به گزارش ایرنا، امروزه با گسترش شهرنشینی، ازدحام جعمیت، رشد تکنولوژی، مهاجرت ها، افزایش حاشیه نشینی و کاهش حمایت های اجتماعی لازم توام با افزایش استرس ها بر سلامت روان تمام افراد جامعه اثرات نامطلوبی می گذارد.
فشارهای روانی ناشی از پاندمی کرونا هم سهم به‌سزایی در اختلالات روانی داشت که به تعبیر کارشناسان این بحران در قرن گذشته مهمترین پدیده‌ای بود که در جهان رخ‌داده و ساختارهای اجتماعی را دگرگون کرده است.
حال که وارد مرحله دوران پساکرونا شده‌ایم و بیماری های سلامت روان در کنار دیگر عوامل برشمرده روبه افزایش است، ضروری است تمهیدات جدی در پیشگیری و مداخلات روانی برای ارتقای سلامت روان جامعه در اولویت برنامه ها قرار گیرد.
از سال ۱۳۹۰ تاکنون ۲ پیمایش ملی سلامت روان انجام شده که نشان از افزایش بیماری های سلامت روان در جامعه دارد اگرچه هنوز بُرش های استانی این پیمایش اطلاع رسانی نشده است اما به نظر کارشناسان بهداشتی قابل تطبیق بر استان ها به خصوص استان کهگیلویه و بویراحمد دارد چرا که برخی از آسیب های اجتماعی و بیماری های مرتبط با سلامت روان در این خطه روبه افزایش است که نیازمند چاره جویی فوری دارد.
پیش تر معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان گفته بود: مشکل اصلی که در استان شیوع پیدا کرده است افزایش بیماری‌های مرتبط با سلامت روان است که باید با به طور جدی این افراد را شناسایی و تحت مراقبت قرار داد.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد بهداشتی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کهگیلویه و بویراحمد در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا با اشاره به بیماری های سلامت روان با استناد به پژوهش ملی سلامت روان اظهار کرد: ۲ پیمایش ملی سلامت روان یکی در سال ۹۱ و دیگری در سال ۱۴۰۱ در کشور اجرا شد اگرچه نتایج طرح اولی قابل دسترسی است اما برش استانی طرح پیمایش ملی سلامت روان سال ۹۱ هنوز اعلام نشده است ولی قابل تطبیق به استان ما را دارد.
"همداد آران پور" ادامه داد: در این پیمایش شیوع اختلالات روانپزشکی از جمله استرس، اضطراب، وسواس، افسردگی، اعتیاد، خودکشی و فشارهای زندگی، روش و میزان استفاده مردم و بیماران از خدمات بهداشتی و درمانی و مقدار هزینه تحمیل شده به مردم برای درمان مشکلات اعصاب و روان بررسی گردید.
آران پور با اشاره به مهمترین نتایج پویش ملی سلامت روان که قابل تطبیق بر استان را دارد، گفت: به طور کلی، ۲۳.۶ درصد از افراد ۱۵-۶۴ ساله دچار یک یا چند اختلال روانپزشکی هستند که این رقم در مردان ۲۰.۸ درصد و در زنان ۲۶.۵ درصد است و نشان‌دهنده شیوع بیشتر و معنادار اختلالات در زنان دارد.
آران پور ادامه داد: شایعترین اختلالات، اختلالات اضطرابی و خلقی هستند که گروه‌های ابتلا به هرگونه اختلال روانپزشکی عبارتند از: زنان نسبت به مردان، افراد بیکار نسبت به افراد شاغل، افراد مطلقه، جداشده، بیوه نسبت به افراد مجرد، شهری نسبت به روستایی، افراد بیسواد نسبت به افراد دانشگاهی وافراد دارای وضعیت اجتماعی و اقتصادی پایین نسبت به افراد با وضعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر بیشتر اختلالات در بین آنها مشاهده می شود.
آران پور افزود: این مطالعه نشان داد حدود یک سوم (۳۲ درصد ) از افراد بزرگسال جامعه (۱۵ تا ۶۴ سال)، احساس نیاز مراجعه برای مشکلات اعصاب و روان را دارند که این نیاز شامل نیاز به مراجعه برای علائم گوناگون روانپزشکی، مشکلات زناشویی و ارتباط بین فردی، نیاز به مشاوره برای ازدواج و تحصیل و تربیت فرزندان بوده است.
وی گفت: گروه‌هایی از بیماران که کمترین بهره مندی از خدمات بهداشتی درمانی و نازل ترین کیفیت درمان دریافت شده را داشتند، عبارت بودند از: مردان، جوانان، افراد با تحصیلات دانشگاهی، ساکنین شهرها، افراد در دو سر طیف وضعیت اجتماعی اقتصادی، و افراد بدون بیمه.
