به گزارش ایرنا، بعد از ۹ سال مشهد مقدس ۱۰ دیماه امسال در حالی میزبانی منطقه خاوران جشنواره تئاتر مناطق کشور را برعهده گرفت که بیشترین تعداد استانها را در این جشنواره میزبانی می کرد و میزبانی از هنرمندان در کنار تکریم آنان به عنوان زائران امام رضا(ع) کاری دشوار بود.
۲۰ جشنواره تئاتر مناطق کشور با حمایت اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در چهار منطقه به میزبانی استانهای خراسان رضوی، فارس، سمنان و آذربایجان شرقی و با نام های خاوران، پارس، جاده ابریشم و سهند برنامه ریزی شده بود.
در جشنواره منطقه خاوران که با حضور استانهای آذربایجان شرقی، تهران، خراسان جنوبی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، کرمان، مازندران و گلستان برگزار شد، ۲۰ تئاتر صحنه ای و ۱۵ گروه تئاتر خیابانی با حضور حدود ۴۰۰ هنرمند در چهار روز برگزار شد.
پنج سالن شامل سالن اصلی تئاتر شهر، تماشاخانه بهار، تماشاخانه استاد نوری، تماشاخانه اردیبهشت، تماشاخانه شمایل و همچنین بوستان ملت به اجرای گروه های نمایشی در جشنواره تئاتر منطقه خاوران اختصاص یافت، این سالن ها، به جز سالن اصلی تئاتر شهر، تقریبا کوچک بود و حتی همان ۴۰۰ هنرمند حاضر در جشنواره نمی توانستند همه نمایش ها را ببینند تا چه رسد به مردم.
تهیه بلیت نمایش های جشنواره منطقه خاوران از طریق سایتی به نشانی https://tiktor.ir انجام گرفت، بلیت رایگان بود و عرضه آن صرفا برای ظرفیت سنجی سالن ها انجام شد.
میزبانی مشهد، ۲۰
پذیرایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی از هنرمندان این جشنواره در هتل تازه ساز "نوین پلاس" انجام گرفت که اغلب هنرمندان در گفتگو با خبرنگار ایرنا از میزبانی مشهد در این هتل و همکاری آنها در خصوص اختصاص تجهیزات و امکانات برای اجرای نمایش و سایر همکاریها رضایت داشتند.
نصیر برهان زهی، کارگردان نمایش صحنه ای "آشغال مرد" از استان سیستان و بلوچستان گفت: جشنواره تئاتر منطقه خاوران خوب برگزار شد، به ویژه اینکه گروه های نمایشی زیاد بودند اما میزبانی عالی بود، امیدواریم شاهد جشنواره های بیشتری از این دست در کشور باشیم.
محمد مهدی پازوکی، کارگردان نمایش خیابانی "آقازاده" از استان تهران نیز، میزبانی مشهد در جشنواره تئاتر منطقه خاوران را بسیار مناسب دانست.
علیرضا تاجیک، کارگردان نمایش خیابانی "اپیلیسی" از استان تهران نیز نظری مثبت در خصوص میزبانی مشهد داشت و گفت: همه چیز طبق برنامه ریزی انجام گرفت و امیدواریم این روند در جشنواره های مشابه ادامه پیدا کند.
کارگردان نمایش خیابانی "پیشانی بلند" از استان خراسان جنوبی، جشنواره خاوران را یکی از شلوغ ترین برنامه های مناطق تئاتر کشور دانست و گفت: میزبانی از گروه های نمایشی هشت استان کشور کار دشواری است و بسیاری از استانها حاضر نمی شدند که این تعداد را بپذیرند اما خراسان رضوی پذیرفت.
احسان محمدیان افزود: در هر صورت با این حجم از نمایشها در جشنواره تئاتر منطقه خاوران، برنامه ریزی کار سختی بود و همکاران اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی هنرمندانه و همدلانه، گروه های نمایشی استانها را میزبانی کردند. امکانات در یک جشنواره نیز همیشه ایده آل گروه های نمایشی نیست، میزان جشنواره تئاتر منطقه ای خاوران نیز همه تلاش خود را برای میزبانی مناسب از گروه های نمایشی کرده بود.
میزبانی مشهد به لحاظ تامین امکانات اجرا و فضای اسکان و رفاهیات دیگر بسیار مناسب بود و جای قدردانی دارد اما ما عملا از جشنواره تئاتر منطقه ای خاوران هیچ نفهمیدیم و روزها به سرعت گذشت و نتوانستیم اجراهای تئاتر استانهای دیگر را ببینیم.کارگردان تئاتر صحنه ای "کارنامه بندار بیدخش" که به همراه گروهش از شهرستان بابلسر استان مازندران در این جشنواره حضور یافته بود، گفت: متاسفانه گروه ما روز اول و دوم جشنواره را از دست داد و نتوانست اجراهای استانهای دیگر را تماشا کند.
