اصفهان- ایرنا-کارشناسان بر این باورند تشدید آلودگی هوای کلانشهر اصفهان در نیمه دوم سال به دلیل نبود طرح جامع علمی و عملی، موازی‌کاری نهادها، نبود ضمانت اجرایی قوانین و نبود کنترل آلاینده‌ها است که پرونده این معضل فراگیر را قطورتر کرده است.

وجود روزهای پُرشمار با هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و حتی عُموم مردم، و تعطیل شدن مدارس شاخص ناکارآمدی مدیریت آلودگی و نبود طرح‌های مشخص کنترل آلودگی هوای اصفهان است، البته هزینه‌های آلودگی هوا بسیار بیش از تعطیلی مدارس است که می‌توان به هزینه‌های اقتصادی، اجتماعی، روانی و سلامت مردم اشاره کرد.

هرساله بخشی از سرمایه‌های اجتماعی اُستان اصفهان به‌علت آلودگی از دست می‌رود

استاندار اصفهان تصریح دارد،پس از بحران آب، چالش دوم استان بحث آلودگی هواست و معتقد است: این چالش موجب شده هرساله بخشی از سرمایه‌های اجتماعی اُستان از دست برود که در راستای رفع آن نیز برنامه‌هایی باید به سرعت تدوین و به اجرا درآید.

سیدرضا مرتضوی با اشاره به اینکه برخی مرزهای آلودگی هوا در اصفهان شکسته شده است، گفت: اصفهان باتوجه به شرایط جغرافیایی و توپوگرافی خاصی که دارد در موقعیتی قرار گرفته که بایستی ملاحظات خاصی در حوزه زیست محیطی در این استان اتخاذ شود.

وی ضمن تأکید بر اینکه حفظ سلامتی مردم یکی از مطالبات همیشگی مدیریت استان اصفهان است، گفت: بهبود فرآیند و فعالیت نیروگاه شهید منتظری یکی از مطالبات استان از این مجموعه است، درحالی که این مجموعه نیز آمادگی جابه جایی نیروگاه را دارد و در این خصوص مطالعات و طرح‌هایی نیز انجام شده است.

مرتضوی ادامه داد: از این رو هر ۲ رویکرد، بهبود فرآیند نیروگاه و جابه‌جایی مکانی نیروگاه بایستی در دستور کار قرار بگیرد و برای آن طرح و برنامه عملیاتی و کارشناسی داشته باشیم.

وی با بیان اینکه تا مدت زمانی که نیروگاه جدید تأسیس می‌شود نباید تراز تأمین انرژی منفی شود، افزود: تأسیس نیروگاه در ۲ دولت گذشته متوقف شده بود و خسارت هایی که امروز با آن مواجه هستیم به دلیل سیاست غلط گذشته است.

استاندار اصفهان بیان کرد: برای جبران این مهم تأسیس نیروگاه‌های خورشیدی با جدیت در استان دنبال می‌شود تا تراز تولید انرژی در اصفهان مثبت شود.

وی افزود: لازم است که کمیته‌ای با محوریت معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری اصفهان تشکیل و با حضور ذی نفعان در مورد جابه‌جایی و بهبود فرآیندهای ‌های نیروگاه طرح و برنامه عملیاتی و کارشناسی شده ارائه شود.

مرتضوی ضمن اشاره به آلودگی هوای اصفهان، گفت: در هفته‌های گذشته و روزهای اخیر مکالمات جدی با دبیر شورای عالی امنیت ملی، ریاست جمهوری، معاون اجرایی رئیس جمهور و رییس سازمان محیط زیست کشور داشتم تا شرایط آلودگی هوای استان در سطح ملی به خوبی تشریح و تبیین شود.

وی خاطرنشان کرد: باید تلاش کنیم این وضعیت خاص استان اصفهان را به درستی در سطح ملی تبیین کنیم.

استاندار اصفهان با بیان اینکه اصفهان تاب اینکه بار دیگر مشعل‌های مازوت در آن سوخته شود را ندارد، گفت: انتظار می‌رود نمایندگان و مدیران استان اصفهان نیز همراهی کنند و تصویر صحیحی از میزان و تأثیرات منفی آلودگی هوای اصفهان به سطح ملی منعکس کنند.

وی تأکید کرد: البته اگر فرآیندی برای نیروگاه تعریف می‌کنیم بایستی پشتیبانی لازم را نیز داشته باشیم از این رو تسهیلات مورد نیاز نیروگاه برای جابه‌جایی و بهبود فرآیند نیز دنبال می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: پیگیری مطالبات نیروگاه شهید محمد منتظری از وزارت نیرو نیز بایستی پیگیری شود.

