکز، ابهام در تعریف خودروی فرسوده و تفاوت معیارهای تشخیص فرسودگی با آزمون‌های مراکز معاینه فنی، از جمله مشکلات ساختاری آیین نامه اجرای ماده (۸) قانون هوای پاک است و تا زمانی که مشکلات فوق حل نشود، هیچ خودرویی در تعریف خودروی فرسوده قرار نمی‌گیرد.
طبق آمار، یک خودرو سالیانه به طور متوسط ۲۰ هزار کیلومتر را طی می‌کند و میانگین مصرف خودروهای داخلی نیز طبق اظهارنظرها ۷.۵ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر پیمایش ترکیبی است. هر خودروی معمولی در سال در بهترین شرایط یک‌هزار و ۵۰۰ لیتر بنزین مصرف می‌کند. بر این اساس، با قبول اینکه مصرف بنزین هر خودرو فرسوده ۲ برابر خودروهای معمولی باشد، یک خودروی فرسوده بیش از یک‌هزار و ۵۰۰ لیتر افزون بر مصرف متعادل، بنزین مصرف می‌کند.
یک محاسبه سرانگشتی نشان‌می‌دهد با در نظر گرفتن وجود سه میلیون خودرو در کشور و قیمت ۷۰ سنتی هر لیتر بنزین، ارزش «اضافه مصرف» اتومبیل‌های در معرض فرسودگی برابر با سه میلیارد و ۱۵۰ میلیون دلار می‌شود؛ یعنی این خودروها سالیانه باعث افزایش مصرف ۴.۵ میلیارد لیتری بنزین شده و ارزش هدررفت حاصل از تردد این خودروها بیش از سه میلیارد دلار خواهد بود.