به گزارش ایرنا، بر اساس آمارهای ارائه شده از میان ۴۰ نوع بلایای مختلف در سطح جهان، ۳۱ نوع آن در ایران شناسایی شده و بلایای طبیعی عمده در ایران شامل زلزله، سیل و خشکسالی است.
کشور ایران در معرض انواع مخاطرات طبیعی و انسان ساخت قرار دارد و هر سال به طور متوسط ۲۵۰ مخاطره طبیعی در آن روی می دهد و سالانه سه هزار نفر بر اثر این مخاطرات کشته و ۹ هزار نفر دچار مصدومیت فیزیکی می شوند.
این موضوع مهم بیانگر ضرورت توجه مسوولان و دستگاه های متولی امر و به ویژه عموم مردم نسبت به حوادث مختلف طبیعی و غیر طبیعی به ویژه زلزله است .
همه ایرانی ها حوادث تلخ و مرگبار فراموش نشدنی از قبیل زلزله منجیل و طارم در سال ۶۹ یا رخداد ویرانگر بم "کرمان" با بزرگی ۶.۶ ریشتر در پنجم دی ۱۳۸۲ را فرموش نمی کنند که در بین تمامی زمین لرزه‌های تاریخ ایران بی سابقه بود و با وقوع آنها تعداد بسیار زیادی از هموطنان جان خود را از دست دادند.
در استان زنجان نیز با توجه به قرارگیری در منطقه گسل زلزله، لزوم برنامه ریزی برای نهادینه کردن مقاوم سازی واحدهای روستایی و نظارت عالیه بر ساخت و سازهای شهری ضروری است.
ضرورت تلاش برای فرهنگسازی مقاوم سازی واحدهای روستایی در زنجان
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان با بیان اینکه پنجم دی (سالروز زلزله بم) به عنوان "روز ملی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی" نامگذاری شده است، گفت: هدف از یادآوری و بزرگداشت این روز، جلب نظر و توجه عمومی به مخاطرات ناشی از وقوع پدیده های طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان، خشکسالی و شناسایی عوامل پیشگیری است.
رضا خواجه ای افزود: کاهش خسارات ناشی از بلایای طبیعی به ویژه تلفات جانی و گسترش فرهنگ ایمنی در برابر آنها ضروری است که در این میان شناخت پدیده زلزله و سایر سوانح طبیعی و ارائه الگوهای مناسب برای رفتار جمعی و فردی مردم قبل، حین و بعد از این سوانح می تواند اثرات مخرب آنها را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
این مسوول با بیان اینکه موضوع مقاوم سازی واحدهای مسکونی در استان بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته است، ادامه داد: این روند در مقایسه با سال های گذشته رو به رشد بوده است و استقبال ساکنان روستاها از آن می تواند وضعیت بهتری را در این حوزه رقم بزند.
به گفته وی، ساخت واحدهای مسکونی مقاوم و امن در مقابل خطرات حوادث طبیعی، ترویج مقاوم سازی و افزایش آگاهی روستائیان برای بالا بردن کیفیت ساخت بناها بسیار ضروری است.
ساخت واحدهای مسکونی مقاوم و امن در مقابل خطرات حوادث طبیعی، ترویج مقاوم‌سازی و افزایش آگاهی روستائیان برای بالا بردن کیفیت ساخت بناها ضروری است.وی، به نقش موثر دهیاران در مقابله با بحران در روستاها به عنوان مدیران بحران روستایی اشاره کرد و گفت: تمهیدات دهیاران در روستاها تاثیر بسزایی در مدیریت بحران در این مناطق دارد بنابراین توجیه دهیاران و ارائه آموزش‌های لازم به آنان باید مورد توجه جدی قرار گیرد .
مدیرکل بنیاد مسکن استان ، پیشتازی استان زنجان در مقاوم سازی واحدهای مسکونی روستایی را یادآور شد و افزود: استان زنجان در این عرصه به کمک بانک های عامل در کشور پیشتاز بوده و شاخص مقاوم سازی مناطق روستایی استان بیشتر از متوسط کشوری است اما همچنان مناطقی وجود دارد که بافت های خشتی و بناهایی با مصالح نامرغوب در آنها به کار رفته است.
خواجه ای افزود: زندگی روستایی در این مناطق علاوه بر آسیب زا بودن برای ساکنان آنها می تواند هزینه های اجتماعی زیادی نیز به همراه داشته باشد، چون زنجان استانی با خطر بالای زلزله خیزی است و آسیب زایی بسیاری از روستاها و شهرهای استان در زمین لرزه ها مشهود است بنابراین باید تلاش بیشتری برای فرهنگ سازی جهت استقبال روستاییان از تسهیلات کم بهره و وام های بلاعوض برای مقاوم سازی بافت های فرسوده انجام گیرد.
