به گزارش خبرنگار ایرنا، بیست و هشتمین جشنواره منطقه‌ای تئاتر فجر در چهار منطقه به میزبانی استان‌های فارس، خراسان رضوی، سمنان و آذربایجان شرقی در حال برگزاری است.
وضعیت جشنواره پس از سه شب پُرتکاپو
استان فارس از پنجم تا هشتم دی‌ماه میزبان گروه‌های نمایشی استان‌های هرمزگان، بوشهر، کهگیلویه و بویراحمد، سمنان، خوزستان، یزد، قم و کرمان با اجرای ۱۷ نمایش صحنه‌ای و ۱۶ نمایش خیابانی است.
این جشنواره در شهر شیراز تاکنون سه شب پُرتکاپوی خود را پشت سر گذاشته و در طول این مدت هم ۱۶ نمایش‌های صحنه‌ای اجرا شده؛ نمایش‌هایی در ژانرهای مختلف که مسائل جامعه را در عرصه‌های متفاوتی به تصویر کشیده‌اند.
قرار است امروز برگزیدگان این جشنواره با حضور مسئولان کشوری و استانی معرفی شوند اما آنچه که بیش از هر چیز اهمیت دارد ارزیابی سطح کمی و کیفی این رویداد با هدف برگزاری هر چه بهتر آن در سال‌های آتی است که این مهم توسط سه داور حاضر در این رویداد محقق خواهد شد؛ داورانی که قضاوت بخش صحنه‌ای را در این دوره از جشنواره بر عهده دارند و باید با شاخص‌های تعریف شده در جشنواره بهترین‌های این رویداد را برگزینند.
شاخص‌ها و پارامترهای انتخاب آثار
اصغر خلیلی نویسنده، طراح، کارگردان و مدرس دانشگاه که به عنوان یکی از داوران این جشنواره به شمار می‌رود معتقد است یکی از شاخص‌ها و پارامترهای انتخاب آثار برتر، کیفیت این آثار از نظر فرم و محتوا است.
خلیلی در گفت‌وگو با ایرنا افزود: برای داوران در این جشنواره کیفیت کارها اهمیت بسیاری دارد؛ در واقع ما استانداردهای نمایش‌هایی را مدنظر قرار می‌دهیم که در قد و قواره و ویترین تئاتر فجر امسال باشند.
وی ادامه داد: آنچه که انتظار و پیش زمینه فکری من در خصوص سطح کیفی آثار بود بسیار فراتر از اجراهایی بود که در این رویداد به روی صحنه رفت؛ البته قصدم این نیست که کارها را ضعیف ارزیابی کنم اما انتظار بیشتری از سطح کیفی اجراها داشتم.
این کارگردان یادآور شد: آثاری که در این رویداد به نمایش گذاشته شد بر اساس اعتبارات اختصاص یافته به این گروه‌ها، توانمندی هنرمندان و گستره آموزش تئاتر در مناطق مختلف کشور خلق شده است.
وی در رابطه با موسیقی این نمایش‌ها گفت: چند سالی است ترکیب و تکنیک صدا در کنار موسیقی در نمایش‌ها متبلور شده که نمود آن را در آثاری که در این رویداد اجرا شد مشاهده کردیم؛ جای بسی خوشحالی است که در استان‌ها این نگاه به موسیقی تکنیکی تئاتر رایج شده است.
داور جشنواره تئاتر منطقه‌ای شیراز اضافه کرد: کارگردانی که دانش و زیبایی‌شناسی در انتخاب موسیقی ساختارگرا را در نمایش خود داشته باشد قطعا این دانش را در تمام بخش‌ها به کار می‌گیرد.
وی افزود: وقتی یک کارگردان موشکافانه به مساله صدای نمایش توجه می‌کند، طبیعتاً برای بازی، صحنه و نور هم اهمیت بسیاری قائل است.
