به گزارش ایرنا، سابقه منطقه آزاد مهران به سال ۱۳۸۹ بر می گردد، پیشنهادی از سوی مسئولان وقت استان به مقامات ارشد کشوری، البته تا سال ۱۳۹۳ این پیشنهاد تقریباً مسکوت مانده و چندان پیگیری نشد، با رونق گرفتن مرز مهران به عنوان دروازه عتبات عالیات و خیل مشتاقان سفر اربعین برای تردد از این مرز، مهران بار دیگر به برکت خون شهدا، آوازه‌ای جهانی یافت و تردد بیش از سه، چهار و حتی پنج میلیون نفر زائر از مرز مهران، مِهر مهران را بر دل‌های مسئولان تاباند تا در سال ۱۳۹۷ و در نهایت ۱۳۹۹ بعد از تقریباً یک دهه پیگیری، ایجاد منطقه آزاد مهران به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید.
اما مهران هنوز به خانه آخر داستان منطقه آزاد شدن نرسیده بود، سرانجام در اردیبهشت ماه ۱۴۰۰ ایجاد منطقه آزاد در مرز مهران مورد موافقت و تصویب مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفت و در خرداد همان سال نیز در مجلس تصویب و برای اجرا به دولت وقت ابلاغ شد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، دولت کار و کرامت، تحرک‌ها برای به نتیجه رساندن منطقه آزاد مهران بیشتر و بیشتر شد، اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ دفتر منطقه آزاد مهران رسما در استان ایلام راه‌اندازی و مدیر اجرایی آن برای پیگیری و تهیه و ارائه طرح جامع منطقه آزاد مهران منصوب شد، تملک اراضی، فراهم کردن زیرساخت های لازم از جمله آب، برق و گاز، حصار کشی و زمینه‌سازی برای حضور سرمایه‌گذران از جمله موضوعاتی بود که مدیران استانی برای راه‌اندازی منطقه آزاد مهران در طی ۲ سال از دولت کار و کرامت پیگیری کردند و انتظار می رود که با رفع برخی موانع و فراهم کردن برخی دیگر از شرایط، در سفر آتی رییس جمهور به استان، منطقه آزاد مهران به خانه آخر برسد و صدای سوت قطار توسعه و ترقی در دیار آلامتو از سرزمین مهران نواخته و آهنگ آن در جای جای ایلام طنین‌انداز شود و چون نُتی زیبا با هم‌نوایی مسئولان، هم‌آوایی سرمایه گذاران و همراهی مردمان قهرمانش، پویایی، حرکت و توسعه استان را فراهم سازد.
روز گذشته "حجت الله عبدالملکی" مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و اقتصادی کشور به عنوان سخنران ویژه مراسم نهم دی به استان ایلام سفر کردند، اما حضور وی در استان یک موقعیت بسیار خوب برای طرح مسائل مربوط به منطقه آزاد و ویژه مهران بود، با پیگیری استاندار ایلام، جلسه ای با حضور دستگاه‌های مرتبط و اجرایی استان به منظور هماهنگی برای راه اندازی منطقه آزاد مهران با حضور عبدالملکی برگزار شد تا بر تسریع کار راه‌اندازی منطقه آزاد مهران افزوده شود.
استاندار ایلام در این جلسه با بیان اینکه با همه ظرفیت در راستای تحقق و راه اندازی منطقه آزاد مهران کار خواهیم کرد، اظهار کرد: با توجه به اینکه کشور عراق به کنوانسیون تیر (TIR) پیوسته است، منطقه آزاد مهران از طریق ترانزیت مستقیما با بندر لاذقیه، دریای مدیترانه و اروپا در ارتباط است که این نکته مهم منطقه آزاد مهران را از سایر مناطق آزاد کشور متمایز می‌کند.
پارک پروپیلن نقطه عطف سرمایه گذاری در منطقه آزاد مهران
"حسن بهرام نیا" یادآور شد: طرح مطالعاتی منطقه آزاد و ویژه مهران به اتمام رسیده و با ورود سرمایه گذاران برای سرمایه‌گذاری و فعالیت های تجاری و اقتصادی، زیرساخت‌های این منطقه به تدریج ایجاد می‌شود.
