به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ خورشیدی مردم قم که از آن به عنوان «جرقه انقلاب» یاد می‌شود به دلیل حجم نارضایتی‌ها رخ داد، در این میان کوچک‌ترین مساله‌ای می‌توانست سبب برانگیختن احساسات مردم مذهبی قم شود و آنها را به کوچه و خیابان بکشاند. از آنجایی که جهت‌گیری مطبوعات و روزنامه‌ها همواره بر سرنوشت مردم تاثیرگذار بوده است، چاپ یک مقاله با عنوان «ایران و استعمار سرخ و سیاه» در روزنامه اطلاعات و در سالروز کشف حجاب که به شکل تلویحی اهانت پنهانی نسبت به امام خمینی (ره) در خود داشت، سبب شد تا مردم به خروش در آیند، قیامی که بار دیگر قم را به قلب ایران تبدیل کرد.
آن روز علامه طباطبائی، آیت‌الله میرزاهاشم آملی، آیت‌الله وحید خراسانی، آیت‌الله نوری همدانی و آیت الله مکارم شیرازی در اعلام حمایت از امام خمینی (ره) سخنرانی کردند و کلاس‌های درس حوزه تعطیل شدند و سرانجام در عصر روز ۱۹ دی با حضور در خیابان‌ها اعتراض خود را نشان دادند. هر چند اعتراض روحانیون و مردم شهر قم با سکوت همراه بود، اما با هجوم همراه با خشونت نظامیان به راهپیمایان، این اعتراض به خاک و خون کشیده شد.
شعار مردم در آن غروب خونین حزن انگیز قم این بود «از جان خود گذشتیم، با خون خود نوشتیم، یا مرگ یا خمینی»، شعاری که نشان از ولایتمداری و عشق بی پایان آنها به بنیانگذار جمهوری اسلامی بود.
قیام ۱۹ دی، سرآغاز یک جریان
قیامی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب با گذشت بیش از ۴۵ سال در دیدار امروز - ۱۹ دی ۱۴۰۲- با هزاران نفر از مردم استان قم به همین مناسبت در حسینیه امام خمینی (ره) فرمودند: حادثه قم یک حادثه‌ای است به مراتب از این بالاتر؛ روز نوزدهم دی مردم قم آمدند در خیابان، شهید هم دادند، کتک هم خوردند، عده‌ای هم زندان رفتند، اما سرآغاز یک جریانی شدند که آن جریان توانست یک رژیم وابسته مستکبر ظالم مسلّط بر این کشور را در طول مدت حدود یک سال سرنگون کند.
رهبر معظم انقلاب سالها پیش درباره جایگاه شهر قم در پیروزی انقلاب اسلامی این گونه می‌فرمایند: «اگر ما مبارزه ملت ایران را که به طور عمومی و تعیین کننده، از سال ۵۶ آغاز شد به یک بنای رفیع و مستحکم تشبیه کنیم، پایه های قوی و شکست ناپذیر و ماندگارِ این بنای مستحکم، در قم نشانده و کار گذاشته شد. قم یک ذخیره الهی برای اسلام بود.»
قیام ۱۹ دی؛ سرآغاز بیداری ملت ایران
قیام اثرگذار ۱۹ دی، قیامی بود که مردم قم منشا آن شدند، قیامی که سرآغاز یک حرکت انقلابی در سراسر ایران بود. جریان قیام ۱۹ دی قم اگر چه در ظاهر به واسطه مقاله منتشر شده در روزنامه اطلاعات آن زمان، در ارتباط با مساله کشف حجاب و توهینی که به امام (ره) در آن صورت گرفت، اما در اصل بستر این قیام و زمینه‌های فرهنگی آن بیش از۳۰ سال قبل فراهم شده بود و علما مبدا آن حرکت بزرگ محسوب می شدند.
جریانی که از سه دهه قبل (از سال ۱۳۲۳ خورشیدی) یک حرکت فرهنگی بزرگ با مبنای قیام برای خدا، توسط امام خمینی (ره) شروع شده بود، آن حرکت نیروهای از میان قشرهای مختلف اجتماعی نخبگانی را برای حضور در عرصه حیات اجتماعی و سیاسی و فرهنگی کشور تربیت کرد، در طول آن سالها فرهنگ قیام برای خدا را در متن جامعه نهادینه کردند، این مساله در حقیقت یک ظرفیت بزرگ آماده انفجار بود، انفجاری که از ۱۹ دی شروع شد در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ یک سال بعد به انفجار نور تبدیل شد.
