محمدرضا تقی‌پور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: یکی از مشکلات جدی که بر کیفیت روند درمان و ارایه خدمات مناسب در مراکز اقامتی درمان معتادان موضوع ماده ۱۵(مراکز خود معرف برای درمان اعتیاد) به شدت اثر منفی داشته و موجب آسیب رسانی به روند فعالیت مراکز شده و لازم است این فرآیند مورد بازنگری و اصلاح قرار بگیرد ارجاع معتادان موضوع تبصره ۲ ماده ۱۶( مراکز نگهداری معتادان متجاهر با حکم قضایی) به مراکز اقامتی درمان معتادان محسوب می شود که موجب کاهش تعداد مراجعان داوطلب درمان به مراکز اقامتی شده است.
وی یادآورشد: یکی از دلایل عمده در کاهش مراجعان به مراکز ماده ۱۵، احساس ناامنی و نگرانی بین معتادان داوطلب درمان و خانواده های آنان از احتمال خطرات بهداشتی و ایمنی ناشی از نگهداری معتادان متجاهر با رفتارهای پرخطر در مراکز اقامتی گزارش شده است.
تقی‌پور اظهار کرد: نگهداری اجباری معتادانی که با حکم قضایی تحت عنوان معتادان مشمول تبصره ۲ ماده ۱۶ به مراکز اقامتی درمان معتادان ارجاع داده می شوند، با توجه به امکان بروز مشکلات از جمله اغتشاش، خودزنی، اقدام به خودکشی یا فرار، گذشته از اینکه خسارت های احتمالی مالی و قضایی را در خصوص کارکنان و مدیریت مراکز اقامتی درمان معتادان به همراه خواهد داشت، ضرورت حفظ امنیت و انضباط در نگهداری اجباری معتادان ارجاعی به این مراکز را بیشتر می کند.
به گفته وی از سوی دیگر مطالبات مالی مراکز ترک اعتیاد از سال ۱۳۹۴ تا به امروز معوقه شده و پرداخت نشده است که بر اثر آن چند مرکز ورشکسته و تعطیل شده‌اند.
مدیرعامل اتحادیه کمپ های ترک اعتیاد تهران اضافه کرد: از سوی دیگر این شرایط لزوم رعایت پاره ای قواعد و ملاحظات ایمنی به منظور پیشگیری از اقدام به فرار یا ممانعت از درگیری های فیزیکی و رفتارهای پرخاشگرانه میان آنان، موجب بروز رفتارهای قهری از جانب کارکنان مراکز در جهت نگهداری از معتادان متجاهر شده است؛ به عبارت دیگر، بیشترین توان و انرژی کادر درمان مراکز به جای انجام مداخلات درمان و بازتوانی، صرف نگهداری و رعایت نظم و امنیت در مراکز می شود.
وی با بیان اینکه در چنین وضعیت و شرایطی، کیفیت درمان در این گروه از مراکز به شدت کاهش خواهد یافت، خاطرنشان کرد: با توجه به حضور و مشاهده گسترده جمعیت معتادان در پاتوق ها، محلات و کف خیابان و پیرو درخواست مستمر استانداران، فرماندران و نیروی انتظامی در اکثر استان ها، ضرورت تاسیس و توسعه مراکز نگهداری اجباری موضوع ماده ۱۶ و به رغم همه تلاش ها و اقداماتی که در این عرصه ها تاکنون انجام پذیرفته است.
تقی‌پور ادامه داد: اگر این ادعا مطرح شود که استراتژی ها و تاکتیک های متخذه تاکنون در جهت کاهش جمعیت معتادان به خصوص در شناسایی، ساماندهی و درمان معتادان متجاهر و بی سرپناه اثر بخشی قابل قبول نداشته است، چندان دور از واقعیت های عینی و ملموس در کف جامعه نیست.
مدیرعامل اتحادیه کمپ های ترک اعتیاد اعلام کرد: بخش اعظم معتادان در شرایطی به درمان تمایل پیدا می کنند که سالها از اعتیادشان می گذرد و همین موضوع شانس موفقیت درمان های کوتاه مدت و بدون حمایت های اجتماعی را کاهش و هزینه های درمان را به علت عودهای مکرر افزایش می دهد.
موثر بودن درمان فقط به شرط ورود داوطلبانه به آن نیست
وی افزود: استفاده از تاکتیک فشار اجتماعی، قانون و مشوق های رفتاری در کنار آموزش خانواده، جامعه و رسانه ها می تواند فرد معتاد را در زمان کوتاه تری جهت ورود به فرآیندهای درمان ترغیب کند، موثر بودن درمان فقط به شرط ورود داوطلبانه به آن نیست.