وی در خصوص منطقه آزاد مهران، یادآور شد: منطقه آزاد مهران یک ظرفیت خوب است که می‌تواند اقتصاد استان را متحول کند و باید هرچه زودتر از این ظرفیت برای استان و اقتصاد کشور استفاده شود.
استاندار ایلام با قدردانی از تلاش‌های مدیرعامل گروه صنایع پتروشیمی خلیج فارس، خاطرنشان کرد: در هفته‌های اخیر پارک پتروشیمیایی(پلی پروپیلن) به‌عنوان یکی از مصوبات سفر رییس جمهور جانمایی شد که برای واگذاری اراضی منطقه آزاد مهران به هلدینگ خلیج‌فارس اقدامات لازم انجام می‌شود و در این راستا یک تفاهم‌نامه فی‌مابین هلدینگ خلیج فارس و منطقه آزاد مهران برای راه‌اندازی پارک پتروشیمیایی منعقد شده است.
مدیر اجرایی منطقه آزاد مهران نیز در این جلسه خصوص، اظهار کرد: خوشبختانه همدلی و همراهی خوبی بین همه مدیران دستگاه‌های اجرایی استان با هدایت استاندار ایلام در زمینه راه‌اندازی منطقه آزاد تجاری مهران وجود دارد که در زمینه‌های مختلف اداری و پشتیبانی همواره یار و یاور بود و این امر قابل قدردانی است.
ظرفیت های قانونی برای تامین زیرساخت های منطقه آزاد مهران بکارگیری شود
"نورالدین محمدرحیمی" با اشاره به آخرین وضعیت منطقه آزاد تجاری مهران، یادآور شد: اساسنامه منطقه آزاد مهران مصوب شده است، طرح جامع منطقه آزاد مهران علی رغم اینکه یکی از آخرین مناطق آزادی بوده که مصوب شده اما در حال حاضر طرح جامع آن به عنوان دومین منطقه آزاد آماده و در حال تکمیل است و انتظار می رود که قبل از اسفندماه سال جاری، برای طرح در شورای پژوهشی و راهبردی مناطق آزاد کشور مطرح شود.
وی یادآور شد: تملک اراضی مربوط به منطقه آزاد مهران، در اواخر شهریورماه با موافقت معاون وزیر رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اخذ شده و هم اکنون در مراحل اداری بوده و لازم است این مراحل به سرعت طی شود که اراضی به نام مناطق آزاد واگذار شود.
محمدرحیمی افزود: در بحث سرمایه‌گذاری نیز جلسات متعددی با سرمایه‌گذارن خُرد و کلان برگزار شده است و یکی از مهم‌ترین حوزه‌های سرمایه‌گذاری در این منطقه بحث پارک "پلی پروپیلن" است که بیش از ۱۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام خواهد شد و حدود ۴ هزار نفر اشتغالزایی مستقیم و حدود ۶ هزار نفر نیز اشتغالزایی غیرمستقیم دارد که به طور قطع، تحول عظیمی در اشتغال استان و یک پایه صنعتی برای منطقه آزاد مهران ایجاد خواهد شد.
مدیر اجرایی منطقه آزاد مهران اظهار کرد: پروژه فولاد قبلا در این منطقه راه اندازی شده است، نیروگاه آن نیز ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی دارد، البته مشکلات ویژه ای دارد که باید در رفع این مشکلات، تکمیل و بهره برداری از این نیروگاه اقدام کرد و به زودی راه اندازی شود.
محمدرحیمی با اشاره به اینکه یکی از موضوعات مورد توجه بحث اتصال منطقه آزاد مهران به راه‌آهن است، گفت: طرح راه آهن که قبلا طراحی شده بود، مسیر آن از شمال شهر مهران عبور می‌کرد که از منطقه آزاد مهران فاصله داشت، قرار شد در مطالعات جدید، ایستگاه راه آهن در منطقه آزاد مهران، جانمایی شود که با توجه به بحث اربعین حسینی، گمرک مهران، تردد زوار و ضرورت حمل و نقل بار، جانمایی راه آهن در این منطقه نقش مهمی در توسعه منطقه آزاد مهران خواهد داشت.