فقر نمایشنامه در کشور
این مدرس دانشگاه در خصوص سطح نمایشنامه‌ها نیز گفت: کشور ما به شدت در فقر نمایشنامه به سر می‌برد نمایشنامه‌ها بومی نیست؛ زمانی یک نمایشنامه موفق خواهد بود که برآیند یک استان باشد.
وی عنوان کرد: متأسفانه مضامین بومی و دغدغه‌های فرهنگی و اجتماعی که متناسب با جغرافیای یک منطقه است کمتر مورد استقبال کارگردان‌ها و مخاطبان است، لذا سیاست‌گذاران در عرصه هنرهای نمایشی باید تصمیم‌گیری کلان و بلندمدت در خصوص توسعه نمایشنامهنویسی در ایران داشته باشند.
این کارگردان با اعتقاد به اینکه داوران باید امانت‌دار واقعی باشند، گفت: امیدوارم در مقام قضاوت آنچه که خروجی تصمیم‌گیری ماست استحقاقش را داشته باشد و حق کسی پایمال نشود.
نقاط ضعف اجراها در این جشنواره
یکی دیگر از داوران جشنواره تئاتر منطقه‌ای شیراز عدم مطالعه کافی هنرمندان، استفاده بی‌رویه از فرم و خلق تعداد قابل‌توجهی از آثار با رویکرد روانشناختی را از مهمترین اشکالات وارد بر آثار ارائه شده در این رویداد دانست و به خبرنگار ایرنا گفت: امسال در جشنواره شاهد حضور گروه‌های مختلف از استان‌های همجوار استان فارس بودیم که کارهای خوبی نیز توسط این گروه‌ها ارایه شد.
ابوالفضل همراه در خصوص کیفیت آثار افزود: آثار مختلفی با سبک و سیاق و نوع نگاه مختلف در این جشنواره ارائه شد؛ حضور همه گروه‌ها در این جشنواره حضور ارزشمندی است و از دید ما همه گروه‌های شرکت‌کننده برنده این رویداد هستند اما در نهایت این گروه‌ها باید با شاخص‌های تعریف شده مورد ارزیابی قرار بگیرند.
عدم مطالعه کافی
این نویسنده و بازیگر تئاتر به بیان کم و کاستی‌های این رویداد پرداخت و گفت: در یک سری آثار مطالعه به درستی صورت نگرفته بود و کلمات، عناوین و اسامی اشتباه و با تلفظ نادرست به کار می‌رفت؛ لذا نیاز است هنرمندان تئاتر به ویژه بازیگران مطالعه کافی در خصوص نمایش داشته باشند.
وی که معتقد است هنرمندان تئاتر که اکثر آنها جوان هستند نیاز به آگاهی، دانش و مطالعه دارند، افزود: وقتی مطالعه کم شود قدرت خلاقیت از هنرمندان گرفته می‌شود لذا مطالعه از اصولی است که باید به صورت جدی مدنظر قرار داده شود.
استفاده بی‌رویه از فرم و پرداختن بیش از حد به موضوعات روانشناختی
او استفاده بی‌رویه از فرم را از دیگر مشکلات اجرا در این رویداد دانست و گفت: در اکثر کارها استفاده بی‌رویه از فرم اتفاق افتاده است؛ این در حالیست که فرم باید در خدمت محتوا باشد و بتواند اصول دراماتیکی که در کار گنجانده شده است را تکمیل کند؛ هنرمندان نباید درگیر فرم شوند.
همراه پرداختن بیش از حد به موضوعات روانشناختی را از دیگر نقاط ضعف جشنواره قلمداد کرد و افزود: اکثر کارهای ارائه شده با موضوعات روانشناختی بودند؛ در واقع حدود ۸۰ درصد کارها با مضامین روانشناختی بود که می‌توان گفت این مساله در این جشنواره تبدیل به موج شده بود.
این کارگردان تئاتر ادامه داد: در واقع هنرمندان باید ژانرهای متفاوت را تجربه کنند و تنها به یک موضوع اکتفا نکنند؛ آنها باید تنوع ژانر را در نمایش‌های خود در نظر بگیرند.
