به گزارش ایرنا، سال ۲۰۲۴ آغاز شده و هموطنان مسیحی در سراسر کشور از جمله مازندران این روزها مشغول برپایی سنت‌های سال نو میلادی هستند. همزیستی پیروان ادیان مختلف در ایران ریشه و پیشینه‌ای طولانی دارد. حضور ارامنه در ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. هرچند در برخی نقاط کشور مانند اصفهان یا تهران حضور ارامنه چشمگیرتر باشد، اما در سراسر ایران می‌توان این همزیستی را دید، بویژه در استان‌های شمالی که در نقاطی از آن‌ها سکونت چند دهه‌ای ارامنه قابل مشاهده است.
اسقف ارامنه کاتولیک ایران هر سال به مناسبت آغاز سال نو به این استان سفر می‌کند و علاوه بر حضور در جمع ارامنه، دیداری هم با مسئولان ارشد استان دارد. اسقف سرکیس داویدیان که از هشت سال پیش تا کنون اسقف ارامنه کاتولیک در ایران است، می‌گوید: «ارامنه در ایران از تمامی آزادی اجتماعی و دینی برخوردار هستند و ما امروز قدردان این لطف هستیم. ما در ایران آزادانه، با آرامش و برخورداری از آزادی‌های اجتماعی و دینی در حال زندگی هستیم.»
شهرهای رشت و انزلی در گیلان، گرگان در گلستان و ساری، بابل و رویان در مازندران عمده جمعیت ارامنه ساکن شمال را در خود جای داده‌اند. آرامگاه‌های متعلق به ارامنه در برخی شهرهای شمال از جمله ساری نشان می‌دهد که سکونت ارامنه در این نقاط به دهه‌ها پیش برمی‌گردد. حضور مهندسان خارجی در مازندران برای اجرای زیرساخت‌ها در دوره پهلوی اول، سبب شد که همزیستی مازندرانی‌ها با مسیحیان برجسته‌تر شود.
کلیسای سرخ‌آباد سوادکوه که یکی از بناهای متعلق به ارامنه در مازندران محسوب می‌شود و از آن به عنوان یکی از کوچک‌ترین کلیساهای دنیا یاد می‌شود یکی از نشانه‌های این همزیستی است. بنایی مذهبی و کوچک که در دوره پهلوی اول برای انجام مناسک مذهبی کارگران و مهندسان خارجی که مشغول ساخت راه‌آهن بودند ساخته شد. این کلیسا که سال ۱۳۸۲ با شماره ثبت ۹۲۷۱ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و اکنون در حاشیه جاده سوادکوه و پشت یک واحد تجاری قرار دارد، هرچند که سال‌هاست مورد استفاده قرار نمی‌گیرد، اما همچنان پابرجاست.
اما مهم‌ترین شاخصه حضور ارامنه در مازندران شهرک هایگاشن به عنوان تنها اردوگاه ارامنه کاتولیک ایران در شهر رویان است که بیش از ۵۰ سال قدمت دارد.
ارامنه در مازندران یک شورای خلیفه‌گری زیر نظر شورای خلیفه‌گری مرکزی ارامنه در تهران دارند که هماهنگی‌های مرتبط با برنامه‌ها و گردهمایی‌های آن‌ها از جمله برنامه‌ریزی برای مراسم سال نو توسط این شورا انجام می‌شود.
سنت‌های ارامنه در شب سال نو
ارامنه میلاد حضرت عیسی(ع) را کریسمس می‌نامند و نخستین روز ژانویه نیز آغاز سال نو است. اما تفاوتی بین ارامنه ایران، روسیه، ارمنستان و کشورهای عضو اتحاد جماهیر شوری سابق با سایر مسیحیان در مورد تاریخ میلاد مسیح وجود دارد. ارامنه ایران و کشورهای همسایه که ارامنه کاتولیک هستند ۶ ژانویه را به عنوان میلاد حضرت عیسی(ع) جشن می‌گیرند و جشن میلاد را شب پیش از آن یعنی پنجم ژانویه برگزار می‌کنند و مسیحیان سایر نقاط جهان ۲۵ دسامبر را میلاد حضرت عیسی(ع) می‌دانند.
یکی از سنت‌های ارامنه برای کریسمس، روزه گرفتن در آن روز میلاد مسیح است. روزه‌ای که با نخوردن گوشت قرمز در آن روز انجام می‌شود. به گفته برخی ارامنه ساکن ساری، غذای اصلی شب کریسمس نیز برنج و کوکو و ماهی است.
البته برخی ارامنه نیز چند روز پیش از میلاد حضرت عیسی(ع) روزه می‌گیرند و غذاهای گیاهی مصرف می‌کنند. شب ژانویه را هم به در کنار هم می‌گذرانند. شهرک هایگاشن در شهر رویان یکی از پایگاه‌های اصلی گردهمایی ارامنه در مازندران به مناسبت آغاز سال نو یا جشن میلاد حضرت عیسی(ع) است.
هایگاشن؛ نقطه اشتراک مازندران و ارامنه
هایگاشن اردوگاهی ویژه ارامنه کاتولیک ایران است که با هدف ارائه خدمات اجتماعی به ارامنه ساخته شد و اکنون با حفظ همان هدف، به شهرکی برای اقامت دائم یا موقت تعدادی از ارامنه و البته برگزاری برنامه‌های ان‌ها نیز تبدیل شده است.