وی اضافه کرد: بنیاد مسکن استان برای مقابله با تهدید سوانح طبیعی، عملیات پیشگیری پیش از وقوع سانحه را با اجرای طرح ویژه بهسازی و نوسازی سکونتگاه های آسیب‌پذیر روستایی و همچنین بازسازی مناطق سانحه دیده پس از وقوع حوادث را همواره در دستور کار خود قرار داده است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان ادامه داد: هم اکنون در سطح استان ۹۲ هزار و ۶۷۸ واحد مسکونی روستایی شناسایی شده که تاکنون ۵۶ درصد از واحدهای مسکونی روستایی استان معادل ۵۲ هزار واحد مقاوم سازی شده اند که امیدواریم با ترویج فرهنگ مقاوم سازی ساخت و سازها در مناطق روستایی، این میزان افزایش یابد.
وی به تعداد روستاهای محدوده گسل و زلزله در این استان نیز اشاره کرد و یادآور شد: در زمان حاضر ۱۵۳ روستا به تعداد ۱۸ هزار و ۷۳۴ واحد مسکونی در محدوده گسل هستند که از این میزان ۶ هزار و ۸۵۷ واحد معادل ۳۷ درصد مقاوم سازی شده است .
خواجه ای خاطر نشان کرد: همچنین تعداد ۲۷۵ روستا با دارا بودن ۴۲ هزار و ۵۵۵ واحد مسکونی در معرض سیل و بارندگی شدید هستند که از این تعداد نیز تاکنون ۴۳ درصد مقاوم سازی شده است .
۴۴ درصد از مساحت استان در پهنه با خطر بالای زلزله قرار دارد
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان با بیان اینکه مدیریت بحران کشور سال ۶۵ با عنوان ستاد حوادث تشکیل شد، ادامه داد: عموم مردم زلزله ۳۱ خرداد سال ۶۹ طارم زنجان و منجیل گیلان را به خوبی به یاد دارند که متاسفانه در این واقعه تلخ هم استانی های زیادی جان خود را از دست دادند.
عباس بابایی با بیان اینکه به همین دلیل ستاد حوادث بحران از ریاست جمهوری به وزارت کشور منتقل شد، افزود: در زلزله بم نیز آسیب گسترده ای به وقوع پیوست به طوری که شهر کاملا ویران شد و چون ناهماهنگی بین دستگاه های خدمات رسان وجود داشت تصمیم گرفته شد سازمان مدیریت بحران در کشور شکل بگیرد.
این مسوول با بیان اینکه این سازمان در سال ۸۵ تصویب و به صورت قانون آزمایشی اجرا شد، ادامه داد: در سال ۹۸ این قانون توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و به همه دستگاه های متولی ابلاغ شد که بسیاری از مشکلات مدیریت بحران را حل و وظایف دستگاه های اجرایی را مشخص کرده است.
وی با بیان اینکه می توان گفت با این قانون به نوعی دیگر بلاتکلیفی حاکم نیست، گفت: وظایف دستگاه های امداد رسان و خدمات رسان مشخص است و ستادهای پیشگیری و هماهنگی عملیات فرماندهی پاسخ به بحران در سطح کشور طبق چارچوب تشکیل می شود .
ای مسوول با بیان اینکه در استان نیز جلسات مختلفی برگزار شده است ، اضافه کرد: استان زنجان با چالش های مختلفی در حوزه بلایای طبیعی از قبیل زلزله مواجه است.
بابایی افزود: ۴۴ درصد از مساحت استان در پهنه با خطر بالای زلزله، ۴۸ درصد در پهنه با خطر متوسط زلزله و فقط هشت درصد از مساحت استان در پهنه با خطر پایین زلزله قرار دارد.
۴۴ درصد از مساحت استان در پهنه با خطر بالای زلزله، ۴۸ درصد در پهنه با خطر متوسط زلزله و فقط هشت درصد از مساحت استان در پهنه با خطر پایین زلزله قرار دارد.وی با تاکید بر اینکه این موضوع یک زنگ خطر برای مسوولان استانی است، اضافه کرد: بر این اساس باید برای مقابله با این نوع حوادث آماده بود و دستگاه های متولی امر نیز باید دانش و تجهیزات خود را افزایش دهند.
بابایی با تاکید بر اینکه در خصوص کاهش اثرات بلایای طبیعی از قبیل زلزله همگان سهیم هستند، افزود: مجموعه اجرایی و نظارتی استان شامل پیمانکاران، مهندسان ناظر، شهرداری و اداره کل راه و شهرسازی تا عموم مردم در این زمینه نقش آفرین هستند.
وی با بیان اینکه استانداردها و رعایت کیفیت مصالح در ساخت و سازها اهمیت بسزایی دارد، اظهار داشت: تحقق این مهم می تواند به مقاوم سازی واحدها در برابر زلزله های بالاتر و به حداقل رسیدن آسیب ها کمک کند.
