به گزارش ایرنا، استان ایلام در زمان رژیم پهلوی چه آن هنگام که یکی از فرمانداری‌های تابعه کرمانشاه بود و چه بعد از استقلال جغرافیایی، از نعمت هرگونه زیرساختی از جمله راه‌های دسترسی، تونل، برق، مخابرات، آب آشامیدنی سالم، درمان، آموزش و دیگر حوزه‌ها و امکانات اولیه در خور یک استان بی‌بهره بود.
هرچند در آن زمان شرایط توزیع امکانات و زیرساخت‌ها برای بیشتر مناطق و استان‌های دیگر مشابه و در یک سطح نزدیک بود اما وضعیت برای استان تازه تاسیس و مستقلی چون ایلام باوجود پیشینه تاریخی کهن، بغرنج تر از سایر نقاط بود، به گونه‌ای که مردم برای تامین آب مورد نیاز خود به چندین چشمه طبیعی که در نقاط مختلف ایلام بود مراجعه می‌کردند، یا کمتر خانه ای از نعمت برق و تلفن برخودار بود.
صنعت در استان ایلام هیچ جایگاهی نداشت و طبق آمار استان ایلام در دوران پهلوی فاقد هر گونه صنایع و کارخانه تولیدی بود و این روند تا بعد از پایان جنگ تحمیلی نیز ادامه داشت.
باتوجه به فضای مسموم و نامناسب آن زمان، عمده خانواده‌ها تمایلی برای تحصیل فرزندان خود به ویژه دختران نداشتند و همچنین کمبود مراکز آموزشی باعث شد کمتر خانواده‌ای فرزندانش را راهی مدارس می کرد و بعد از انقلاب "تشکیل نهضت سوادآموزی" تاحدود زیادی این خلاء را جبران کرد.
روزگاری ایلام در یک بن‌بست جغرافیایی و محصور در دل کوه‌های زاگرس قرار داشت و برای ارتباط گرفتن با دیگر استان‌ها مردم تبعات زیادی را تحمل می‌کردند و با عبور از گردنه‌ها و جاده‌های مالروی پر پیچ و خم خود را به مقصد می‌رساندند.
بعد از انقلاب نیز این استان هشت سال درگیر جنگ مستقیم تحمیلی از سوی عراق بود و سپس بازسازی ویرانی‌های بعد از جنگ فرصت توسعه را از استان ایلام گرفت و این خطه امکان رشد همپای دیگر استان‌ها را پیدا نکرد.
اما تاریخ رشد و توسعه استان ایلام را باید از دهه ۷۰ دانست و چهره کاه‌گلی ایلام دیگر با گذشته‌اش تغییر کرده و به برکت مرز مهران و اربعین به یکی از شاهراه‌های اصلی کشور و کریدور اصلی بین ایران و عراق تبدیل شده است.
ایلام هرچند به علت جنگ تحمیلی و توپوگرافی خشن و کوهستانی منطقه از نظر امکانات و زیرساخت با دیگر استان‌های کشور فاصله زیادی دارد اما در مقام مقایسه با زمان رژیم شاهنشاهی ایلام شرایط و وضعیتی بسیار به مراتب بهتر دارد.
مسیرهای مواصلاتی چند بانده، تونل، بیمارستان‌های مجهز با کادر درمان آموزش دیده، مدارس متعدد دولتی و خصوصی، صنایع، کارگاه و کارخانه‌های بزرگ فعال، بهره‌مندی کشاورزان از امکانات نوین و مدرن، صنایع عظیم نفت و گاز و مرز مهران ایلام را به یک استان شاخص و مطرح تبدیل کرده است.
راه؛ شریان حیاتی ایلام برای توسعه
ایلام در حوزه راه‌های مواصلاتی رشد چشمگیری داشته است به گونه‌ای که این استان تا پیش از انقلاب فاقد فرودگاه بود اما در دهه ۷۰ فرودگاه این استان با دستور صریح مقام معظم رهبری احداث و مورد بهره‌برداری قرار گرفت و امروزه یکی از مهم‌ترین راه‌های ارتباطی استان ایلام با مرکز کشور است.
در دوران طاغوت، ایلام فاقد هر گونه آزادراه بود اما در حال حاضر آزادراهی به طول ۱۴۰ کیلومتر در محور ایلام - حمیل - کرمانشاه در حال احداث است که تا سال ۱۴۰۴ به تکمیل و به بهره‌برداری خواهد رسید.