یک شهرک با مساحت نزدیک به ۲۰ هکتار که سنگ بنای آن بیش از پنج دهه پیش گذاشته شد و اکنون سال‌هاست به محلی برای سکونت و حضور ارامنه کاتولیک ایران تبدیل شده است. به جز چند ساکن دائمی این مجموعه که از ارامنه کاتولیک ایران هستند، خانواده‌های دیگری هم روزهایی از سال و برخی مناسبت‌ها را در هایگاشن می‌گذرانند. یکی از این مناسبت ها کریسمس یا زادروز حضرت عیسی (ع) است.
این روزها در هایگاشن با توجه به برگزاری جشن سال نو میلادی حال و هوای کوچه‌ها و خیابان‌ها کاملا کریسمسی می‌شود. ارامنه ساکن شهرک در این مناسبت کاج‌های کریسمس را در مقابل خانه‌ها قرار می‌دهند و پنجره و ایوان خانه‌ها نیز با نمادهای این جشن تزیین می‌شوند.
نخستین قطعه زمین هایگاشن سال ۱۹۷۰ میلادی -۱۳۴۹ خورشیدی- توسط خلیفه «نرسس توسونیان» که سال ۱۳۹۲ درگذشت، از طرف شورای خلیفه‌گری ارامنه کاتولیک خریداری شد؛ زمینی که اکنون کلیسای «آنتوان مقدس» هایگاشن در آن قرار دارد.
هدف ابتدایی و اصلی خلیفه توسونیان ایجاد فضایی برای دانش‌آموزان و کودکان ارامنه کاتولیک بود که فرصت حضور در شمال و ساحل را پیدا کنند. تصمیم گرفت فضایی ایجاد کند تا به بچه‌هایی که والدین‌شان توان مالی سفر به شمال را ندارند به آن‌جا ببرد. به همین دلیل عنوان این مجموعه در اصل اردوگاه است، نه شهرک ویلایی. هرچند که اکنون ۲۳۵ واحد مسکونی در هایگاشن وجود دارد.
نخستین ساختمانی که در هایگاشن ساخته شد بنای اردوگاه است. سال ۱۹۷۰ کلنگش به زمین زده شد. یک ساختمان برای دانش‌آموزان بود. کمی بعد خلیفه به این فکر افتاد که برای خانواده‌های دانش‌آموزان نیز فضایی ایجاد کند. به همین دلیل چند سوئیت و یک نیایش‌خانه هم برای برگزاری مراسم یکشنبه در کنار ساختمان اردوگاه ساخت. به مرور تعداد دانش‌آموزانی که به هایگاشن می‌آورد بیشتر شد و تصمیم گرفت قرینه همان ساختمان اول را در کنارش بسازد که اردوگاه دختران شد.
ساخت کلیسای آنتوان مقدس چهار سال پس از ساخت نخستین بنای هایگاشن آغاز شد؛ کلیسایی زیبا که روی تپه‌ای ماسه‌ای ساخته شده و معماری ساده و زیبایی دارد. داخل کلیسا مانند نمونه‌های دیگر این دسته از بنای مذهبی یک بالکن برای استقرار گروه کر دارد.
هایگاشن در دهه ۶۰ خورشیدی کم‌کم به عنوان یک مجموعه آموزشی و رفاهی ویژه ارامنه کاتولیک برجسته شد تا این که در دوران دفاع مقدس و دوره موشک‌باران تهران توسط رژیم بعث این کارکرد آموزشی برجسته‌تر شد. مدرسه‌ای با ۱۴ کلاس، سالن آمفی‌تئاتر و کتابخانه در هایگاشن ساخته شده بود و زمانی که موشک‌باران تهران باعث تعطیلی مدارس پایتخت شد برای جلوگیری از توقف روند آموزش دانش‌آموزان، مدرسه اردوگاه فعال شد.
این همسایگی ارامنه با مردم رویان و نور سبب شد که ارامنه در حوزه ارائه خدمات اجتماعی نیز دست به کار شوند. ساخت مدرسه حضرت مریم(س)، حمام عمومی در روستای سنگ‌نو و آغاز ساخت ورزشگاه کنونی شهید ناطق‌نوری و ساخت ۲ مدرسه در رودبار پس از زلزله در آن منطقه، بخشی از این مشارکت‌های اجتماعی بود.
هایگاشن در قسمتی از شهر رویان سال‌هاست که پابرجاست و ارامنه کاتولیک بدون هیچ محدودیتی در کنار اقامت موقت‌شان در این اردوگاه رفاهی آموزشی، مناسک دینی و آیین‌های مذهبی خود را در آن برگزار می‌کنند تا گوشه‌ای از همزیستی ادیان الهی در ایران در قسمتی از شهر رویان به تصویر کشیده و ثبت شود.
همزیستی و همسایگی ارامنه در شهرهای مختلف مازندران دهه‌هاست که ادامه دارد بخشی از همزیستی ادیان الهی در ایران است. نقطه اشتراک پیروان ادیان مختلف در کشور نیز ایران است.