مدیر گروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد بهداشتی معاونت بهداشت تاکید کرد: رفع موانع بهره مندی، آموزش و آگاه سازی جامعه از ماهیت اختلالات روانپزشکی، وجود درمان‌های موثر، بهبود دسترسی به خدمات و هم چنین توسعه خدمات بیمه ضرورت دارد.
حاشیه نشینی؛ تشدید بیماری های سلامت روان
همان طور که بیان شد بیماری های سلامت روان با افزایش شهرنشینی، حاشیه نشینی روبه افزایش است که در شهرهای بزرگ استان کهگیلویه و بویراحمد به خصوص شهرهای شهریاسوج حاشیه نشینی آن روبه افزایش است و جمعیت ساکن این حاشیه ها افزون تر از مرکز و متن شهر هستند.
شهر یاسوج یکی از شهرهای گردشگرپذیر و مهاجرپذیر است که هرساله جمعیت و حاشیه های آن روبه افزایش است اما خدمات و مراقبت های اجتماعی کمتری در این مکان های آسیب خیز مشاهده می شود.
جمعیت شهر یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد در ۱۰ سال اخیر به طور معناداری افزایش یافته است به طوری که جمعیت این شهر که طبق سرشماری سال ۹۵ حدود ۱۳۰ هزار نفر بود بنا بر برخی آمارها هم اینک از مرز ۲۵۰ هزار نفر گذشته است.
شهر یاسوج به دلیل دارا بودن آب و هوای مناسب و طبیعت بکر، یکی از شهرهای مهاجر پذیر کشور است که در این سالها به دلایل مختلف روستاییان زیادی به این شهر مهاجرت کرده اند واکثر آنها در مناطق حاشیه شهر مستقر شده اند.
مهاجرت های فراوان به یاسوج به عنوان مرکز استان موجب بروز پدیده حاشیه نشینی در این شهر شده و هر روزه شاهد تشـدید رونـد فزاینـده تـراکم جمعیـت هـای انسـانی ساکن شهر و حاشیه نشینی آن هستیم و اگر از هم اکنون برنامه دقیقی برای ساماندهی حاشیه نشینی اجرا نشود در آینده با شهری ناامن و سرشار از انواع بزهکاری ها رو به رو خواهیم شد.
افزایش بزهکاری، ترکیب جوان جمعیتی، بعد خانوار بالا، تراکم جمعیت بالا، وضعیت بهداشتی نا مناسب، خدمات رفاهی اندک، مصرف گرا، بیکاری و روی آوردن به مشاغل کاذب از جمله ساختار اقتصادی و اجتماعی حاشیه نشینان است.
*تجویز راهبردی:
یکی دیگر از عوامل موثر بر سلامت روان افراد، بیکاری است، مطابق با مرکز آمار ایران، کهگیلویه وبویراحمد از نظر اشتغال در سطح پایین‌تری نسبت به سایر استان‌های کشور قرار دارد که این امر نشان می‌دهد فرصت‌های شغلی کمتری در این استان برای جمعیت فعال وجود دارد.
پیشنهاد می شود علاوه بر تقویت ظرفیت های طبیعی، گردشگری و گیاهان دارویی، در حاشیه شهر یاسوج بنگاه های زودبازده و ارایه تسهیلات کم بهره برای رفع بیکاری اقدام شود.
تراکم بیشماری از جمعیت ساکن در حاشیه شهر یاسوج با نبود پارک و فضای شاداب مناسب آبستنی برای حوادث و آسیب های اجتماعی است که رفع این مشکلات رهگشایی برای پیشگیری و کاهش آسیب ها خواهد بود.
جا دارد؛ در کنار مسکن مهر در محله "سِروک" یاسوج که جانمایی مسکن نهضت ملی در این مکان پیش بینی شد، قبل از هر گونه ساخت و ساز فضاهای سبز و شاداب ایجاد شود که بتواند بخشی از نیازهای حاشیه های شهر یاسوج مثل سرآبتاوه، نجف اباد، خلف اباد، اکبراباد، شهرک ولایت و سروک را پوشش دهد.
از آنجا که بیمه ها، خدمات مشاوره های روانشناسی را پوشش نمی دهد با توجه به هزینه های مضاعف این خدمات، ضروری است تمهیدات لازم برای همه افراد کم توان و استان های کم برخوردار پیش بینی شود.
آگاهی از بیماری ها و پیامدهای آن (سواد سلامت) برای همه افراد لازم است این در حالی است که به تعبیر برخی کارشناسان افراد آگاهی خود را درباره آرایش، مد و فضای مجازی افزایش داده‌اند اما از سلامت خود غافل شده‌اند بنابراین سلامت روان که تشدید کننده دیگر بیماری ها است نیازمند اهمیت و باخبر شدن همه افراد جامعه به آن دارد و از طرفی چاره جوی برنامه ریزان و سیاستگذاران برای کنترل و پیشگیری از این گونه بیماری ها ضروری است.