مرتضوی گفت: رویکرد مناسب در حوزه تأمین انرژی و افزایش سرمایه‌گذاری در این خصوص به تکمیل زیرساخت‌های کشور منجر می‌شود.

وی ادامه داد: اگر فرآیندهای تولید تسهیل نشود و حمایت‌های اجتماعی و فنی در بخش‌های مختلف صورت نگیرد افزایش این ظرفیت‌ها که به زیرساخت‌های اساسی کشور کمک می‌کند با بن بست مواجه می‌شود.

اصفهان در شمار یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران و جهان

حقیقت غیر قابل انکار این است که نصف جهان در شمار یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران و حتی جهان است به گونه‌ای که تمامی مدارس این خطه در هفته گذشته به سبب افزایش غلظت آلاینده‌ها تعطیل بود و تداوم آلودگی ها باعث شد امروز چهارشنبه نیز مدارس تعطیل باشد.

هفته گذشته بدلیل استمرار و تداوم آلودگی‌ها، ۲ روز کاری با تعطیلی ادارات و دستگاه‌های اداری و اجرایی شهرستان های اصفهان، فلاورجان، مبارکه، لنجان، برخوار، خمینی شهر و بخش‌های مرکزی شهرستان های شاهین شهر و نجف‌آباد در روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه همراه بود.

استمرار آلودگی و پایداری هوا علت تعطیلی مدارس و ادارات اصفهان

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان به خبرنگارایرنا گفت: با توجه به استمرار آلودگی و پایداری هوا و در معرض خطر قرار گرفتن شهروندان و نیز به منظور کاهش ترددها، ادارات، دستگاه‌های اجرایی و بانک‌ها (به غیر از مراکز امدادی، درمانی، خدمات رسان و بیمارستان‌ها) هفته گذشته روزهای سه شنبه و چهارشنبه، چهاردهم و پانزدهم آذرماه در مناطق یاد شده تعطیل بودند.

منصور شیشه فروش یادآور شد: پیش از این مدارس نواحی ۶ گانه شهر اصفهان و ۹ منطقه آموزش و پرورش نیز در استان برای چهار روز منتهی به چهارشنبه پانزدهم آذرماه غیرحضوری اعلام شده بود و امروز نیز مدارس بصورت غیرحضوری خواهد بود.

وی تصریح کرد: انتظار می‌رود دستگاه‌های اجرایی ضمن خاموش کردن سامانه های گرمایشی و رعایت الزامات مرتبط با کاهش انتشار آلاینده‌ها، کاهش سفرهای غیرضروری، رعایت الزامات بهداشتی برای کارکنان، اطلاع رسانی و هماهنگی لازم را داشته باشند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان خاطرنشان کرد: تیم‌های گشت و نظارت در استان اصفهان به صورت شبانه روزی و با جدیت فعالیت می‌کنند و به موارد تخلف رسیدگی می نمایند و به عنوان نمونه با اشاره به انتشار دود غلیظ از یک کارخانه فولادی در چهاردهم آذرماه، بلافاصله تیم‌های اداره کل محیط زیست به کارخانه اعزام و ضمن پیگیری از طریق مقامات قضایی جهت برخورد با مسببان آن و پیشگیری از تکرار این اتفاق، اقدامات جدی صورت گرفت.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان با گلایه از ترافیک شهری در روزهای تعطیلی مدارس و ادارات به دلیل آلودگی هوا، متذکر شد: از آحاد مردم درخواست می‌کنیم نسبت به اجرای تمامی مصوبات کارگروه اضطرار آلودگی هوا پای‌بند باشند، متأسفانه امروز نیز با ترافیک شهری مواجه بودیم که با توجه به هشداری‌های عنوان شده انتظار می‌رود مصوبات کارگروه با جدیت توسط مردم و مسئولان اجرایی شود.

شیشه فروش خاطرنشان کرد: استفاده از ماسک، کاهش تردد و عدم حضور در فضاهای باز، خیابان‌های پرترافیک و کاهش فعالیت‌های صنایع و صنوف، عدم استفاده از خودروهای شخصی از تأکیدات این کارگروه برای سلامت عموم است.

وی اظهار کرد: ممنوع بودن هرگونه فعالیتی که منجر به افزایش آلاینده گردد از جمله عملیات خاکبرداری، ساختمانی، حمل‌ونقل مصالح و آتش زدن بقایای گیاهی مورد تأکید است.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان متذکر شد: در این زمینه از صنوف و واحدهای تجاری و بخش‌های خصوصی نیز درخواست می‌شود با کاهش فعالیت‌ها و کاهش تردد در جهت سلامت کارکنان و کاهش انتشار آلاینده‌ها همکاری کنند.

