به گزارش خبرنگار ایرنا، صنعت گردشگری نیز مانند هر صنعت دیگر نیازمند توسعه پایدار است و این لفظ باید به معنای واقعی در تصمیم‌گیری‌ها، هدف‌گذاری‌ها، اقدامات و فراهم کردن زیرساخت‌ها مورد توجه علمی قرار گیرد.
به تاکید کارشناسان، توسعه پایدار گردشگری با حفاظت از میراث طبیعی، فرهنگی، تاریخی و دیگر داشته‌های پرجاذبه و برنامه ریزی برای رشد زیرساخت‌ها و جذب گردشگر بدون آسیب رساندن به این داشته‌ها محقق می‌شود.
استفاده بهینه از جاذبه‌های موجود و استفاده از ابزار خلاقیت و ایده‌پردازی برای جذب گردشگر، فراهم کردن زیر ساخت‌های حمل و نقل، اقامت و خدمات‌رسانی و برنامه ریزی بلندمدت برای حوزه‌های شناخته گردشگری بویژه در نقاط مزیتی استان از دیگر نکاتی است که این صنعت پاک را به توسعه‌ای پایدار نزدیک می‌کند.
به گفته معاون هماهنگی امور گردشگری و زیارت فارس، بر اساس بررسی‌ها به ازای هر ۲ واحد سرمایه‌گذاری در زمینه گردشگری ۱۰ تا ۱۵ واحد اشتغالزایی حاصل می‌شود و توریسم از صنعت‌های اقتصادی و مقرون به صرفه است و حدود پنج درصد جمعیت جهان در این ارتباط مشغول به فعالیت هستند.
فارس به عنوان قطب تمدنی ایران میراث‌بان سه هزار اثر تاریخی است، شیراز به عنوان یکی قطب‌های گردشگری سلامت جنوب کشور مطرح است به عنوان سومین حرم اهل بیت (ع) می‌تواند یکی از قطب‌های گردشگری مذهبی کشور و منطقه باشد.
علاوه بر اینها گستردگی آن ظرفیت‌های بزرگ اکوتوریسم را پیش‌پای آن قرار داده و زمینه‌های مهیای بسیاری برای گردشگری ادبی و خوراک، اقوام و دیگر حوزه‌های گردشگری خلاق دارد.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس، محصولات متنوع گردشگری به نوعی متناظر و متناسب با نیاز بشری با سلیقه‌های متفاوت و منطبق بر همین الگوی رفتاری است؛ امروز در جهان مواردی چون گردشگری معدن، گردشگری علمی و آموزشی و میزبانی از سمینارها و ایونت‌ها، گردشگری ورزشی و میزبانی از رویدادهای جهانی مطرحی است که هدف همه آنها توسعه اقتصاد گردشگری است.
توسعه پایدار "یک وصله جور"
به عقیده محمد ثابت اقلیدی گردشگری به زبان ساده یک وصله جور است که به هر صنف و شغل پیوست می‌شود و ارزش اقتصادی مضاعفی به آن می‌بخشد؛ به عنوان نمونه اگر چه حوزه درمان و سلامت اقتصادی پویا و جذاب برای جامعه پزشکی دارد، اما یکپارچگی آن با گردشگری ارزش افزوده و دوچندانی را برای دیگر عرصه‌های فرهنگی و اقتصادی به همراه می‌آورد.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی فارس این ویژگی گردشگری سبب می‌شود که به مثابه یک لوکوموتیو مجموعه ای از واگن‌ها را یدک بکشد و اقتصاد کشورها راپویا کند .به گفته مدیر کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس، گردشگری وصله‌ای جور است، به سان یک لوکوموتیو واگن‌های بسیاری را یدک می‌کشد و به دیگر حوزه‌ها نیز ارزش افزوده می‌بخشد.
این مقدمه به اندازه کافی ضرورت توسعه پایدار گردشگری را نمایان می‌سازد. دانشگاه شیراز در جایگاه مهمترین پایگاه‌های علمی فارسِ گردشگرپذیر، میزبان نشستی تخصصی در زمینه توسعه پایدار گردشگری فارس بود و در این قالب علاوه بر مسئولان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، دیگر مسئولان مرتبط با گردشگری و اساتید دانشگاهی استان ابعاد مختلف چنین توسعه‌ای را مورد بحث و بررسی قرار دادند.