امیرحسین فلاحت پیشه افزود: میزبانی مشهد به لحاظ تامین امکانات اجرا و فضای اسکان و رفاهیات دیگر بسیار مناسب بود و جای قدردانی دارد اما ما عملا از جشنواره تئاتر منطقه ای خاوران هیچ نفهمیدیم و روزها به سرعت گذشت و نتوانستیم اجراهای تئاتر استانهای دیگر را ببینیم.
وی بیان کرد: البته گلایه من به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی بازنمی گردد، در مجموع معتقدم باید شرایطی فراهم شود که گروه های تئاتر استانهای دورتر با فراغ بال در جشنواره حضور یابند و بتوانند همه اجراهای گروه های دیگر را ببینند.
فلاحت پیشه اضافه کرد: گروه های تئاتر همیشه تشنه دیدن تئاتر هستند، جشنواره های کشوری هم فرصتی فراهم می کند که فعالان حوزه تئاتر با یکدیگر آشنا شوند و بتوانند ظرفیتهای همدیگر را بررسی نمایند.
به گفته این فعال حوزه تئاتر، محتوای یک جشنواره را تعامل بین گروه های تئاتر استانها تشکیل می دهد، ۲ سال قبل که جشنواره منطقه ای تئاتر در شیراز برگزار شد نیز وضعیت به همین منوال بود و گروه های تئاتر فرصتی پیدا نکردند که با هم ارتباط برقرار کرده و تبادل نظر و تجربه داشته باشند.
وی بیان کرد: بهتر است سالنهای بزرگتر و بهتری را به اجرای تئاترهای جشنواره اختصاص دهند، در هر صورت مشهد یک قطب بزرگ فرهنگی در کشور است و ظرفیت این را دارد که به صورت مستقل یک جشنواره تئاتر را برگزار نماید، نباید یک جشنواره کشوری با استانداردهای حداقلی در این شهر برگزار شود.
نمایش ها: امروزی، جوان گرا
جدا از میزبانی مشهد، شرکت کنندگان در جشنواره تئاتر منطقه خاوران معتقد بودند که مسائل مطرح شده در نمایش های این جشنواره عموما اجتماعی و پیرامون مسائل روز جامعه بود.
از عناوین برخی از نمایش ها مانند "یک سطل آرزو"، "آقازاده"، "مغزهای کادوپیچ"، "خانه ای برای زندگی"، "بیهوده"، "کیلومتر ۹۴۴" و ... می توان به درون مایه اجتماعی آنها پی برد و اینکه دغدغه هنرمندان نیز با مسائل روز جامعه عجین شده و در تلاش برای ارایه راهکارها یا بازنمایی مشکلات است.
کارگردان تئاتر خیابانی "پوتین" از استان مازندران نیز به خبرنگار ایرنا گفت: کیفیت برگزاری جشنواره منطقه ای تئاتر خاوران مناسب بود و آثار قشنگی در این جشنواره اجرا شد، که اغلب موضوعات اجتماعی و انسانی و عوامل آن جوان بودند.
مارال جعفرنژاد اظهار کرد: این روزها اختلاف نظرها بین مردم خیلی زیاد شده است و اغلب آنان نمی دانند که چگونه این اختلاف نظرها را مدیریت کنند، آثاری که در این جشنواره نیز اجرا شد، درون مایه اش ارائه آگاهی به مردم برای حل مشکلات اجتماعی بود.
کارگردان تئاتر خیابانی "پوتین" گفت: با این حال به نظر می رسید اجرای برخی گروه های نمایشی در قواره نویسنده بزرگ نمایشنامه آن اثر نمی گنجید، به این معنا که اگر به متن نمایشنامه می توانستی نمره ۱۰۰ بدهی، نحوه اجرای آن نمره ۴۰ را هم نمی گرفت و در واقع برخی اجراها با کیفیت بالای متن نمایشی همخوانی نداشت.
کارگردان تئاتر خیابانی "پیشانی بلند" از استان خراسان جنوبی، گفت: اتفاق خوب جشنواره تئاتر خاوران آن بود که بعد از شیوع کرونا و وقفه ای که در برگزاری این جشنواره به وجود آمد، توانستیم دوباره همکاران تئاتری خود را در استانهای دیگر ببینیم و دیدارها دوباره تازه شد.
احسان محمدیان اظهار کرد: دیگر اتفاق خوب جشنواره امسال حضور جوانان آموزش دیده در گروه های نمایشی بود، این نتیجه رویکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای آموزش گروه های جوان نمایشی در قالب برگزاری کارگاه ها در شهرستانها است، این جشنواره کاملا گویای ورود نسل جدیدی به عرصه تئاتر کشور بود.
سعید رضایی کیا، کارگردان نمایش خیابانی "یک سلطل آرزو" از استان سیستان و بلوچستان گفت: این نمایش داستان ۲ زباله گردی است که در سطل زباله زندگی می کنند و نحوه زندگی آنان در جامعه را روایت می نمایند.
یاسین رضوانی، کارگردان نمایش صحنه ای "بیهوده" از استان گلستان نیز گفت: این اثر درباره جوانی به نام "کاوه" است که برادرش بدون اجازه خودرو پارک شده در داخل حیاط را برداشته و بیرون رفته و این موضوع دردسرهای زیادی را برای آنان به دنبال دارد...