آلودگی هوای اصفهان، گویای ناموفق بودن اجرای طرح‌های کنترل آلودگی است

کارشناسان بر این باورند نتایج اجرای طرح‌های کنترل آلودگی هوای اصفهان، گویای ناموفق بودن آنهاست که مناسب و مطلوب این کلان‌شهر تاریخی نیست.

مهمترین معیار برای نمایش آلودگی، شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) است.این شاخص معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر منوکسیدکربن، دی اکسیدگوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، ازون و ذرات معلق ( ذرات کوچکتر از ۱۰ میکرو متر و ذرات کوچکتر از ۲.۵ میکرو متر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است را تبدیل به یک عدد بدون واحد می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.

شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.در جدول زیر رنگ های قراردادی برای هر گروه وضعیت هوا نشان داده شده است.

جدول شاخص کیفی هوا

Air Quality Index

(A Q I)

وضعیت

Pollution Standard Index

(P S I)

۵۰ - ۰

پاک

۵۰ - ۰
۱۰۰ - ۵۱

سالم

۱۰۰ - ۵۱
۱۵۰ - ۱۰۱

ناسالم برای گروههای حساس

۲۰۰ - ۱۰۱
۲۰۰ - ۱۵۱

ناسالم برای عموم

۲۰۱-۳۰۰ بسیار ناسالم

۲۰۱-۳۰۰

بالاتر از۳۰۰

خطرناک

بالاتر از۳۰۰

بررسی شاخص کیفی هوا روز های آغازین زمستان در سال های ۹۶ تا ۱۴۰۲ که در جداول زیر نشان‌داده شده است ،آشکار می‌سازد میزان آلایندگی در بیشتر مراکز و ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا سازمان هواشناسی در شهر اصفهان افزایش داشته و روزهای قرمز، نارنجی و حتی بنفش در جدول ها بیشتر شده‌ است.

سال ۱۴۰۲

سال ۹۸

ایام هفته

تاریخ

میدان
احمدآباد

خیابان
دانشگاه

خیابان

پروین

خیابان
رودکی
خیابان

استانداری

بزرگراه

خرازی

میانگین

چهارشنبه
۱۳۹۸/۱۰/۰۴
۲۴ساعته منتهی به ساعت۱۱
--- ۱۳۶ ۱۲۹ --- ۱۵۹ ۱۱۹ ۱۳۶
سه شنبه
۱۳۹۸/۱۰/۰۳
--- ۱۰۵ ۱۱۲ --- ۱۵۱ ۱۰۱ ۱۱۷
دوشنبه
۱۳۹۸/۱۰/۰۲
--- ۷۶ ۱۲۹ --- ۱۲۹ ۸۴ ۱۴۰
یکشنبه
۱۳۹۸/۱۰/۰۱
۱۷۱ ۱۵۳ ۱۶۱ --- ۱۶۸ ۱۵۱ ۱۶۱
شنبه
۱۳۹۸/۹/۳۰
۱۵۶ ۱۱۲ ۱۳۴ --- ۱۵۴ ۱۲۷ ۱۳۷
جمعه ۱۳۹۸/۹/۲۹ ۱۰۲ ۸۴ ۸۲ ۸۴ ۹۷ ۸۲ ۸۹

سال ۹۷

ایام هفته

تاریخ

میدان
احمدآباد

خیابان
دانشگاه

خیابان

پروین

خیابان
رودکی
خیابان

استانداری

چهارباغ

خواجو

بزرگراه

خرازی

میانگین

سه شنبه
۱۳۹۷/۱۰/۰۴
۲۴ ساعت منتهی به ساعت۱۲
۱۱۱ ۱۲۲ ۱۳۵ ۱۰۱ ۱۲۶ ۱۰۰ ۱۲۸ ۱۱۸
دوشنبه
۱۳۹۷/۱۰/۰۳
۱۱۶ ۱۲۸ ۱۰۹ ۹۰ ۱۰۹ ۱۰۳ ۱۴۳ ۱۱۴
یکشنبه
۱۳۹۷/۱۰/۰۲
۸۵ ۸۷ ۷۷ ۷۷ ۹۷ ۷۲ ۸۷ ۸۳
شنبه
۱۳۹۷/۱۰/۰۱
۴۹ ۵۷ ۵۲ ۶۷ ۵۲ ۴۹ ۶۷ ۵۶