چند هشدار و یک رویکرد برای توسعه مانای اکوتوریسم
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز و تنها عضو رسمی ایران در انجمن بین‌المللی محیط زیست، به ضرورت برنامه‌ریزی بلند مدت و استفاده از دانش متخصصان در این زمینه تاکید کرد و گفت: محیط زیست و منابع طبیعی ما در معرض خطر است و این شاید به این دلیل باشد که درباره این منابع از گذشته رایگان پنداری شده است و مدیران در گذشته با نگاهی آینده‌نگر به آن توجه نکرده‌اند.
نرگس کریمی‌نژاد ادامه داد: اقلیم ایران روز به روز به سمت خشکی می‌رود و با این تغییرات از سویی با خشکسالی مواجه شده و از سویی وقوع بلایای طبیعی شدید را در فارس شاهد هستیم.
او با اشاره به ایجاد فرونشست و فروچاله‌های زمین در فارس، اذعان کرد: این اتفاقاتی نیست که امروز و دیروز رخ داده باشد بلکه مدیران ما در گذشته دید مثبت و پایداری نسبت به حفظ منابع طبیعی نداشته‌اند.
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با این مقدمه، گفت: من قول می‌دهم اگر همین روند ادامه داشته باشد گردشگری پایداری نیز وجود نخواهد داشت، اگر خاک تخریب بیشتری نسبت به این داشته باشد و هوا با همین سرعت و شدت نسبت به گذشته رو به آلودگی برود گردشگری نیز در معرض خطر قرار خواهد گرفت.
کریمی نژاد با این هشدارها، مسئولان را متوجه حضور کارشناسان و دانشمندانی کرد که به گفته او در سطح ملی و بین‌المللی حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند و در سطح دنیا از مقالات آنها برای توسعه پایدارشان استفاده می‌کنند.
او اظهار کرد: لازم است از متخصصان کمک بگیریم تا علاوه بر کمک به گردشگری و دیگر ابعاد توسعه پایدار، به کاهش اثرات منفی ناشی از اقدامات مختلف در حوزه‌های طبیعی نیز کمک شود.
این استاد دانشگاه یک نگرش مثبت نیز برای توسعه پایدار گردشگری پایدار ارائه کرد. او گفت: ما مراتع بسیار حساسی نسبت به فرسایش و تخریب داریم؛ بنایراین پیشنهاد می‌شود در حوزه‌های گردشگری رویکرد خود را به مناطق خشک، نیمه خشک و بیابانی و گاه به سوی کویرهای ایران ببریم چرا که این بیابانها در مراحل انتهایی توالی خود به سر می‌برند و میزان تخریب آنها از سوی گردشگر کمتر خواهد بود.
کریمی‌نژاد یادآور شد: دریاچه های کویری یا تپه‌های شنی متنوع ایجاد شده در اثر وزش باد در جهت‌های مختلف، جاذبه بالایی برای گردشگران دارد، ایران بزرگترین تپه شنی ستاره ای شکل دنیا را در نزدیکی فارس دارد که جاذبه توریستی بزرگی به شمار می رود و بسیاری از آن مطلع نیستند.
زیرساخت‌های حمل و نقلی گردشگری پایدار شیراز در مسیر توسعه
کلانشهر شیراز را در سراسر کشور به گردشگرپذیری و تنوع جاذبه‌های گردشگری می‌شناسند؛ از این جهت توسعه زیرساخت‌های این شهر، از ارکان اصلی ثبات و توسعه گردشگری آن است.
حمل و نقل و دسترسی آسان و بی‌دردسر به جاذبه‌های گردشگری این شهر یکی از این امکانات است که همواره از سوی مسافران داخلی و خارجی مورد تاکید قرار می‌گیرد؛ دسترسی به منطقه گردشگری شیراز با چالش‌هایی مواجه بوده اما اکنون خبرهای خوشی برای رفع اصولی این چالشها به گوش میرسد.
آنطور که هادی شه دوست شیراز، معاون حمل و نقل و ترافیک در نشست تخصصی توسعه پایدار گردشگری فارس گفت، نبود آلودگی صوتی، آلودگی هوا، امنیت و کاهش تصادفات و مرگ و میر ناشی از آن و سهولت دسترسی از شاخص‌های حمل و نقل پایدار است.