قیام مردم قم یک حرکت اصیل انقلابی در مسیر تکمیل فرایند انقلاب اسلامی بود، حرکتی که پس از آن به شکل متناوب، بیداری زنجیره‌واری که از آن روز به شهرهای دیگر سرایت یافت، در تبریز، اصفهان و یزد پس از آن واقعه قیام هایی رخ داد و زنجیره این بیداری مردمی تا فروپاشی نظام شاهنشاهی و شکل گیری نظام اسلامی ادامه پیدا کرد.
قیام ۱۹دی، نقطه عطف در جریان انقلاب اسلامی
انقلاب اسلامی ایران تا نقطه رشد و بلوغ و پیروزی در ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ دوره های مختلفی را پشت سرگذاشت. قیام ۱۹ دی ۱۳۵۶ نقطه عطف و جریان ساز و شتاب بخش به نهضت اسلامی تا مقطع پیروزی بود. امام راحل آغاز مبارزه و نهضت در سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ علنی کردند،آن زمان ایشان زندانی و در مرحله بعد تبعید شدند، اگر چه به فاصله جغرافیایی از مردم دور شدند اما این آتش انقلاب زیر خاکستر بود و هرگز خاموش نشد.
قیام ۱۹ دی مردم قم جرقه ای بزرگ بود که آتش انقلاب را برافروخته تر کرد، قم سرآغاز، سرمنشاء و مقطع بیداری مردم شد، دیگر چیزی پشت پرده باقی نماند و همه حرکت های انقلابی علنی شد. ۱۹ دی شروعی برای به ثمر نشستن انقلاب اسلامی بود. پس از این قیام اعلامیه های امام (ره) راحت تر به دست مردم می رسید و این گونه مردم شعارها و تظاهرات‌های خود را علنی می کردند و باید گفت که قیام ۱۹ دی نقطه عطف در جریان انقلاب اسلامی مقطع خاصی در جریان انقلاب اسلامی را پدید آورد.
قیام ۱۹ دی؛ بصیرت مردم و روحانیون
قیام ۱۹ دی در قم علاوه بر همه نکاتی اجتماعی و سیاسی که در خود داشت و به همه ایران سرایت داد، نقش بصیرت، ولایتمداری، بیداری اسلامی و همبستگی مردم با ایمان و روحانیت را در خود داشت، مردم قم نمی دانستند که پس از آمدن به خیابان و آن کشتار و خون‌هایی که کف خیابان ریخت، چه اتفاق هایی قرار است رخ دهد، ایمان آنها را به میدان آورد، ایمان به خدا، به راه حق و رهبری امام (ره) .
بصیرت و آگاهی مردم قم در ۱۹ دی حرکت به هنگام و انقلابی را رقم زد، علمای قم در اقدامی آگاهانه به سیل خروشانی مردم پیوستند و هیچ فرصتی به رژیم شاهنشاهی ندادند. آن قیام درسی برای همیشه تاریخ و جامعه اسلامی ماست و به همین دلیل این حادثه بزرگ هر سال نزد رهبر انقلاب و مردم قم و مردم سراسر ایران گرامی داشته می شود.
قیام ۱۹ دی؛ تبلور گفتمان‌سازی انقلاب
همواره در سالروز این واقعه مهم جمعیت عظیمی از مردم قم در راستای تجدید پیمان با آرمان های بلند انقلاب و امام راحل(ره) به دیدار رهبر معظم انقلاب می آیند، با یادآوری قهرمانی های مردم ایثارگر قم این روز را گرامی می دارند. این دیدار نمادی از پیوند ناگسستنی میان امت با ولایت و هشداری دوباره از طرف مردم به دشمنان اسلام است تا به آنها ثابت کنند که همواره در صحنه هستند و این حرکت مانند دیگر حرکت‌های انقلابی می‌تواند دشمن‌شکن و تاثیرگذار باشد.