سال ۹۶


ایام هفته

تاریخ

میدان احمد آباد

بلوار دانشگاه

خیابان پروین

خیابان رودکی

میدان امام حسین

چهار باغ خواجو

بزرگراه خرازی

میانگین

یکشنبه
۱۳۹۶/۰۹/۰۵
۲۴ ساعت منتهی به ساعت۱۲
۷۹ ۷۰
۷۷ ۷۵ ۸۲ ۶۸ ۷۸ ۷۶
شنبه
۱۳۹۶/۰۹/۰۴
۶۵ ۶۲ ۶۰ ۷۲ ۷۶ ۶۷ ۶۲ ۶۶
جمعه ۱۳۹۶/۰۹/۰۳ ۷۳ ۶۸ ۷۲ ۶۲ ۸۵ --- ۷۲ ۷۲
پنجشنبه
۱۳۹۶/۰۹/۰۲
۷۲ ۶۹ ۷۰ ۶۷ ۸۲ --- ۵۷ ۷۰
چهارشنبه
۱۳۹۶/۰۹/۰۱
۸۰ ۷۹ ۷۰ ۷۷ ۷۸ --- ۷۶ ۷۷

آلودگی هوا در اصفهان به عوامل مختلفی ارتباط دارد از تغییر اقلیم گرفته تا انسداد سطحی جریان هوا در معابر شهری ، مصرف سوخت خودروها و آلایندگی لوازم گرمایی و ده‌ها عامل ریز درشت دیگر که مدیریت آنها از طریق کنترل آلودگی هوا امکان‌پذیر است. کنترل آلودگی هوا به مجموعه روش‌های به کار رفته در کاهش یا حذف انتشار موادی که ممکن است به محیط زیست و سلامت انسان آسیب برساند، اطلاق می‌شود به عقیده کارشناسان برای کنترل آلودگی هوا نیاز است به موارد زیر بیش از سایر موارد توجه کرد.

توجه تغییر اقلیم

ویژگی‌های اقلیمی در ارتباط تنگاتنگ با فعالیت‌های انسان، کیفیت هوا را معین می‌کند. کارشناسان معتقدند گازهای گلخانه‌ای، عامل اصلی این تغییر محسوب می‌شوند که اگر مدیریت و کاهش تولید این گازها را جدی نگیریم شرایط سختی در انتظار آیندگان است.

بر اساس مطالعات انجام شده، کشور ایران در فهرست ۱۰ کشور اول دنیا در تولید گازهای گلخانه‌ای قرار دارد که این آمار زیبنده کشورمان نیست که باید با همکاری همه بخش‌ها و جامعه برای بهبود این وضعیت تلاش کرد.

تغییر اقلیم به عنوان مسأله‌ای بسیار مهم و واقعیتی انکارنشدنی در استان اصفهان در حال وقوع است که تاکنون مشکلات فراوانی بویژه در افزایش آلودگی بوجود آورده است. تشدید فرسایش خاک ناشی از بحران آب در اصفهان که به علت تغییر اقلیم صورت گرفته از طرفی موجب افزایش ریزگردها در هوا شده از طرف دیگر بافت گیاهی استان که قابل اتکاترین سد دفاعی در برابر آلودگی است با خطر مواجه کرده است.

مواجه با تغییر اقلیم باید در کانون توجه قرار گیرد و نظام برنامه‌ریزی کشور و استان باید برای رفع آن تدابیر اصولی و متناسب منطقه‌ای بیندیشد.

قبول تغییر اقلیم نباید زمینه‌ای برای فرار از مسؤولیت برای کاهش آلودگی ناشی از آن و کم کاری برخی از سازمان‌ها و توجیه برای منافع برخی اشخاص و شرکت‌ها ایجاد کند زیرا در خوشبینانه ترین پیش بینی‌ها از تغییر اقلیم، هم افزایش دما و کاهش بارندگی را در ۳۰ سال آینده نشان می‌دهد که هر دوی آن ها بر افزایش آلودگی تاثیر مستقیم دارد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری در این پیوند گفت: کارشناسان بر این باورند که باید سازگار با اقلیمِ اصفهان شد و این کار با رعایت اصولی «آمایش سرزمینی» در بارگذاری جمعیتی و سکونت گاه‌ها و شکل‌گیری صنایع پاک میسر است.

شیشه فروش ادامه داد: با توسعه صنعت، افزایش جمعیت و نیازِ به مسکن، با شهری مواجه شده‌ایم که اطرافش را صنایع در بر گرفته‌ است و ساختمان‌های بلند مرتبه و الگوهای معماری ناهمخوان با الگوهای هواشناسی در آن رُشد کرده‌ است.