همراه جشنواره‌ها را فرصتی برای بروز استعدادهای جدید دانست و گفت: متأسفانه ۹۰درصد کسانی که تئاتر کار می‌کنند به هوای ورود به سینما در این عرصه مشغول به فعالیت شده‌اند؛ این در حالیست که آنها باید تئاتر را برای خود تئاتر دنبال کنند، تئاتر نباید وسیله‌ای برای ورود به سینما باشد.
داور جشنواره منطقه‌ای پارس گفت: من پس از ۳۰ سال کار تئاتر و ۱۵ سال کار سینما هنوز معتقدم هیچ چیز جای تئاتر را نمی‌گیرد؛ هنرمندان جوان باید تئاتر را جدی بگیرند و به صورت اصولی دنبال کنند.
وی با اشاره به اختتامیه این جشنواره ابراز کرد: امیدوارم امانت‌دار خوبی باشیم و بتوانیم از حق و حقوق هنرمندان به خوبی صیانت کنیم.
آموزش؛ رکن اساسی هنرهای نمایشی
محمد نجاری دیگر داور جشنواره تئاتر منطقه‌ای پارس بود که معتقد است آموزش رکن اساسی هنرهای نمایشی است و برای اینکه حرکت جشنواره منطقه‌ای حرکتی مداوم و دامنه‌دار باشد باید به مقوله آموزش توجه ویژه شود.
نجاری در گفت‌وگو با ایرنا افزود: آموزش برای تئاتر شهرستان‌ها یک ضرورت است و مهمترین وجهی که در آموزش وجود دارد آموزش نمایشنامهنویسی است؛ هرچند نمایشنامه‌نویسان سعی کرده‌اند مضامین جدیدی را خلق کنند اما آنها باید به این نکته توجه کنند که نگارش این نوع از متون نیازمند آشنایی با دانش‌های دیگری از جمله فلسفه و مبانی روانشناسی است.
ضعف متن نمایشنامه‌ها در جشنواره
نجاری با بیان اینکه ضعف ادبیات نمایشی و ضعف متن در نمایشنامهنویسی آسیب زیادی به تئاتر وارد می‌کند، گفت: ادبیات غنی کلاسیک و ادبیات داستانی معاصر خوب فارسی می‌توانند به عنوان منبع اصلی اقتباس باشند.
این داور تأکید کرد: جای خالی اقتباس در این جشنواره احساس می‌شود؛ این در حالیست که اقتباس یکی از منابع اصلی نمایشنامهنویسی محسوب می‌شود.
وی اضافه کرد: جشنواره منطقه‌ای حاصل و برآیند یک سال فعالیت تئاترِ استان‌هاست و مهمترین ویژگی این دوره از جشنواره این است که گروه‌های تئاتر در ۲بخش صحنه‌ای و خیابانی می‌توانند با هم به گفت‌وگو بپردازند و به تماشای آثار یکدیگر بنشینند؛ این اتفاق خوب به عنوان یک قدم رو به جلو برای تئاتر کشور محسوب می‌شود.
ضرورت تبدیل شدن هنرهای نمایشی به فرآیندی دائمی
داور جشنواره تئاتر منطقه‌ای پارس افزود: البته نگاه من نسبت به برگزاری هر نوع جشنواره در کشور نگاهی کاملاً مثبت است چراکه هنرهای نمایشی برای تبدیل شدن به فرآیندی دائمی نیاز به توجه ویژه دارد.
وی با اعتقاد به اینکه برگزاری این نوع جشنواره‌ها باعث می‌شود که شور و شعف در مناطق مختلف کشور برقرار شود، گفت: استان فارس ۲سال است که میزبانی این جشنواره را بر عهده دارد و این نشان‌دهنده پتانسیل بالای این استان در عرصه هنرهای نمایشی است.