معاون شهرداری شیراز برخی از اقدامات انجام شده برای دستیابی به این شاخص‌ها را در مسیر توسعه پایدار گردشگری این شهر برشمرد.
او دلیل ایجاد چنین وضعیتی در حمل و نقل شیراز که دسترسی به اماکن گردشگری را دشوار کرده ناشی از ۱۱ سال فعالیت بدون برنامه جامع دانست و گفت: هر چند اقدامات انجام شده در این مدت مبتنی بر دانش بوده اما برنامه‌ای جامع نداشت و بی‌هدف به پیش رفته است.
او افزود: در یکسال گذشته چراغی فراروی حمل و نقل شیراز روشن شد و طرح جامع حمل و نقل این کلانشهر بعد از ۱۱ سال به تصویب شورای عالی ترافیک کشور رسید و به شهرداری ابلاغ شد؛ اکنون تکلیفمان در این زمینه در کلیات مشخص است.
آنطور که معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز گفت افق این برنامه جامع ۱۴۰۹ است و اکنون مشخص است در این سال چند تقاطع غیر هم سطح نیاز است و در پیاده‌راه‌ها و حمل و نقل ریلی چه اتفاقاتی خواهد افتاد.
او افزود: علاوه بر این براساس تکلیفی که سازمان برنامه و بودجه به شهرداری شیراز سپرده، در حوزه حمل و نقل عمومی و ریلی مطالعات تفضیلی انجام می‌شود. آنطور که شه دوست شیرازی گفت در این رابطه اتفاقات خوبی برای ترافیک شیراز می‌افتد.
به گفته او یکی از نقاط ضعف شیراز فعالیت خطوط اتوبوس و تاکسی ها منطبق بر اطلاعات دهه ۸۰ است درحالی که جمعیت‌پذیری آن تغییرات بسیاری داشته است، در مطالعات جدید خطوط مترو ۶ گانه شیراز دوباره بررسی شده و امروز شیراز تنها کلانشهر کشور است که همزمان سه پروژه فعال خط مترو دارد.
به اعتقاد شه‌دوست شیرازی باید به همه اینها به عنوان زیرساخت گردشگری نگریست چرا که گردشگر در هر نقطه دنیا ابتدا به سیستم حمل و نقل آن نگاه می‌کند؛ حمل و نقل پیشران توسعه است و دسترسی گردشگر به جاذبه ها را تسهیل می‌کند.
معاون شهرداری شیراز درباره تسهیل و کیفیت حمل و نقل این کلانشهر گردشگر پذیر خبرهای خوبی را بیان کرد، اینکه امسال از یکهزار و ۶۰۰ تاکسی نوسازی شده کشور، یکهزار دستگاه سهم شیراز شده، اینکه تفاهم‌ها برای راه اندازی تاکسی برقی در شیراز انجام شده و اتفاقا مبدا اصلی و آغاز آن فرودگاه شیراز خواهد بود تا یک بُعد حمل و نقل پاک به شیراز و اینکه در حالی که اکنون ۷۰۰ دستگاه اتوبوس شهری در شیراز فعال است، از اکنون تا ۱۴۰۴ تعداد ۸۰۰ دستگاه به این ناوگان افزوده می‌شود تا حمل و نقل عمومی شهر به شکلی دیگر به گردشگران نشان داده شود.
او این را هم اضافه کرد که تفاهم با یک مجموعه سرمایه گذار برای راه‌اندازی اتوبوسهای گردشگری به نتیجه رسیده و قرارداد آن تا دهه فجر منعقد می‌شود تا در آغاز حداقل سه دستگاه اتوبوس گردشگری مرسوم در سراسر دنیا فعالیت خود را در این شهر آغاز کند و غیر از جزیره کیش، نخستین شهر ایران باشد که به این سیستم حمل و نقل عمومی مجهز است.
یکی دیگر از چالش‌های کنونی حل و نقل شیراز مرتبط با رونق گردشگری، دسترسی به بافت مرکزی و تاریخی شهر است. آنطور که معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری شیراز گفت: غیر از ایستگاه‌های زندیه و وکیل‌الرعایای خط یک مترو شیراز، قرار است چند اتفاق مهم برای تسهیل دسترسی به این مناطق رقم بخورد، خط چهار مترو که قرار است دسترسی به جنوب بافت تاریخی را بهبود بخشد و دیگری ایجاد نخستین خط اتوبوس برقی فارس بین خط یک و چهار مترو که اکنون احداث تونل‌های آن در حال اجرا است و ایستگاه‌های زند تا شاهزاده قاسم را به یکدیگر متصل می‌کند.