وی تصریح کرد: مجموع این اتفاقات موجب شده تا جزایر گرمایی در کلان شهر اصفهان افزایش پیدا کند و همین موضوعات دست به دست هم داده تا این شهر نتواند «خودپالایی» کند.

شیشه فروش خاطرنشان کرد: در این شرایط شاید باد به سمت شهر بیایید ولی ساختمان های بلندمرتبه‌ پیرامون شهر و معماری ناهمخوان و بی‌توجه به مسائل هواشناسیِ منطقه، اجازه گردش هوا را در شهر نمی‌دهد.

وی افزود: این شرایط موجب شده است هیچ وزش بادی در سطح زمین حتی زیر یک متر بر ثانیه هم نداشته باشیم و وزش باد در بالای جو هم که باید به طور معمول ۳۰ متر بر ثانیه باشد، حتی تا یک متر بر ثانیه هم گزارش نشود.

شیشه فروش گفت: علت آلودگی هوا در پاییز و نیمه دوم سال در اصفهان را سُکون و پایداری مطلق جو دانست و در این شرایط پدیده وارونگی هوا (اینورژن) اتفاق می افتد و لایه آمیخته‌ نزدیک جو، نزدیک زمین می‌شود و شرایطِ انباشت آلاینده ‌ها را فراهم می‌کند.

وی در ادامه گفت: شرایط سکونِ مطلق و پایداری جو و تجمیع آلاینده های ناشی از خودرو و صنایع روی شهر می‌ماند و می‌بینیم که در شب و اوایل صُبح عدد شاخص آلودگی هوا بالا می رود و در نتیجه بخشی از آلودگی این موقع از سال در اصفهان به شرایط خاص جغرافیایی برمی گردد.

وی گفت: گاهی به ما می‌گویند، شما نشسته اید تا بحران شکل و بعد تصمیم بگیرد، اما این گونه نبوده است و ما هم برنامه های بلند مدت و میان مدت برنامه ریزی کرده‌ایم که اعلام خواهیم کرد.

شیشه فروش در ادامه یادآور شد: هر بخشی مسؤولیتی دارد و رسیدگی به آلودگی هوا وظیفه ای است که به سازمان حفاظت محیط‌زیست داده شده که باید از خاک، آب و هوا محافظت کند و بقیه دستگاه ها به این امر کمک کنند.

توجه تکالیف قانونی برای کاهش آلودگی هوا

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان معتقد است همه مردم و دستگاه‌های اجرایی باید با همکاری و هماهنگی هرچه بیشتر مانع از تشدید آلودگی هوا و رسیدن آن به وضعیت ناسالم و خطرناک شوند.

شیشه‌فروش در این پیوند به خبرنگار ایرنا گفت: سازمان صنعت، معدن و تجارت باید نسبت به محدودسازی فعالیت واحدهای صنعتی و تولیدی آلاینده به‌ویژه کوره‌های گچ‌پزی و آجرپزی و معاونت حمل و نقل و ترافیک شهرداری اصفهان نیز نسبت به تقویت ناوگان عمومی حمل و نقل از جمله مترو اقدام کند.

وی با بیان اینکه پلیس راهور نیز باید با اعمال قانون مانع از تردد خودروها و کامیون‌های دودزا و فاقد معاینه فنی در سطح و حاشیه اصفهان و سایر شهرهای بزرگ استان شود، خاطرنشان کرد: جهاد کشاورزی نیز باید مانع آتش‌زدن مزارع شود و اداره گاز، مصرف بهینه سوخت در وسایل گرمایشی را به مردم تذکر دهد.

شیشه فروش خاطرنشان کرد: ممنوع بودن هرگونه فعالیتی که به افزایش آلاینده ها منجر شود از جمله عملیات خاکبرداری، ساختمانی، حمل‌ونقل مصالح و آتش زدن بقایای گیاهی همچنان مورد تأکید کارگروه آلودگی هوای اصفهان است.

وی درخصوص اجرای طرح زوج و فرد نیز متذکر شد: طرح محدودیت تردد خودروها به صورت زوج وفرد در اصفهان در روزهای آلوده از ساعت ۸ تا ۱۳ و ۱۶ تا ۲۱ اجرایی خواهد شد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اظهار کرد: تیم‌های گشت و نظارت در استان اصفهان به صورت شبانه روزی و با جدیت فعالیت می‌کنند.

وی رعایت موارد بهداشتی و استفاده از ماسک را برای همه افراد ضروری دانست و تصریح کرد: استفاده از ماسک، کاهش تردد و عدم حضور در فضاهای باز، خیابان‌های پرترافیک و کاهش فعالیت‌های صنایع و صنوف، عدم استفاده از خودروهای شخصی و پرهیز از ورزش در فضای باز از تأکیدات این کارگروه برای سلامت عموم است.

