به گزارش خبرنگار ایرنا ، تغییر اقلیم و پیامدهای ناشی از آن چند سالی است که مناطق مختلف جهان از جمله ایران را تحت تاثیر قرار داده است و شاید بتوان یکی از دلایل اصلی مهاجرت‌های گسترده و تغییرات دموگرافیک و پیامدهای ناشی از آن را ناشی از خشکسالی‌های گسترده یکی دو دهه اخیر عنوان کرد.
طی سال‌های اخیر کارشناسان ضمن هشدارهای مکرری نسبت به تغییر اقلیم بر لزوم مواجهه علمی و منطقی با آن داده‌اند با این حال اغلب مردم هم شاهد کاهش بارندگی‌ها، افزایش خشکسالی و ناهنجاری‌های بارشی هستند از این جهت تغییر اقلیم امروزه تبدیل به پدیده‌ای ملموس و همگانی شده است.
اقتصاد استان اردبیل در دامنه سبلان عمدتا مبتنی بر کشاوزی و متکی به آب است ، این استان با تولید سالانه بیش از چهار میلیون تن انواع محصولات کشاورزی نقش مهمی در تامین امنیت غذایی کشور ایفا می‌کند. با این حال این استان برخلاف تصور عمومی مشکلات عدیده‌ای در تامین آب مورد نیاز در بخش‌های کشاورزی، شرب و صنعت دارد.
آمارها درباره منابع آب استان اردبیل چه می‌گوید؟
با وجود هشدارهای مکرر زرد و نارنجی اداره کل هواشناسی استان اردبیل، میزان بارش‌ها از ابتدای سال آبی جاری در مقایسه با دوره بلند مدت ۴۵ درصد کاهش یافته است. هر چند از ابتدای سال جاری به‌ویژه در بهار امسال بارش‌ها در سطح استان منجر به سیلاب‌های گسترده در استان شده و خسارت‌های سنگینی به بخش‌های مختلف کشاورزی، تولید، ابنیه فنی و مسکن شهروندان وارد کرده است. با این حال خشکسالی و در مراتب بعد سرمازدگی اثرات مخرب‌تری بر اقتصاد استان گذاشته است.
بنا به اعلام رئیس سابق سازمان جهاد کشاورزی استان اردبیل، در سال زراعی گذشته انواع بلایای طبیعی شامل خشکسالی، سرمازدگی و یخبندان، سیل و تگرگ، باد و طوفان، گرد و غبار و آتش‌سوزی خسارت هنگفتی به زیربخش‌های کشاورزی وارد کرده که بیشترین میزان خسارت وارده مربوط به خشکسالی بوده و رتبه اول کشوری را به خود اختصاص داده است. به گفته تقی‌زاده ، حوادث غیرمترقبه در سال زراعی گذشته بیش از ۱۵۰ هزار میلیارد ریال به بخش کشاورزی این استان خسارت زده است.
از سوی دیگر و طبق اظهارات مدیران شرکت آب منطقه‌ای استان اردبیل، در حال حاضر آبخوان دشت اردبیل با ۸۰۰ میلیون مترمکعب کسری مخزن مواجه است و سطح سفره‌های زیرزمینی آن ۱۳ متر افت کرده است و خطر فرونشست دشت و تخریب سازه آبخوان این دشت را به شدت تهدید می‌کند.
زنگ خطر برای شهروندان اردبیلی؛ ذخایر آب سد یامچی به حجم مرده رسیده است
با این حال محسوس‌ترین اثر تغییر اقلیم و خشکسالی در استان اکنون برای شهروندان شهر اردبیل و روستاهای اطراف در حال رخ دادن است ، با وجود اینکه در سال‌های گذشته بخشی از آب مورد نیاز بخش کشاورزی دشت اردبیل از سد یامچی تامین می‌شد، با توجه به خشکسالی سال‌های اخیر، سال گذشته و امسال از آب موجود در مخزن این سد تنها برای آب شرب استفاده شده است که آن هم به حجم مرده رسیده است و با توجه به تداوم خشکسالی در سال آبی جاری و عدم رواناب در رودخانه‌های منتهی به این سد، تعادل در ورودی و خروجی مخزن سد به هم ریخته است.
آمارهای ارائه شده از سوی اداره کل هواشناسی و مسئولان بخش آب و کشاورزی ، واقعیات جدیدی را پیش روی نظام برنامه‌ریزی استان و حتی کشور قرار داده است. بر این اساس اگر "آب" و "جمعیت" را به عنوان اصلی‌ترین زیرساخت‌های توسعه هر منطقه‌ای به حساب بیاوریم، تداوم این وضعیت و عدم چاره‌جویی عاجل درباره آب ممکن است زمینه‌ساز مهاجرت گسترده شهروندان و اهالی استان شده و چشم‌انداز توسعه استان را با چالش‌های جدی مواجه سازد.
از همین رو لازم است ضمن تبیین درست مساله تغییر اقلیم و خشکسالی، نظام برنامه‌ریزی در سطوح ملی و استانی با عنایت به واقعیات جدید اقلیمی عمل کند و در کنار برنامه‌های سازه‌ای و اقدامات غیرسازه‌ای همچون مدیریت مصرف از سوی شهروندان در بخش‌های مختلف در دستور کار قرار بگیرد.
طی ماه‌های اخیر مسئولان استانی از تهیه و تدوین سند جامع آب استان خبر داده‌اند ، با این حال یکی از ویژگی‌های پویای هر برنامه‌ای، لحاظ کردن واقعیات جدیدی است که به ساختار برنامه‌ریزی تحمیل می‌شود.
از این رو به نظر می‌رسد در این برنامه علاوه بر اهتمام بیشتر به موضوع تامین آب از منابع مختلف، استفاده بهینه از ظرفیت‌ها و منابع موجود از جمله بازچرخانی آب را در دستور کار قرار داد. آب مصرفی شهروندان در صورت تصفیه و بازگشت مجدد به چرخه مصرف می‌تواند نیازهای بخش‌های مختلف به‌ویژه صنعت را تامین کند.
در این راستا لازم است توجه و اهتمام بیشتری بر توسعه، تکمیل و تجهیز تصفیه‌خانه‌های مراکز جمعیتی به‌ویژه شهر اردبیل شده و در کوتاه‌ترین زمان ممکن آب حاصل از بازچرخانی فاضلاب در سایر بخش‌های مورد نیاز استفاده شود. بدیهی است این امر می‌تواند برای نقش موثری در حفظ منابع استراتژیک آب‌های زیرزمینی منطقه شده و به پایداری توسعه و تحقق برنامه‌ریزی‌های مبتنی بر آن منجر شود.
در این بین نباید فراموش کرد که اجرای این برنامه‌ها با توجه به فوریت و حساسیت آن نیازمند حمایت و پشتیبانی مالی در سطوح ملی است و انتظار می‌رود دستگاه‌های ذیربط با تامین به‌موقع منابع مالی مورد نیاز ضمن جلوگیری از پیامدهای مخرب خشکسالی مانع از هرگونه خلل به روند و چشم‌انداز توسعه استان شوند.