نجاری ادامه داد: برگزاری این رویداد در شیراز می‌تواند برای هنرمندان این شهر یک کارگاه آموزشی باشد؛ هنرمندان فارس می‌توانند افزون بر تماشای آثار برگزیده سایر استان‌ها با تولیدات یک منطقه از تئاتر کشور آشنا شوند.
این مدرس دانشگاه به بیان مهمترین شاخص‌های ارزیابی داوران در این رویداد پرداخت و گفت: روح اندیشه در آثار، زیبایی‌شناسی صحنه، حس بازیگر، ارتباط بازیگر با مخاطب و برخورداری آثار از دغدغه‌های دنیای کنونی از مهمترین شاخص‌های ارزیابی داوران در این رویداد است.
وی اضافه کرد: همچنین برای داوران اهمیت بسیاری دارد که آثار اجرا شده چه چیزهایی را به فرهنگ و هنر این سرزمین هدیه می‌کنند و چه نگاه آموزشی جدیدی را به مخاطب خاص و عام ارائه می‌دهند.
نجاری در رابطه با آثار اجرا شده در این دوره از جشنواره گفت: آثاری که در این دوره از جشنواره حضور دارند از مضامین ایرانی، دینی و حتی اقتباس‌هایی از وقایع تلخ مستند برخوردار هستند.
وی در خصوص موسیقی اجراهای نمایشی هم گفت: موسیقی هنوز جای خود را در عرصه سینما و تئاتر ایران به درستی باز نکرده است؛ در واقع آثار هنری که ذات آنها بین‌رشته‌ای است نتوانسته‌اند در کشور به جایگاه اصلی خود دست یابند؛ یک سو فقط علاقه است اما یک سوی دیگر که پژوهش و آموزش است هنوز آن طور که باید اتفاق نیفتاده است.
داور جشنواره تئاتر منطقه‌ای پارس اضافه کرد: در موسیقی تئاتر و سینما هنوز آن جریان دامنه‌دار و جریانی که مبتنی بر فکر و قوه خلاقانه باشد رخ نداده است.
لزوم بهره‌گیری از موسیقی سنتی ایرانی در نمایش‌ها
وی با بیان اینکه موسیقی سنتی ایرانی می‌تواند در خدمت نمایش ایرانی قرار بگیرد، گفت: سبکی از موسیقی که به پیشینه فرهنگی کشور بپردازد موسیقی ریشه‌دار است که این نوع موسیقی می‌تواند به ارتقای جایگاه هنرهای نمایشی نیز کمک کند، متأسفانه اغلب هنرمندان تئاتر در بخش موسیقی دنبال خلق و ابداع نیستند بلکه به دنبال نوآوری و بومی‌سازی هستند.
نجاری با اعتقاد به اینکه برای جهانی شدن ابتدا باید ملی شد، ابراز کرد: از سیاست‌گذاران جشنواره منطقه‌ای فجر که موجب ایجاد این جریان امیدبخش و روشن شدن چراغ تئاتر در مناطق مختلف کشور شده‌اند بی‌نهایت سپاسگزارم؛ میزبانی بسیار شایسته استان فارس نیز جای تشکر و قدردانی دارد.
داور جشنواره منطقه‌ای پارس با بیان اینکه اگر سکان تئاتر به دست تئاتری‌ها سپرده شود قطعا جریان تئاتر می‌تواند چراغ‌دار و پرچم‌دار باشد، گفت: بدون شک با جلساتی که پس از این جشنواره برای آسیب‌شناسی وضع موجود تئاتر در مناطق مختلف برگزار می‌شود ریل‌گذاری جدیدی برای تئاتر کشور رقم خواهد خورد.
امروز گروه‌های حاضر در این جشنواره منتظرند که پس از رقابتی پایاپای مورد ارزیابی قرار بگیرند و رویداد پربار دیگری را پشت سر بگذارند؛ حالا باید منتظر ماند و دید که در مراسم اختتامیه، جایگاه نخست هر بخش از این جشنواره از آن کدام گروه خواهد شد.