وی با اشاره به ظرفیت‌های قانونی برای مناطق آزاد، ابراز کرد: موضوع زیرساخت‌ها در بحث مناطق آزاد یکی از موضوعات مهم است که در بستر قانونی این اجازه داده شده که با همکاری دستگاه‌های اجرایی و مرتبط، زیرساخت‌های لازم برای حضور سرمایه گذاران و از ظرفیت‌های قانونی برای تامین زیرساخت‌های مورد در این منطقه استفاده شود.
مدیر اجرایی منطقه آزاد مهران خاطرنشان کرد: برق صنعتی و تخصیص آب از طریق سامانه گرمسیری به منطقه آزاد مهران برای فراهم کردن زمینه سرمایه گذاری، نیز موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
اتصال منطقه آزاد مهران به شبکه ریلی نقطه قوت منطقه آزاد مشترک ایران و عراق
فرماندار مهران نیز در این نشست، گفت: منطقه آزاد مهران در دولت سیزدهم با پیگیری‌های استاندار ایلام مصوب شده و اساسنامه آن تائید شد و اردیبهشت ماه سال گذشته نیز مدیر اجرایی معرفی شد، راه اندازی و نمود عینی منطقه آزاد مهران، یکی از مطالبات اصلی و کلان مردم مهران و استان است.
"علی‌عباس شفیعی" با تاکید بر اینکه در مقابل منطقه آزاد مهران، عراق نیز هم به دنبال ایجاد منطقه آزاد در مرز زرباطیه است، افزود: بحث اتصال ریلی منطقه آزاد مهران به خطوط ریلی کشور و کشور عراق می‌تواند بر رونق این ۲ منطقه در مرزهای مجاور ایران و عراق در مهران بیافزاید.
وی بیان کرد: ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار از هشت هزار هکتار منطقه آزاد، جزو مستثنیات است و مردم پیگیر آن هستند که لازم است برای تملک این میزان اراضی، با این افراد توافق شود.
فرماندار مهران با اشاره به اینکه دسترسی‌های لازم از سمن شهر مهران به منطقه آزاد از غرب، مرکز و شرق این شهر وجود دارد، زیرساخت ها نیز فراهم است اما انتظار می رود که دستگاه های اجرایی این زیرساخت ها را به روز رسانی کنند.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام نیز در این خصوص یادآور شد: در حوزه همراهی و همفکری تمام سعی و تلاش ما این بود که موافقت اولیه سازمان در راستای واگذاری زمین‌های مربوطه در منطقه آزاد مهران کسب شود که خوشبختانه ابتدای مهرماه این اتفاق افتاد و با الحاق هفت هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی به این منطقه موافقت شد.
"ابراهیم پیرزادیان" تصریح کرد: کمربندی سبزی که به همت سازمان منابع طبیعی در مهران طراحی شده است، هیچ ممانعتی در زمینه واگذاری زمین به منطقه آزاد مهران ایجاد نمی کند و بر این اساس همکاری و تعامل لازم برای تسریع در روند واگذاری ها در حال انجام است.
نمود عینی منطقه آزاد مهران مطالبه مردم است
مدیرکل راه و شهرسازی استان ایلام نیز با بیان اینکه راه آهن در ۲ قطعه از شمال استان ایلام و از سمت کرمانشاه در ۲ مقطع شروع شده است، افزود: هم اکنون بحث راه آهن ایلام در ۲ قطعه ۱۷.۵ کیلومتری به مناقصه رفته است، همچنین از سمت اندیمشک با اخذ ماده ۲۳ در دست اقدام است.
"فرشاد دوستی" بیان کرد: بر این اساس یکی از ایستگاه‌های طراحی شده در بحث راه آهن در منطقه آزاد تجاری پیش بینی شده به گونه ای که آینده مهران به منظور تبادلات تجاری بین المللی نیز در نظر گرفته شود، این سیاستی است که استاندار ایلام دستور داده که پیگیر آن هستیم، بر این اساس تغییراتی در نقشه طرح راه آهن داده شده است.