محمد مهدی پازوکی، کارگردان تئاتر خیابانی "آقازاده" نیز موضوع نمایش خود را مرتبط با رانت خواری، پارتی بازی و آقازادگی در کشور دانست.
اهمیت جشنواره از زبان پیشکسوتان و دستاندرکاران
یکی از اساتید عرصه هنرهای نمایشی خراسان رضوی درباره نتایج برگزاری چنین جشنواره ای بعد از ۹ سال در مشهد گفت: جشنواره خاوران با حضور گروه های نمایشی هشت استان کشور رقابت بسیار تنگاتنگی را بین هنرمندان ایجاد کرد و فرصت خوبی بود که هنرمندان مشهد با اندیشه ها و ظرفیتهای تئاتر استانهای دیگر آشنا شوند.
محمد جهان پا افزود: حضور هنرمندان تئاتر هشت استان کشور در قالب جشنواره تئاتر منطقه خاوران می تواند خاطره ماندگاری برای هنرمندان مشهدی به یادگار بگذارد، اینکه فرصت شناخت هنرمندان استانهای دیگر از ظرفیتهای هنری خراسان رضوی فراهم می شود، مزیت برگزاری جشنواره مزبور در مشهد است.
یک هنرمند دیگر خراسان رضوی، درباره اهمیت برگزاری چنین جشنواره‌هایی گفت: من از برگزاری دوباره جشنواره‌های منطقه‌ای بسیار خرسندم، چون به نظر من قطعه گمشده پازل تئاتر ایران بود. در مقطعی مدیران احساس کردند برگزاری این رویدادها صرف انرژی و اعتبار مالی بیهوده است و تعطیلش کردند؛ اما به‌عنوان یک نویسنده و کارگردان تئاتر که از دل همین جشنواره‌ها به تئاتر کشور معرفی شدم، باید بگویم برگزاری جشنواره تئاتر منطقه‌ای بسیار مهم و مؤثر است.
فرشید تمری افزود: جشنواره تئاتر منطقه‌ای، نقطه عطفی است که می‌تواند هنرمندان استانها را بدون واسطه به هم وصل کند. درست است که ازنظر اعتبارات، هزینه بسیاری را صرف می‌کند ولی در این میان با تبادل تجربیات آنچه برای هنرمندان شرکت‌کننده به دست می‌آید، ارزش بیشتری دارد.
تمری ادامه داد: افزودن بخش خیابانی به جشنواره‌های منطقه‌ای تئاتر، باعث مشارکت و شور و نشاط مردم می‌شود اما باید با همان عظمتی که به تئاتر صحنه‌ای نگاه می‌کنیم، به تئاتر خیابانی هم نگاه کنیم.
وقتی در روزهای محدود، تعداد بسیار زیادی اثر از صبح تا آخر شب اجرا می‌شوند دیگر برای هنرمندان توانی نمی‌ماند که در جلسات آموزشی و نقد شرکت کنند.تمری با گلایه از فشرده بودن اجراهای صحنه‌ای و خیابانی در جشنواره تئاتر منطقه‌ای خاوران، پیشنهاد داد که در چنین رویدادهایی، جدول اجراها به‌گونه‌ای بسته شود که تماشاگران هم بتوانند به تماشای آثار صحنه‌ای بنشینند و هم آثار خیابانی را ببینند.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی نیز جشنواره تئاتر مناطق کشور در مشهد را فرصت مناسبی برای اهالی تئاتر استان دانست تا هم کیفیت فعالیتهای خود را با هم صنفی های خود در استانهای دیگر ارزیابی کنند و هم از این طریق کسب آموزش کنند.
به گفته محمد حسین زاده، دانش آموختگان و هنرجویان تئاتر می توانند با ارتباط گیری و تبادل نظر با هنرمندان تئاتر سایر استانها کیفیت کار خود را ارتقا دهند.
او به اهمیت شهر مشهد به عنوان یک قطب فرهنگی در کشور اشاره کرد و گفت: در صورتی که جشنواره ملی در حوزه تئاتر با در نظر گرفتن هویت فرهنگی و تاریخی مشهد و با مشارکت نهادهای فرهنگی این شهر برنامه ریزی شود، براحتی می توان برگزاری یک جشنواره ملی در مشهد را پایه گذاری کرد.
سخن آخر آنکه یک جشنواره منطقه ای در حوزه تئاتر به پایان رسید اما کوله تجربیات دست اندرکاران و هنرمندان عرصه تئاتر از این رویداد سنگین نشد، باشد که با برنامه ریزی های بهتر و اختصاص بودجه مناسب به فعالیتهای فرهنگی و هنری در شهری مانند مشهد و جلب مشارکت نهادهای دیگر که امکانات بیشتری در اختیار دارند، جشنواره ای برگزار نمود که همه فعالان تئاتر از آن رضایت کامل داشته باشند.