ترمیم الگوی توسعه شهر و استان اصفهان

یک فعال محیط زیست به ایرنا گفت: برنامه‌های کنترل آلودگی هوا تا زمانی که الگوی توسعه شهر و استان اصفهان ترمیم نشود، کارایی لازم را نخواهد داشت و هر سال در دوره‌های زمانی شاهد آلودگی هوا خواهیم بود.

محمد کوشافر افزود: بارگذاری بیش از توان شهر در اصفهان مهم‌ترین دلیل پدیده آلودگی‌هوای این کلان‌شهر و دیگر شهرهای صنعتی این استان و کشور است که مربوط به دلایل عمده از جمله شبکه حمل و نقل ، کارخانه‌های اطراف و تشدید فرسایش خاک ناشی از بحران آب در اصفهان می‌شود .

به عقیده جمعی از کارشناسان مدیریت شهری ، نقشه های توسعه شهر و استان اصفهان باید مورد تجدید نظر قرار گیرد و با توجه به اولویت اصلی تامین هوای پاک، توسعه شهر و استان مورد بازنگری عمیق قرار گیرد.

وسایل نقلیه و سوخت مصرفی آنها

وسایل نقلیه و سوخت مصرفی آنها همواره به‌عنوان عامل اصلی آلودگی هوا در کلان شهرها مطرح بوده. تردد فزاینده وسایل نقلیه درسطح شهر به آلودگی دامن می زند، استفاده از سوخت هایی با آلایندگی کمتر در سیستم حمل و نقل عمومی و گسترش آن می تواند زمینه ساز روزهای پاک برای اهالی نصف جهان باشد.

به عقیده کارشناسان تمرکز اصلی تلاش‌ها برای مهار آلودگی هوا در کشورهای صنعتی همواره بر محافظت از کیفیت هوا در محیط یا فضای باز بوده است. این کار شامل کنترل تعدادی از آلاینده‌های معیار خاص است که در ایجاد دود در شهر و بروز بیماری‌های مزمن بین مردم دست دارند.

بدون تردید، بهترین راه برای محافظت از کیفیت هوا کاهش انتشار این آلاینده‌ها با روی آوردن به سوخت‌ها و فرآیندهای پاک‌تر و یا استفاده از سیستم کنترل انتشار (Emission control system) در خودروها و دیگر منابع متحرک آلودگی هوا است. اما آلاینده‌هایی که به این روش از بین نمی‌روند، باید توسط دستگاه‌های تمیز کننده هوای مناسب به محض تولید و پیش از ورود به جو، جمع‌آوری شده و یا به دام انداخته شوند

یک کارشناس محیط زیست در این پیوند می گوید باید به ارتباط تعداد خودروها با ظرفیت‌ شهر نیز توجه کرد و کیفیت سوخت و وسایل حمل و نقل همزمان باید مورد توجه قرار گیرد؛ شدت افزایش مصرف انرژی و سوخت در ایران پنج برابر کشورهای پیشرفته است. افزایش قیمت سوخت در ماه های اخیر منجر به کاهش مصرف بنزین و افزایش استفاده مردم از سوخت سی‌ان‌جی شده است افزایش جایگاه های این سوخت در استان می توان به کاهش آلودگی ها کمک کند.

سهم ۷۶ درصدی آلایندگی وسایل نقلیه در اصفهان

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به مطالعات سیاهه انتشار که در سال ۹۶ انجام شد، گفت: در این مطالعات به دنبال این موضوع بودیم که میزان جرم آلودگی، ‌از منابع مختلف چقدر است و چه میزان آلودگی به صورت جرمی از این منابع خارج می شود.

بابک صادقیان ادمه داد: با توجه به شرایط هواشناسی، سرعت و جهت باد، تابش خورشید و میزان رطوبت هر کدام از منابع با توجه به فاصله ای که دارند می توانند سهم متفاوتی برای پذیرنده‌ها داشته باشند.

صادقیان همچنین با اشاره به مطالعات سهم بندی و مدل سازی آلودگی هوا که در سال ۹۹ با همکاری اداره کل هواشناسی و با مشاوره دانشگاه اصفهان انجام شد، گفت: این مطالعه در ۲ بُعد یعنی بر روی مناطق ۱۵ گانه شهرداری اصفهان و هم چنین در داخل شعاع ۵۰ کیلومتری که خط قرمز محیط زیست است انجام شد.

وی تصریح کرد:باید سهم آلودگی یک منبع را با توجه به فاصله آن منبع با پذیرنده و شرایط هواشناسی در نظر گرفت و با توجه به این نکته، در مناطق ۱۵ گانه شهرداری اصفهان سهم حمل و نقل از آلودگی هوا، حدود ۷۶ درصد است.

