مهری سادات موسوی در گفت و گو با خبرنگار جامعه ایرنا با بیان اینکه پروتکل و دستورالعمل این مراکز باید در کمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر باید اصلاح شود، افزود: مراکز درمان اقامتی میان مدت یکی از انواع مراکز درمانی ماده ۱۵ هستند که به معتادان خودمعرف خدمات درمانی بدون دارو ارائه می دهند.
وی خاطرنشان کرد: مسئول کمیته نظارت ستاد مبارزه با مواد مخدر با وزارت بهداشت و در استانها با دانشگاه های علوم پزشکی است که تاکنون به‌صورت مناسب و صحیح این کمیته تشکیل نشده است؛ ادارات بهزیستی در شهرستان ها هر یک ماه از مراکز بازدید می‌کنند و استان هر ۶ ماه، کارشناسان ستادی برای راستی آزمایی صحت بازدیدها به‌صورت تصادفی از مراکز بازدید می‌کنند.
حدود ۱۰۵۰ مرکز ماده ۱۵ برای معتادان خودمعرف در کشور فعالیت دارند. موسوی اظهار داشت: این مراکز خودمعرف هستند و نیاز به امنیت ندارد ولی در مراکزی که معتادین متجاهر با دستور قضایی نگهداری می‌شوند، باید نیروی انتظامی امنیت را برقرار کند؛ این مراکز بر اساس درمان‌های پرهیزمدار اقدام به سم زدایی و درمان می‌کنند. در مراکز درمان اقامتی از هیچ داروی آگونیست و آنتاگونیستی استفاده نمی شود بلکه درز مواد در مراکز سرپایی است که مسئولیت نظارت بر آنها بر عهده وزارت بهداشت است.
درمان‌های مورد استفاده در کمپ‌های اعتیاد، غیردارویی هستند
معاون فرهنگی و امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: در بحث درمان، کمپ‌ها بیشتر مبتنی بر درمان‌های غیردارویی هستند. ما در کمپ‌ها بر درمان دارویی متمرکز نیستیم. افراد دارای اعتیاد ابتدا در مراکز اقامتی و کمپ‌های ماده ۱۶ غربالگری می‌شوند و سپس در آنجا نگهداری می‌شوند. مدت زمان نگهداری بین یک تا سه ماه است. کار این کمپ‌ها بیشتر با مشارکت گروه‌های همتا، خودیار است.
موسوی خاطرنشان کرد: در هر کدام از کمپ‌های ماده ۱۵، حداکثر تا ۱۰۰ نگهداری می‌شود به آن معنا که ظرفیت این کمپ‌ها از ۲۰ نفر شروع می‌شود و ظرفیت بالاتر از ۶۰ نفر خیلی کم است.
وی یادآور شد: اما در مجموع در مراکز اقامتی حدود ۱۸۸ هزار نفر را در ۶ ماهه اول امسال پوشش دادیم. حدود ۵۵ هزار نفر را توانستیم در ۵۶ مرکز ماده ۱۶ و پنج مرکز ترک اعتیاد زنان پذیرش کنیم و خدمات ارائه دهیم.
ضرورت برطرف شدن ضعف کمیته‌های نظارت بر کمپ‌ها
معاون فرهنگی و امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور درباره نظارت بر کمپ‌ها، گفت: کمپ‌های ماده ۱۵ و ماده ۱۶، کمیته کشوری و کمیته استانی نظارتی دارند که در دستورالعمل‌ها و آیین‌نامه‌ای که نوشته شده، ریاست کمیته کشوری بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و ریاست کمیته استانی نیز بر عهده دانشگاه علوم پزشکی هر استان است و بهزیستی یکی از اعضای این کمیته به شمار می‌رود.
ریاست کمیته کشوری نظارت بر کمپ‌های ترک اعتیاد بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است و ریاست کمیته استانی نیز بر عهده دانشگاه علوم پزشکی هر استان است.
موسوی تاکید کرد: به هرحال بحث نظارت بر کمپ‌ها، نیاز به همراهی همه دستگاه‌ها دارد. تشکیل این کمیته‌ها در همه استانها با ضعف‌ها وکمبودهایی مواجه بوده که امید است برطرف شود.
رایزنی برای استقرار نیروی انتظامی در همه کمپ‌های ترک اعتیاد
معاون فرهنگی و امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: برای امنیت کمپ‌های معتادین متجاهر موسوم به ماده ۱۶، نیروهای انتظامی باید در آنجا مستقر باشند اما برای کمپ‌های ماده ۱۵ با توجه به اینکه معتادان در این کمپ‌ها، خودمعرف هستند، در حال حاضر در آنها به لحاظ امنیتی، نیروهای حفاظتی نداریم.
موسوی افزود: اما رایزنی‌هایی در حال انجام است که بتوان در همه کمپ‌ها از این نیروها استفاده شود که هنوز مشخص نیست اما برای کمپ‌های ماده ۱۶، نیروی انتظامی مستقر وجود دارد.