وی با اشاره به بررسی و طراحی مرکز لجستیک مرزی در مهران، خاطرنشان کرد: مردم انتظارات بالایی دارند و نگاهشان این است که در حوزه منطقه آزاد مهران به زودی اقداماتی شکل گیرد، در همین منطقه ۷۰۰ هکتار تحت عنوان یک شهرک در نظر گرفته شده که تنها سکونتگاه نیست، بلکه تولیدی و فرهنگی نیز هست، در این شهرک مراکز دانشگاه بین المللی نیز دیده شده و به طور قطع آینده خوبی برای مهران متصور خواهد بود.
معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار ایلام نیز در این نشست، یادآور شد: زیرساخت های اربعین نیز در منطقه آزاد مهران در حال تکمیل است، شهرک اربعین در این منطقه تثبیت شده و لازم است که تغییر کاربری برخی اراضی نیز به کاربری فرهنگی و خدماتی ایجاد شود.
" سعید هژبری" گفت" از پل زائر تا پایانه مرزی مهران هم منطقه آزاد و هم منطقه اقتصادی ویژه را داریم که البته باید تلاش کرد در راستای توسعه هر ۲ منطقه گام های موثری از طریق تامین زیرساخت های مورد نیاز برداشت.
برای تامین انرژی برای صنایع مستقر در منطقه آزاد مشکلی وجود ندارد
" ولی الله ناصری" مدیرعامل شرکت توزیع نیروی برق استان ایلام نیز پست دوم فشار قوی مهران خبر داد و گفت: آمادگی لازم برای تامین برق مورد نیاز در منطقه آزاد مهران وجود دارد اما در بلند مدت لازم است که زیرساخت های مورد نیاز برای صنایعی که در آینده در منطقه آزاد مهران مستقر خواهند شد تامین شود.
مدیرعامل شرکت گاز استان ایلام نیز اظهار کرد: بر اساس طراحی قبلی، ایستگاه‌های تقویت فشار در این منطقه مشخص شده و اقدامات لازم در این زمینه صورت گرفته و زیرساخت لازم برای تامین گاز مورد نیاز صنایع فراهم است.
" محمود کشاورز" یادآور شد: هر زمانی که نیاز باشد امکان تحویل گاز به صنایع را داریم و خط پالایشگاه به سمت مهران نیز در دست اقدام است، همچنین امکان یک ایستگاه ۵۰ هزار متر مکعبی در این منطقه وجود داشته و ما اعلام می کنیم که هیچ مشکلی در راستای تامین گاز در این منطقه وجود ندارد.
سرپرست گمرک استان ایلام نیز بر حصارکشی محوطه و زمین‌های منطقه آزاد تاکید کرد و گفت: در صورت حصارکشی و تجهیز زمین‌های منطقه آزاد، میل و رغبت سرمایه گذاران برای حضور در این منطقه افزایش خواهد یافت.
" میرآقا عبدی" تصریح کرد: اگر حصارکشی منطقه آزاد انجام شود به طور قطع، ما در محل درب های ورود و خروج مستقر خواهیم شد و با تمام توان در خدمت تجار و سرمایه گذاران خواهیم بود.
وی یادآور شد: اخیرآ کشور عراق به کنوانسیون تیر(tir ) ملحق شده است و این یک ظرفیت بزرگی در مرز مهران برای صادرات و تجارت خارجی است، امروز گمرک مهران به عنوان مبداء تیر شناخته شده است، تا کنون عبوری بودیم و اما امروز به عنوان مبدا تیر شناخته می شود و بر این اساس به سمت کلیه مرزها و از جمله کشور عراق و سایر کشورها نیز می توانیم عملیات مرتبط با امور گمرکی متناسب با کنوانسیون تیر داشته باشیم.
معرفی اعضای هیئت مدیره گام جدی و محکم در راستای راه اندازی منطقه آزاد مهران
مشاور رئیس جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور نیز در این نشست، گفت: ایران با ۱۸ منطقه آزاد و ۷۶ منطقه ویژه جزو کشورهای پیشرو در این حوزه است و در واقع اغلب مبادی خروجی و ورودی کشور مناطق آزاد یا مناطق ویژه اقتصادی به عنوان دروازه ورود به کشورهای منطقه و اقتصاد جهانی محسوب می شوند.