این مسوول ادامه داد: باید از دادن مجوز در حریم گسل ها و مسیل رودخانه ها به جدیت خودداری شود تا از بروز حوادثی ناگوار جلوگیری به عمل آید.
وی با تاکید بر اینکه فرهنگ سازی در کاهش خسارات ناشی از بلایا نقش اساسی دارد، گفت: ارائه آموزش های هدفمند در بخش دولتی و همچنین در بین مردم به ویژه لزوم آشنایی مردم با زلزله و نحوه مقابله و رفتار مناسب در هنگام وقوع حوادث و بلایا ضروری است.
بابایی برگزاری مانورهای مختلف را در آمادگی مقابله با حوادث به ویژه زلزله موثر عنوان کرد و افزود: به تازگی مانوری در سد تهم شهر زنجان با حضور دستگاه های خدمات رسان با کیفیت مناسبی طبق سناریوهای برنامه ریزی شده برگزار شد.
۷۵ درصد ساختمان ها با نقشه ای که شهرداری تایید کرده ساخته نمی شود
رئیس اداره نظام مهندسی راه و شهرسازی استان زنجان با بیان اینکه پنجم دیماه بهانه خوبی برای بررسی وضعیت ساخت و سازهای کنونی است، ادامه داد: بر اساس وظایفی که راه و شهرسازی در حوزه نظارت عالیه بر ساخت و سازها دارد بازرسان این اداره کل از ساختمان های در حال احداث به صورت موردی بازدید و نتایج را در سامانه مربوط ثبت می کنند.
احسان ذبیحیان افزود: بر مبنای گزارش بازرسان این اداره کل، در سال های گذشته به ویژه ۱۴۰۰ و ماقبل آن، میزان رعایت مقررات ملی ساختمان که ۲۲ مبحث را در بر می گیرد حدود ۶۰ درصد بوده است.
این مسوول گفت: در سال جاری با توجه به اینکه بازرسی از پروژه های نهضت ملی مسکن نیز به مجموعه کارهای ما افزوده شده، این میزان به حدود ۸۵ درصد رسیده است.
ذبیحیان با بیان اینکه در ساختمان های غیر از نهضت ملی مسکن میزان رعایت مقررات ملی ساختمان همان ۶۰ درصد است، افزود: این آمار مربوط به تمامی مباحث مقررات ملی ساختمان است.
وی با بیان اینکه ۱۰۰ درصد مواردی که مربوط به مقاومت در برابر زلزله است در هنگام طراحی ساختمان رعایت می شود، گفت: بزرگترین مشکل ما این است که بیش از ۷۵ درصد ساختمان ها با نقشه ای که شهرداری تایید کرده ساخته نمی شود.
بزرگترین مشکل، این است که بیش از ۷۵ درصد ساختمان ها با نقشه ای که شهرداری تایید کرده ساخته نمی شود.این مسوول ادامه داد: معمولا مالکین و سازندگان برای آنکه حداکثر استفاده را از زمین در حال ساخت داشته باشند اقدام به افزایش زیربنا، سطح اشغال و تغییر کاربری می کنند.
وی با بیان اینکه هر چند بعد از اتمام کار ساختمان، نقشه ها دوباره با وضعیت موجود توسط نظام مهندسی بررسی و تایید می شود، گفت: اما در حوزه نظارت بر نحوه اجرا چالش های زیادی برای مهندسان ناظر ایجاد شده است.
رئیس اداره نظام مهندسی راه و شهرسازی استان زنجان با بیان اینکه یکی از مهمترین مسائلی که رعایت ایمنی ساختمان ها را در برابر زلزله تامین می کند موضوع مهار دیوارهای غیر باربر است، گفت: این کار از سال ۹۸ با ابلاغ پیوست ششم ویرایش چهارم آیین نامه ۲۸۰۰ اجباری شده است .
ذبیحیان با بیان اینکه طبق آمارهایی مراجع معتبر حدود ۳۰ درصد زلزله های مهیب با خسارت بالای جهانی در ایران به وقوع می پیوندد، افزود: در این شرایط، رعایت دقیق مقررات ملی ساختمان و جزئیات آنها می تواند تامین کننده ایمنی و امنیت ساختمان ها باشد.
وی خاطر نشان کرد: مقاومت در برابر زلزله به طراحی و نظارت، بخش دیگری به کیفیت مصالح و نحوه اجرای ساختمان ها باز می گردد که حضور مجریان ذی صلاح می تواند در افزایش کیفیت ساختمان ها موثر باشد.
برآیند:
بنا بر اعلام متولیان امر، استان زنجان در منطقه با پهنه بالای گسل زلزله قرار دارد که در این میان آگاهی سازی و اطلاع رسانی، تسریع در مقاوم سازی روستایی، نظارت جدی بر نحوه ساخت و سازها و نهادینه کردن فرهنگ مقاوم سازی واحدهای مسکونی امری مهم و ضروری برای کاهش اثرات بلایای طبیعی است.