در پیش از انقلاب و هم اکنون سهم استان ایلام از شبکه ریلی کشور به طول ۱۲ هزار و ۹۹۸ کیلومتر، صفر است اما در دولت سیزدهم، کلنگ احداث راه‌آهن برای استان ایلام به زمین زده شد و این مطالبه مهم و به‌حق مردم استان ایلام با وجود مرز مهران و انبوه زائران عتبات عالیات، در انتظار محقق شدن با پیگیری جدی مسئولان است و طبق پیش‌بینی ها تا افق ۱۴۰۴ راه آهن برای استان به طول ۷۶ کیلومتر احداث خواهد شد.
ایلام در زمان رژیم پهلوی از داشتن بزرگراه محروم بود اما اکنون ۱۳۰ کیلومتر بزرگراه دارد و تا افق ۱۴۰۴ نیز ۴۸۷ کیلومتر دیگر به مسافت بزرگراه‌های استان افزوده خواهد شد.
در مدت حکومت پهلوی ایلام ۱۸۹ کیلومتر راه اصلی و ۳۵۳ کیلومتر راه روستایی بود و هیچگونه راه درون شهری و شریانی نداشت در حال که بعد از انقلاب راه‌های اصلی استان به ۵۵۹ کیلومتر، درون شهری ۴۸ کیلومتر، روستایی یک هزار و ۶۴۳ کیلومتر و راه های شریانی به ۶۵۵ کیلومتر رسیده است.
سهم صفر درصدی ایلام از صنعت در زمان حکومت پهلوی
وضعیت صنعت در ایلام داستان متفاوتی دارد، این استان در زمان حکومت پهلوی، هیچ بهره‌ای از صنعت نداشت و بعد از انقلاب نیز گرفتار و اسیر در جنگ ناخواسته تحمیلی شد و بعد از فروکش کردن جنگ، دوران بازسازی خرابی‌ها و ویرانی‌های ناشی از جنگ، از راه رسید تا ایلام نفسی تازه کند.
در دهه ۷۰ بود که اولین صنایع در ایلام پدیدار شدند و ایلام از یک استان صرفا کشاورزی و دامپروری خارج شد، صنایع و کارگاه‌های تولیدی یکی پس از دیگری پدیدار شدند و امروز استان دارای ۴۹۵ صنعت تولیدی در حوزه های مختلف با بیش از ۱۰ هزار نفر اشتغالزایی و ۳۰۰ هزار و ۷۴۸ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری است، سهم استان در بخش صنعت نسبت به کشور ۰.۶۸ درصد، نسبت به سرمایه‌گذاری ۰.۰۳۳ درصد و در مقایسه با اشتغالزایی ۰.۳۹ درصد است.
شرکت‌های پتروپالایش، پتروشیمی و سیمان دهلران، پتروشیمی ارغوان گستر ایلام، غشاگستر دالاهو، فولاد زاگرس ایوان و توسعه معادن پارس تامین از جمله طرح‌های شاخص صنعتی در استان ایلام به شمار می رود که البته صدها شرکت و کارخانه بزرگ، متوسط و کوچک مقیاس دیگر در سطح استان در زمینه‌های مختلف فعالیت دارند.
در حوزه معادن نیز ۱۵ معدن در حال فعالیت در استان وجود دارد که ظرفیت استخراج اسمی این معادن ۶ هزار و ۲۰۰ تن در سال و میزان استخراج واقعی پنج هزار و ۸۰۰ تن است و ذخیره قطعی معادن در استان نیز ۱۹۳ هزار و ۷۲۸ تن برآورد شده و ۵۷۷ نفر در این معادن مشغول به کار هستند.
بیتومین، شن و ماسه، سیمان، نمک از جمله مهم‌ترین معادن استان ایلام هستند.
گام‌های بزرگ ایلام در صنعت کشاورزی
چرخ اقتصاد استان ایلام از دیرباز تا پایان دهه ۶۰ بر پایه کشاورزی و دامپروری سنتی می‌چرخید، اما امروزه با پیشرفت فناوری‌های نوین، حوزه کشاورزی نیز از این فن‌آوری‌ها بهره‌مند شده و کشاورزی و دامداری سنتی جای خود را به تجهیزات و امکانات نوین داده است.