او گفت: خط زیرزمینی اتوبوس برقی بدون هرگونه آلایندگی و ارتعاش راه‌اندازی می‌شود و به شدت به گردشگری شیراز کمک خواهد کرد و البته این اطمینان را هم داد که با مذاکره با کارشناسان میراث فرهنگی، یک مد حمل و نقل پاک بدون آسیب به آثار بافت تاریخی شهر ایجاد می‌شود.
شه دوست شیرازی این را هم اضافه کرد که خط پنج مترو شیراز نیز اکنون در مرحله مطالعات است.
او از کمبود همیشگی پارکینگ در اطراف اماکن گردشگری شیراز نیز یاد کرد و گفت: یک پارکینگ با ظرفیت ۲ هزار واحد، دهه فجر در جنوب بافت تاریخی کلنگ زنی می‌شود.
او با همه اینها از برخی مشکلات سد راه توسعه گردشگری شیراز مانند وضعیت راه‌های برون شهری و آمار بالای تصادفات، ضعف در خط آهن شیراز نیز اشاره کرد، بازنگری در خطوط هوایی این شهر را الزامی جدی دانست و گفت: باید زمینه برای استقبال بیشتر گردشگران از جاذبه‌ها و امکانات شیراز فراهم شود.
استفاده از جاذبه‌های مزیتی فارس؛ ضلع سوم مثلث نور نیازمند پررنگ‌سازی
بررسی‌های جهانی بیانگر این است است که بالغ بر ۸۲ درصد از ورودی گردشگری هر کشور را کشورهای همسایه تشکیل می‌دهند، به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس این موضوع برای ایران نیز صدق می‌کند و از هشت میلیون گردشگر در حوزه های مختلف بیش از ۸۰ درصد از کشورهای همسایه به ایران سفر می‌کنند در بهترین شرایط تنها ۳۰۰ هزار گردشگر از قاره‌های اروپا و آمریکا داریم.
او افزود: بیشترین حجم گردشگر ورودی ایران از کشور همسایه عراق است، عراقی‌ها برای زیارت امام رضا به ایران سفر می‌کنند، با حرم حضرت معصومه نیز انس بسیاری دارند و نکته ای که باید به آن توجه کنیم اینکه شیراز به عنوان سومین حرم اهل بیت (ع) چنان که باید مورد توجه قرار نگرفته است.
ثابت اقلیدی با بیان اینکه باید به گردشگری زیارت به عنوان مولفه مزیت رقابتی خود توجه کنیم، گفت: وجود سومین حرم مطهر در شیراز نعمتی برای استان است، مطرح شدن مثلث نور میان مشهد، قم و شیراز و ایجاد ارتباط معنادار میان آنها سبب می‌شود تا سهمی از بازار گردشگری زیارت کشور نصیب شیراز شود.
او پیش بینی کرد: با استفاده از این ظرفیت دیگر بخش‌های گردشگری استان نیز تقویت می‌شود.
چند هشدار برای بر اساس بررسی‌ها شیراز از قدیم یک بازار کهنه حوزه خلیج فارس در همه امور بوده در بسیاری از کسب و کارها خودکفا شده و گاه جای ما را گرفته اند و در بعضی از حوزه‌ها از جمله حوزه سلامت بزرگترین مزیت ما برخورداری از پزشکان حاذق بوده است که مزیت است و برای بازار ما کشش ایجاد می‌کند.
توسعه اصولی، جامع و آینده نگر امکانات با نگاه به حفظ میراث معنوی و ملموس طبیعی، تاریخی و فرهنگی فارس، می‌تواند توسعه پایدار گردشگری را برای این استان پر جاذبه به همراه داشته باشد؛ استانی که بیشترین شهرها و روستاهای جهانی و ملی صنایع دستی، بیشترین آثار تاریخی ثبت جهانی و ملی و ظرفیت‌های گسترده و پرجاذبه‌ای را در خود جای داده و دست‌کم در گردشگری مصداقی از این مَثَل فارسی است که " هر چه خوبان همه دارند، تو یکجا داری".