تهران-ایرنا- افغانستان و پاکستان، دو همسایه خاوری ایران که هر کدام بیش از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک با این کشور دارند و گرچه این خط مرزی بیش از ۱۸۰۰ کیلومتری، مزایای تجاری، اقتصادی، فرهنگی و مردمی بالقوه و بالفعل فراوانی برای دو سوی مرزها دارد اما مسائل امنیتی و مهاجرتی این مرزها همواره یکی از مهم ترین دغدغه های ایران و مهم ترین موانع سد راه همکاری ها بوده است.

جمعه ۲۴ آذر ماه، مناطق مرزی ایران با پاکستان یک بار دیگر و این بار در منطقه راسک استان سیستان و بلوچستان شاهد حمله تروریستی بود و یازده نفر از ماموران انتظامی در جریان حمله عناصر تروریستی به مقر انتظامی راسک به شهادت رسیدند.

با وجود تذکرها و تاکیدهای مکرر مقامات دولتی، مرزی و انتظامی جمهوری اسلامی ایران به مقامات و مسئولان ذیربط پاکستانی مبنی بر ضرورت توجه جدی تر به تامین امنیت مرزها و برخورد و مبارزه موثرتر با لانه ها و پناهگاه های امن عناصر و اشرار تروریست در نوار مرزی و تعهدهای تکراری طرف پاکستانی برای جلوگیری از حوادث غم انگیز، باز هم هر از گاهی اخبار حملات تروریستی در مناطق مرزی ایران با پاکستان منتشر می شود که حکایت از عدم کنترل ونظارت کافی طرف پاکستانی و ناتوانی و عدم برخورد موثر آنها با گروه ها و شبکه های تروریستی در مناطق مرزی نزدیک به ایران دارد.

به رغم نشست ها و گفت و گوهای مشترک فراوان مسئولان مرزی، امنیتی و نظامی و انتظامی ایران و پاکستان و توافق های پرشمار برای تلاش های مشترک طرفین به منظور تقویت امنیت مرزها و مبارزه مشترک با تروریسم، اما به نظر می رسد وعده های طرف پاکستانی آن گونه که باید محقق نشده و بطور جدی و موثر به آن پرداخته نشده است. امنیت مرزها و تلاش برای جلوگیری از تجارت غیرقانونی، پیش از آن که خواسته دولت ایران باشد، مورد تاکید و توجه جدی مردم ایران قرار دارد و افکار عمومی جمهوری اسلامی ایران با دقت و حساسیت، موضوع های مرتبط با امنیت خاک خود را رصد می کنند.

بدون تردید، امنیت نخستین و مهم ترین عامل تضمین کننده تقویت فعالیت های تجار و اقتصادی به ویژه در مناطق مرزی و از طریق بازارچه های مرزی است و مادامی که امنیت در مرز بیش از ۹۰۰ کیلومتری پاکستان با ایران متزلزل و سست باشد، توافق ها و اراده جدی دو همسایه برای ارتقای مبادلات تجاری که بخش عمده ای از آن از طریق بازارچه های مرزی انجام می شود، در حد انتظار پیش نخواهد رفت.

دولت های مختلف پاکستان در طول سالیان گذشته تا کنون بار ها بر ضرورت گسترش همکاری ها بویژه در حوزه های تجاری و اقتصادی و همکاری های مردم با مردم با همسایه ها به ویژه جمهوری اسلامی ایران تاکید داشته اند اما برای تحقق بخشیدن به این خواسته، ضروری است اقدامات عملی، موثر و جدی برای تامین امنیت مناطق مرزی ایالت بلوچستان صورت دهند و همانگونه که در کلام تاکید دارند، در عمل نیز اجازه ندهد تا اقدامی از خاک کشورش علیه کشورهای همسایه صورت گیرد.

علاوه بر این، بخش قابل توجهی از مرزهای شرقی ایران هم مربوط به مرز حدود ۹۵۰ کیلومتری با افغانستان است و اگرچه مسائل امنیتی این مرز نسبت به مرز ایران و پاکستان کمتر بوده اما دهها سال است که مشکلات و مسائل خاص خود را برای ایران به همراه داشته است.

با وجود این که ایران میزبان و پذیرای میلیون ها نفر از پناهجویان افغانستان است و هزینه ها و امکانات فراوان و بسیار فراتر از حدانتظار و فراتر از کمک های ناچیز بین المللی را برای میهمانان کشور همسایه فراهم ساخته اما مهاجرت های بی رویه و غیرقانونی تعداد زیادی از مردم افغانستان به ایران به ویژه در طول بیش از دو سال اخیر، موضوعی مشکل ساز است که هر دو کشور و به ویژه مقامات حکومت کنونی افغانستان باید برای جلوگیری از آن چاره جدی و موثر بیاندیشند.

افزایش موج مهاجرت غیرقانونی از افغانستان به سوی ایران نه تنها باعث بروز مشکلات فراوان برای آنها در ایران خواهد شد، بلکه این روند افزایش مهاجرت و عدم تمایل به بازگشت دوباره به وطن، باعث تضعیف جایگاه مردمی حکومت کنونی افغانستان و تضعیف این حکومت از نظر نیروی انسانی و جمعیتی خواهد شد.

مقامات حکومت طالبان افغانستان بارها و به صراحت اعلام کرده اند که در مدت بیش از دو سال اخیر که قدرت را در این کشور در دست گرفته اند، شرایط امنیتی و اقتصادی افغانستان را بهبود بخشیده اند. با توجه به اذعان صریح مقامات حکومت افغانستان مبنی بر بهبود شرایط امنیتی و اقتصادی افغانستان، زمان آن فرا رسیده که حکومت طالبان راهکارهای موثری را برای جلوگیری از ادامه پدیده مهاجرت و بازگرداندن شهروندان خود از کشورهای همسایه برای کمک به روند پیشرفت و بازسازی افغانستان اتخاذ کنند.