اخطار به کمپ‌های درجه ۲ و سه
معاون فرهنگی و امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به اینکه همه کمپ‌ها از روش‌های استاندارد استفاده می‌کنند، گفت: به تازگی نظارت‌هایی توسط تیم‌هایی داشتیم که همه کمپ‌ها را رصد کردیم. کمپ‌های ماده ۱۵ در سه سطح درجه یک، دو و سه دسته‌بندی شدند و به کمپ‌های درجه دو و سه اخطار داده شده و اگر مراکز درجه سه نتوانند خود را با روش‌های استاندارد و دستورالعمل‌هایی که برای این کمپ‌ها وجود دارد، مطابقت دهند، جمع‌آوری و در استانها تعطیل می‌شوند.
موسوی افزود: اما تقریبا بخش عمده‌ای از آنها این روش‌ها را رعایت کردند اما به هر حال در حال رایزنی هستیم که افراد مشمول تبصره ۲ ماده ۱۶ که در برخی کمپ‌های ماده ۱۵ استانها، پذیرش می‌شوند، کاهش پیدا کند و جداسازی کاملی به لحاظ محیطی انجام دهیم که مشکلاتی پیش نیاید.
برخی کمپ‌های ترک اعتیاد مجوز ندارند
معاون فرهنگی و امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت: تا بحال گزارشی درباره اینکه در کمپ‌ها نشتی مواد داشته باشیم، به ما نرسیده است. کمپ زندان نیست که آن نگاهی که در زندان است، داشته باشیم. رویکرد کمپ‌ها، رویکرد درمانی است و در کمپ‌های ماده ۱۶ که نیروی انتظامی مستقر است و در کمپ‌های ماده ۱۵ نیز بحث نگهداری و برنامه های درمانی غیردارویی به سمت و سویی است که باید به سم زدایی آنها در بازه‌های زمانی موجود در دستورالعمل توجه شود که معتادان بتوانند پاک باقی بمانند و مصرف را ترک کنند.
موسوی تصریح کرد: ممکن است نشتی مواد در برخی کمپ‌ها باشد اما به ما گزارش نشده و البته همه کمپ‌ها در برخی استانها نیز مجوز سازمان بهزیستی -و اصلا هیچگونه مجوزی- را ندارند.
فعالیت بیش از هزار مرکز ترک اعتیاد برای افراد خود معرف
معاون فرهنگی و امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با بیان اینکه این سازمان، مراکز اقامتی بهبود و بازتوانی معتادان را دارد، افزود: ۶ مرکز سرپایی ترک اعتیاد دولتی، ۱۰۱۸ مرکز سرپایی غیردولتی، مراکز جامع درمان و بازتوانی افراد دارای اختلال مصرف مواد در کشور و ۲۳ مرکز ترک اعتیاد اجتماع درمان مدار موسوم به تی.سی به افراد دارای اعتیاد خدمات ارائه می‌دهند. همچنین، مراکز مدیریت مورد نیز فعالیت دارند که کار توانمندسازی معتادان بهبودیافته را انجام می‌دهند.
ممکن است نشتی مواد در برخی کمپ‌ها باشد اما به سازمان بهزیستی کشور گزارش نشده است. موسوی با بیان اینکه ۵۶ مرکز ماده ۱۶ در ۶ ماهه اول سال داشتیم، افزود: حدود ۱۰۵۰ مرکز ماده ۱۵ برای معتادان خودمعرف در کشور فعالیت دارند که برخی از آنها بسته شده اند. سرپناه شبانه موسوم به شلتر و مراکز گذری، موبایل سنتر و ایستگاه‌های کاهش آسیب را برای ارائه خدمت به افراد دارای اعتیاد داریم و تیم‌های سیاری نیز در سطح کشور فعالیت می‌کنند که برخی از آنها در حوزه کاهش آسیب و برخی دیگر در حوزه درمان هستند.
وی یادآور شد: در حوزه پیشگیری از اعتیاد نیز فعالیت‌های مختلفی انجام می‌شود. یکی از آنها خط ملی اعتیاد ۰۹۶۲۸ است که در حال توسعه آن هستیم.
به گزارش ایرنا، مراکز ماده ۱۶، مراکز ترک اعتیاد اجباری برای نگهداری و ارائه خدمات به معتادان بی خانمانی است که به طور علنی در خیابان‌ها مواد مخدر مصرف می‌کنند.
مراکز تبصره ۲ نیز که در کنار این مراکز ایجاد شده‌اند، مراکز صیانت و توانمندسازی معتادان متجاهر بهبودیافته هستند.
مراکز ماده ۱۵ مراکزی هستند که معتادان با مراجعه داوطلبانه به آنها نسبت به درمان خود اقدام و گواهی تحت درمان و کاهش آسیب دریافت کنند. این معتادان چنانچه تجاهر به اعتیاد نکنند از تعقیب کیفری معاف هستند. کلا براساس ماده ۱۵ قانون مبارزه با مواد مخدر، معتادان مکلفند با مراجعه به مراکز مجاز دولتی، غیردولتی یا خصوصی یا سازمان‌های مردم‌نهاد درمان و کاهش آسیب، اقدام به ترک اعتیاد کنند.
بر اساس آمار ستاد مبارزه با مواد مخدر، اکنون ۲ میلیون و ۸۰۸ هزار مصرف‌کننده مواد مخدر در کشور وجود دارد که بالاترین مصرف مواد مخدر با بیش از ۶۶ درصد مربوط به تریاک است.