"حجت اله عبدالملکی" با بیان اینکه باید تمامی مناطق آزاد طبق قانون توسط مجلس و مناطق ویژه اقتصادی نیز از سوی دولت مصوب شوند، افزود: پس از مشخص شدن اعضای هیئت‌مدیره، مدیرعامل منطقه آزاد مهران به‌زودی مشخص و منصوب می‌شود و پس از ورود سرمایه‌گذاران، این منطقه در آینده نزدیک راه‌اندازی خواهد شد.
عبدالملکی یادآور شد: موقعیت استراتژیک مهران این منطقه را از سایر مناطق آزاد کشور متمایز می‌کند و در آینده نزدیک به یکی از مناطق آزاد فعال و پررونق کشور تبدیل خواهد شد.
با اشاره به کنگره بزرگ اربعین، ادامه داد: دبیرخانه شورای عالی مناطق آزاد توان و ظرفیت خود را برای کنگره اربعین و مرز مهران به عنوان گذرگاه اصلی زائران به کارگیری خواهد کرد.
وی تصریح کرد: استان ایلام در شهرستان مهران دارای منطقه آزاد و ویژه اقتصادی است که این مناطق یک ظرفیت مهم در حوزه اقتصاد، تجارت، اشتغال و درآمد برای تمام استان و شهرستان مهران است.
عبدالملکی تاکید کرد: پس از معرفی اعضای هیئت مدیره و مدیرعامل منطقه آزاد مهران و همچنین فنس‌کشی و حصارکشی و ورود سرمایه گذاران، تلاش می شود تا پیش از سفر رییس‌جمهور به استان ایلام منطقه آزاد مهران راه‌اندازی شود.
منطقه آزاد مهران؛ دریچه ای به تجارت بین المللی
اگرچه مناطق آزاد ایران به صورت غیررسمی در سال‌های قبل از انقلاب و در جزیره کیش آغاز به فعالیت کردند، اما مطابق برنامه پنج ساله اول توسعه کشور در سال ۱۳۶۹، ایجاد سه منطقه آزاد کیش، قشم و چابهار به صورت رسمی به تصویب رسید که در نهایت با تصویب قانون چگونگی اداره مناطق آزاد در سال ۷۲، این مناطق شکل جدید و یکپارچه‌ای به خود گرفتند و پس از آن نیز مناطق آزاد ارس، انزلی، اروند و ماکو تصویب و فعال شدند.
طبق قانون و بخشنامه های مرتبط با مناطق آزاد تجاری، سرمایه گذاران و فعالان از معافیت های مالیاتی بلندمدت و معافیت های گمرکی برای ورود ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز خط تولید و مواد اولیه برخورداند چرا که فعالیت این سرمایه گذاران موجب افزایش تولید محصول و صادرات کالا و اشتغال پایدار می شود.
با راه‌اندازی منطقه آزاد مهران مسیر دستیابی به مسیر ترانزیتی بغداد - بوکمال - بندر لاذقیه - دریای مدیترانه - اروپا و شمال آفریقا با سهولت انجام خواهد شد.
با توجه به پیوستن عراق به کنوانسیون گمرک حمل و نقل بین المللی کالا (T.I.R ) و ورود این کشور به خط ترانزیتی بین‌المللی، فرصتی مغتنم برای منطقه آزاد مهران برای رسیدن به بازارهای اروپایی، عربی و آفریقا خواهد بود، اما برای رسیدن به این مهم همت، برنامه‌ریزی، پیگیری و رایزنی مسئولان ارشد کشور و هیئت دولت با مسئولان طرف عراقی ضرورت دارد.
با تبدیل مهران به منطقه آزاد و باتوجه به قوانین و بخشنامه‌های بین‌المللی ویژه این مناطق، حتی سرمایه‌گذاران و تجار عراقی امکان ورود به منطقه آزاد مهران و سرمایه‌گذاری صفر تا ۱۰۰ در این مناطق را خواهند داشت.
مهران، امن‌ترین و نزدیک‌ترین گذرگاه مرزی به کشور عراق است که بدون شک با راه‌اندازی منطقه آزاد به یک شاهراه بزرگ و مطمئن برای فعالیت‌های تجاری و ارزآوری کشور تبدیل خواهد شد، نقطه ای که امروز افق های روشنی را برای رونق اقتصاد و اشتغال ایلام در آینده فراهم خواهد کرد.