تقی‌پور یادآورشد: شواهد نشان می دهد اگر درمان برای معتادان در دسترس، از نظر هزینه های مادی و معنوی کم هزینه و در عین حال جامع ، متنوع و جذاب باشد، تعداد بیشتری از آنان را می توان تحت پوشش درمان قرار داد؛ هر چه تعداد معتادان درمان نشده در معتاد کردن مصرف کنندگان جدید کمتر شود، بدون شک سوء مصرف مواد نیز کاهش خواهد یافت.
مدیرعامل اتحادیه کمپ های ترک اعتیاد گفت: مبتنی بر این دیدگاه، تعداد زیادی از معتادان باید به برنامه های درمانی دسترسی داشته باشند و از آن استفاده کنند تا تاثیرگذاری آن بر کاهش جمعیت معتادان موثر واقع شود.
وی اظهارکرد: برای تحقق چنین هدفی، انواع مدل های درمان باید در بسیاری از نقاط کشور و با در نظر گرفتن نیازهای محلی، شرایط مناسب اجتماعی، فرهنگی و دانش موجود، برنامه ریزی و اجرا شوند و باید برای تمامی گروه های نیازمند همچون زنان و مادران، جوانان و نوجوانان، کارگران و کارمندان، معتادان بی سرپناه و خیابانی و معتادان دارای بیماری های همراه و زخم باز در دسترس باشند.
تقی‌پور اذعان داشت: آسیب شناسی از راهبردها و تاکتیک های به کار گرفته شده در ادوار گذشته در خصوص نوع اقدامات درمان برای طیف متنوع جمعیت معتادان را می توان بر روی یک پیوستار بدین شکل تعریف و ترسیم کرد که در نقطه ابتدایی پیوستار افرادی مستعد برای تجربه مصرف مواد حضور و در نقطه انتهایی آن، افرادی تحت عنوان معتادان متجاهر و سخت در دسترس و بی سرپناه قرار دارند.
مدیرعامل اتحادیه کمپ های ترک اعتیاد گفت: شواهد عینی مبین این واقعیت قابل تامل است که امروز رویکرد و سیاست غالب در مواجه با این پیوستار متمایل و متمرکز بر روی نقاط انتهایی است.
وی اضافه کرد: تفسیر، تحلیل و آسیب شناسی از روند اقدامات صورت گرفته بیانگر این مسئله است افرادی که امروز بر روی نقطه ابتدایی پیوستار اعتیاد به عنوان مصرف کننده تفننی یا سوء مصرف کننده نام گذاری شده اند، چنانچه نظام درمان اعتیاد نتواند با سازوکارهای علمی، اجتماعی، فرهنگی و قانونی آنان را تشویق و ترغیب یا ملزم به درمان کند و خدمات درمان مناسب، جامع و جذاب در اختیارشان گذاشته شود، این افراد در آینده به نقطه انتهای پیوستار خواهند رسید؛ آن زمان با صرف هزینه های گزاف و به عنوان معتادان متجاهر، خیابانی و با رفتارهای پرخطر باید آنان را توسط پلیس دستگیر و با حکم قضایی برای مدتی از جامعه جدا و در مراکز موضوع ماده ۱۶ نگهداری یا در پاتوق ها به این افراد دارو، سوزن، سرنگ و پدالکی توزیع کرد.
تقی‌پور اعلام کرد: رویکرد و نگرش کلی مسئولان دولتی و متخصصان و کارشناسان و غالب فعالان اجتماعی و تشکل های فعال در حوزه اعتیاد، نسبت به اجرای طرح های ضربتی و موقت و فقط به منظور پاک سازی از سطح شهرها در دستگیری معتادان متجاهر و بی سرپناه و سخت در دسترس توسط نیروی انتظامی است.
مدیرعامل اتحادیه کمپ های ترک اعتیاد تاکید کرد: تغییر از روش موجود به فرآیندی مستمر برای شناسایی، ساماندهی و هدایت معتادان، موصوف به درمان و بازتوانی و حمایت های اجتماعی و بازگشت موفق آن به اجتماع موثرتر است، بر این اساس و در شرایط موجود استقرار الگوی درمان دادگاه مدار یک ضرورت اجتناب ناپذیر به عنوان یک گزینه مطلوب به نظر می رسد.