صادقیان ادامه داد: منابع آلاینده متحرک در اصفهان سهم اصلی آلایندگی را دارد با این توضیح که وقتی یک واحد صنعتی در منطقه ای مستقر می شود، کاملا طبیعی است که به دنبال آن مهاجرت و تمرکز جمعیت و به همان نسبت توسعه معابر و حمل و نقل دارد.

وی خاطرنشان کرد: بخشی از این آمارِ ۷۶ درصد که به مربوط به حمل و نقل است، مربوط به همان صنایعی است که در اطراف اصفهان مستقر شده اند، چرا که این صنایع به وسایل سنگینی چون اتوبوس برای جابه جایی کارکنان، به وسایل حمل و نقل سنگینی چون کامیون ها برای جابه جایی مواد اولیه و محصولات دارند. نکته حائز اهمیت اما در این رابطه این است که بالای ۶۵ درصد از خودروهای ناوگان حمل و نقل سنگین، عمرِ بالای ۱۵ سال و بخش عمده ای از آنها هم عمر بالای ۲۵ سال دارند .

وی ادامه داد: این ناوگان در حال تردد است و ۷۶ درصد سهم آلودگی هوای اصفهان از طریق حمل و نقل، صرفا بحث ذرات معلق زیر ۲ و نیم میکرون ، به عنوانِ یکی از شاخصه های اصلی کیفیت هوا است. وقتی سامانه پایش کیفیت هوا را رصد کنید و سراغ هر ایستگاه پایش بروید، می بینید که شاخص ذرات معلق کوچکتر از ۲ و نیم میکرون بالا است و همین هم شاخص کیفیت هوا را تحت تاثیر خودش قرار می دهد.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان در رابطه با این موضوع که شواهدی مبنی بر وجود گازهای گوگردی در هوای آلوده اصفهان و مصرف سوخت مایع ِ مازوت وجود دارد، گفت: با توجه به آمار رسمی شرکت ملی گاز استان، بالغ بر ۷۰ درصد مصرف گاز به صنعت برمی گردد و این نشان می دهد تا زمانی که در نیمه دوم سال قرار نگرفته ایم و شرایط برای مصرفِ سوختِ دوم یعنی سوخت مایع ( در برخی واحدها نفت گاز یا گازوئیل و در نیروگاه ها و واحدهای سیمان، مازوت)الزام آور نشده است، واحدهای صنعتی و نیروگاه ها از سوخت گاز استفاده می کنند.

وی افزود: اعداد نشان می دهد که اولویت‌های کشور در مصرف سوخت، گاز طبیعی به عنوان یک سوخت پاک نسبت به سایر سوخت‌هاست و در اصفهان هم شرایط به همین شکل است مگر اینکه در نیمه دوم سال بعضی از بخش ها به دلیل کمبودهای گاز به ناچار به سمت سوخت مایع بروند.

راه کارهای جدید

مسوولان مرتبط با رفع آلودگی هوا تلاش خود را انجام می‌دهند اما به نظر می‌رسد این تلاش‌ها و برنامه‌ها با مشکلاتی مواجه است و نیاز به ارائه راهکارهای جدید در زمینه کاهش آلودگی داریم، ضمن آنکه مقدار و کمیت اجرای روش‌های کنونی هم احتیاج به ارزیابی و بررسی مجدد دارد.

این روزها آلودگی هوا به اوج خود رسیده و می‌توان گفت که حتی زندگی روزمره را برای گروه‌های حساس در پایتخت فرهنگی کشور مختل کرده است. علاوه بر اجرای طرح‌های ترافیکی و استفاده از سوخت‌های پاک، بد نیست نیم نگاهی به تکنولوژی‌های روز در از بین بردن ذرات معلق بیندازیم.

به عقیده کارشناسان ، کم بودن عرض خیابان ها، معابر، کوچه ها و بن بست ها در شهر اصفهان، جریان سطحی هوا در پایین ترین لایه سطحی شهر را مختل می کند؛ که متاسفانه تاکنون به این مورد توجه نشده است، شهرداری می تواند با بازنگری در طرح های تفضیلی مناطق شهرداری عرض معابر را افزایش دهد بطوریکه حداقل عرض کوچه ها و بن بست ها به ترتیب ۸ و ۶ متر باشد.

متاسفانه در طرح های تفضیلی فعلی مناطق شهرداری اصفهان ، کوچه ها و بن بست های چهار متری و کمتر به تعداد زیادی وجود دارد که این عرض کم نه تنها حرکت سطحی هوا را در شهر مشکل می کند، موجب کندی در ارائه خدمات اورژانس و آتش نشانی در این معابر نیز می شود.

