به‌گزارش خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا، علی دارابی در مراسم گرامیداشت نخستین سالگرد ثبت جهانی یلدا که با حضور سید عزت‌الله ضرغامی وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و جمعی از سفرای کشورهای مختلف در محل هتل پارسیان آزادی تهران برگزار شد، اظهار داشت: ما امشب به مناسبت گرامیداشت نخستین سالروز ثبت جهانی یلدا (چله) در این مراسم گرد هم آمده‌ایم و با کمال خوشحالی جمعی از سفیران محترم کشورهای جهان و مقامات و میهمانان شرکت کننده در اجلاس تمدن‌های کهن نیز حضور دارند.
وی افزود: یکی از دلایل عظمت تمدن ایران، وجود جشن‌های بزرگ ملی است که نظایر آن را در میان سایر ملل کمتر می‌توان یافت. شادروان استاد ابراهیم پورداود، ایران‌شناس و اوستاشناس بزرگ بر این باور است که «جشن نتیجه آسایش و به عبارت دیگر حسن تدبیر در امور اجتماعی و فردی و نشانه بزرگی کمال تمدن یک قوم است» و تأکید می‌کند که در میان ایرانیان توجه به جشن‌هایی که برخی ملی، که برخی مذهبی و برخی هر دو جنبه را داشته اند، یعنی هم ملی و هم مذهبی بوده‌اند. از جایگاه والایی برخوردار بوده است.
معاون میراث‌فرهنگی کشور افزود: نکته دیگر امتداد یافتگی و تداوم جشن و شادی در نزد ایرانیان در طول سال بوده است.با نگاهی به مناسبت‌ها، تقویم رخدادها در فرهنگ و رسوم ایرانیان شاهد جشن‌های بزرگی چون نوروز، سده، مهرگان، شب چله (یلدا) هستیم.
دارابی اضافه کرد: جشن مهرگان از جمله جشن‌های ایرانیان باستان است که از ۱۶ تا ۲۱ مهرماه برگزار می شود. در تقویم اوستایی، سال به دو فصل تابستان بزرگ و زمستان بزرگ تقسیم می شد، که نوروز جشن آغاز فصل تابستان بزرگ و شروع گرما و مهرگان، جشن آغاز زمستان بزرگ و شروع سرما به شمار می‌رود.
او گفت: در کتاب موسیقی کبیر ابونصرفارابی، مقام یازدهم و دوازده مقام «مهرگان» آمده است و نظامی گنجوی نیز در منظومه خسرو و شیرین، مهرگان را بیست و یکمین لحن از سی لحن ذکر کرده است. «جشن مهرگان» در نوبت پرونده ایران برای ثبت جهانی است.
قائم‌مقام وزیر میراث‌فرهنگی ادامه داد: «جشن سده» نیز از جایگاه بالایی در بین ایرانیان برخوردار است و به عنوان بیست و چهارمین عنصر میراث فرهنگی ناملموس ایران به همراه تاجیکستان در فهرست جهانی میراث ناملموس یونسکو در هجدهمین جلسه کمیته بین‌الدول حفاظت از میراث‌فرهنگی ناملموس در ۱۵ آذر ۱۴۰۲ در شهر کاسان بوتسوانا ثبت جهانی شد.
او گفت: این جشن از آئین‌های مهم ایران باستان است که در آغاز شامگاه ۱۰ بهمن برگزار می‌شود. در این آئین که همه اعضای جوامع را بدون توجه به سن، نسبت و موقعیت اجتماعی گرد هم می آورد. آتش به همراه آب، باد و خاک عناصر مقدس به شمار می رود که آتش نشانه و سمبل گرم شدن زمین و آماده شدن برای ورود به فصل بهار است را گرامی می‌دارند. جشن سده را جشن همبستگی و همکاری نیز خوانده‌اند.
دارابی یادآور شد: اما در باره شب چله یا یلدا باید گفت که شب یلدا که از غروب آفتاب ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در ۱ دی ماه (نخستین روز زمستان) است که از آن به عنوان بلندترین شب سال یاد می‌شود در کشورها و مناطقی چون: ترکیه، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، کردستان عراق، جمهوری آذربایجان و ایرانیان در اقصی نقاط عالم گرامی داشته می‌شود. این جشن کهن را ایران به همراه افغانستان در آذر سال ۱۴۰۱ در هفدهمین نشست کمیته بین‌الدولی میراث جهانی یونسکو در رباط مراکش ثبت جهانی کردند.
معاون میراث‌فرهنگی کشور گفت: ابوریحان بیرونی، منجم، ستاره‌شناس، ریاضی‌دان، مورخ، جغرافی‌دان بزرگ ایرانی، جشن یلدا را «میلاد اکبر» یا «میلاد خورشید» نامیده است. یلدا برگرفته از واژه سریانی به معنای زایش است. شبی که نوید پیروزی نور بر تاریکی و غلبه گرما بر سرماست.
به گفته دارابی، واژه شب چله در فرهنگ عامه به چله بزرگ (۴۰ روز اول زمستان) و چله کوچک (۲۰ روز بعد از آن) گفته می‌شود و در ادبیات فارسی از جایگاه برجسته‌ای برخوردار است.
او یادآور شد: ایرانیان باستان در شب یلدا تا صبح به شادی و نیز دعا و نیایش می‌پرداختند و با بیدار ماندن طلوع خورشید سپیده دم را انتظار می‌کشیدند تا خود شاهد دمیدن خورشید باشند. ایرانیان روز نخست دی را روز برابری انسان‌ها می‌پنداشتند، همه از پادشاه تا مردم عادی لباس ساده می‌پوشیدند، هیچ کس حق دستور دادن و امر کردن به دیگری نداشت. جنگیدن در این روز ممنوع بود، حتی کشتن حیوانات نیز ممنوع بود.
قائم مقام وزیر میراث‌فرهنگی ادامه داد: آنچه گفتیم فرازهایی از مناسک، رسوم، آیین، سنت‌ها و جشن‌های ملی و مذهبی ایرانیان از گذشته تا کنون بوده است که فصل مشترک همه این جشن‌ها، شادی، دادن هدیه، نظافت عمومی خانه و شهر، معطر کردن خود، جامه نو بر تن کردن، به ملاقات و دیدار هم رفتن، شعر خوانی، نواختن موسیقی، خوردن و آشامیدن انواع خوراکی ها و نوشیدنی‌ها از جمله آداب این جشن ها بوده است.