علاوه بر طرح مورد اشاره می توان از فناوری‌های روز نیز در از بین بردن ذرات معلق هوای آلوده استفاده کرد ذرات معلق را می‌توان با استفاده از طیف گوناگونی از فرآیندهای فیزیکی از جریان هوای آلوده خارج کرد. از جمله فناوری‌های مرسومی که در دنیا برای جمع آوری این ذرات ریز مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توان به "سیکلون‌ها"، "اسکرابرها"، "رسوب دهنده های الکترواستاتیکی" و "فیلترهای کیسه‌ای" اشاره کرد که همگی آن ها را می توان در کلانشهر اصفهان مورد استفاده قرار داد و با استفاده از این ابزار ها و پس از جمع آوری، این ذرات آلودگی به یکدیگر چسبیده و توده‌هایی را تشکیل می‌دهند که به راحتی می توان آن را از دستگاه مربوطه جدا و معمولاً در محل‌های دفن زباله دفع کرد.

نحوه اجرای پروژه های مهار آلودگی هوا در نقاط مختلف جهان متفاوت است و بنابراین سیستم‌های کنترلی باید با توجه به شرایط و مولفه‌های موجود طراحی شوند. در یک شِمای کلی، "سیکلون‌ها" اغلب برای کنترل انتشار گرد و غبار صنعتی و به عنوان پیش تمیز کننده برای دیگر دستگاه‌های جمع آوری ذرات معلق، مورد استفاده قرار می‌گیرند. از" اسکرابرهای مرطوب" نیز معمولا در کنترل گرد و غبارهای قابل اشتعال یا انفجار و مه ایجاد شده ناشی از پردازش‌های صنعتی و شیمیایی و سوزاندن پسماندهای خطرناک، استفاده می‌شود. رسوب دهنده‌های الکترواستاتیکی و فیلترهای کیسه‌ای نیز اغلب در نیروگاه‌ها به کار گرفته می‌شوند.

راهکارها در روزهای آلوده

به هر صورت تا ایجاد بستر های ایجاد هوای پاک باید با شرایط فعلی به نحوی کنار آمد. شهروندان باید در روزهای بحران آلودگی هوا از تردد در فضای باز و فعالیت بدنی اجتناب کنند و با تعطیلی مدارس در صورتی‌که مطابق با مقررات باشد، کودکان و نوجوانان کمتر در معرض آسیب آلاینده‌ها قرار می‌گیرند که البته باید اطلاع رسانی کافی و آموزش‌های لازم برای نوع رفتار خانواده ها در این روزها از طرف مدیران استانی با همکاری رسانه‌ها به ویژه سایت های خبری اطلاع رسانی صورت گیرد.

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اصفهان در این پیوند گفت: باید به این نکته توجه داشت که علاوه بر تعطیلی مدارس در روزهای آلوده، تعطیلی واحدهای آلاینده و نظارت لازم بر آنها انجام شود و تنها تعطیلی مدارس به هیچ‌وجه نمی تواند راه حل مشکل آلودگی هوای اصفهان باشد.

محمد کوشافر افزود بارگذاری بیش از توان در اصفهان مهم‌ترین دلیل پدیده آلودگی‌هوای این کلان‌شهر و شهرهای صنعتی این استان است که مربوط به دلایل عمده از جمله شبکه حمل و نقل و کارخانه‌های اطراف اصفهان و تشدید فرسایش خاک ناشی از بحران آب در اصفهان می‌شود و مردم می‌توانند در روزهای آلوده از بارگذاری بیش از توان شهر خودداری کنند.

این فعال محیط زیست تصریح کرد مسوولان مرتبط با رفع آلودگی هوا تلاش خود را انجام می‌دهند اما به نظر می‌رسد این تلاش‌ها و برنامه‌ها با مشکلاتی مواجه است و نیاز به راهکارهای جدید در این زمینه داریم ضمن آنکه مقدار و کمیت اجرای روشهای کنونی هم احتیاج به ارزیابی مجدد دارد.

از ابتدای پاییز امسال تاکنون مدارس اصفهان ۱۱ روز به‌دلیل آلودگی هوا تعطیل شدند و به گفته کارشناسان هواشناسی آلودگی هوای کلانشهر اصفهان تا ماه بهمن ادامه دارد.

کلانشهر اصفهان افزون بر ۲ میلیون نفر جمعیت و در این استان بیش از ۹ هزار واحد تولیدی و صنعتی فعالیت دارد.