قبل از انقلاب استان ایلام باوجود زمین‌های حاصل‌خیز و آب فراروان، از توسعه و رشد در حوزه کشاورزی برخوردار نبود و مردم همچون پیشینیان و اجداد خود کشاورزی و دامپروری سنتی را در پیشه داشتند، سهم استان از سیستم‌های آبیاری تحت فشار، تجهیز و نوسازی اراضی زیر سدهای مخزنی و بندهای انحرافی مستقل، احداث کانال‌های انتقال آب کشاورزی، تکمیل و احداث ایستگاه‌های پمپاژ، ترمیم، مرمت و احداث جاده دسترسی به مزارع، برقی کردن چاه‌های آب کشاورزی، احداث شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی، اجرای عملیات انتقال آب با لوله، احیاء و مرمت قنوات و احداث سدها و بندهای انحرافی بتنی در زمان رژیم پهلوی صفر بود.
اما بعد از انقلاب اسلامی ۲۸ هزار و ۸۳۴ هکتار سامانه آبیاری تحت فشار، تجهیز و نوسازی اراضی زیر سدهای مخزنی و بندهای انحرافی مستقل ۲۰ هزار ۲۰۶ هکتار، احداث کانال‌های انتقال آب کشاورزی ۳۴۲.۳۴ کیلومتر، تکمیل و احداث ایستگاه‌های پمپاژ ۲۹۵ هکتار، ترمیم و مرمت و احداث جاده دسترسی به مزارع یک هزار و ۸۳۴.۸ کیلومتر، برقی کردن چاه‌های آب کشاورزی ۱۳۲ حلقه، اجرای عملیات آب و خاک تعاونی تولید روستایی سه هزار و ۲۳۴.۲ هکتار، احیاء و مرمت قنوات و احداث سدها و بندهای انحرافی بتنی ۴۲ مورد، احداث شبکه‌های اصلی آبیاری و زهکشی هفت هزار و ۶۵۰ هکتار و اجرای عملیات انتقال آب با لوله ۲۴۸ کیلومتر ایجاد شده است.
تکمیل شبکه‌های فرعی آبیاری و زهکشی مرزی غرب کشور و کرخه خارج از خوزستان هفت هزار و ۳۴۷ هکتار و طرح جامع سامانه گرمسیری و احیاء دشت‌های ایلام و خوزستان نیز ۶۸ هزار و ۳۵۹ از مهم‌ترین طرح‌های ملی استان ایلام در حوزه کشاورزی بعد از انقلاب برای توسعه شبکه‌های نوین آبیاری است.
تولیدات استان ایلام در زمان پهلوی برای فرآورده‌هایی چون گوشت قرمز پنج هزار تن، شیرخام ۱۵ هزار تن، مرغ ۱۳۰ تن، آبزیان پنج تن، عسل نیم تن، تخم مرغ یک تن و میزان سرانه مصرف آبزیان هم ۰.۲۵ تن بوده است اما اکنون تولید گوشت قرمز ۲۷ هزار تن، شیرخام ۹۲ هزار تن، مرغ ۵۲ هزار تن، تخم مرغ یک هزار و ۲۰۰ تن، عسل ۷۰۰ تن، آبزیان هشت هزار و ۷۸۲ تن و سرانه مصرف آبزیان هم ۷.۵ تن رسیده است.
همچنین در زمان شاهنشاهی استان ایلام فاقد صنایع تبدیلی و تکمیلی و زنجیره تولید بود اما اکنون صنایع تبدیلی و تکمیلی چون بسته‌بندی بذر و قارچ، پاک کردن و بسته بندی خشکبار، خوراک آماده دام و طیور، سردخانه، اجرای سایت‌های باغبانی(سطح سبز موجود یک هزار و ۱۴۱.۸ هکتار) و انجماد و بسته بندی مرغ وجود دارد.
نرخ بالای سواد در ایلام به برکت انقلاب اسلامی
یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های فرهنگی توسعه در هر کشوری مقوله آموزش و پرورش است که در استان ایلام میزان سرانه سواد در زمان قبل از انقلاب اسلامی بسیار پایین تر از میانگین کشوری و تعداد افراد باسواد در این استان خیلی کم بود.
طبق سرشماری سوادآموزی در سال ۱۳۵۵ میانگین نرخ سواد در کشور ۴۷ درصد و این میزان در استان ایلام ۲۵.۳۸ درصد و پایین تر از میانگین کشوری بود که این آمار مستند بیانگر عدم رغبت خانواده‌ها به تحصیل فرزندان به ویژه قشر دختران باتوجه به فضای مدارس آن زمان بوده است.
اما بعد از انقلاب و با بهبود فضای آموزش مدارس و نیز اجرای طرح نهضت سوادآموزی و افزایش تعداد مدارس و مراکز آموزشی در سطح شهر، روستا و عشایر، نرخ جمعیت باسواد استان افزایش یافت و بنابر سرشماری انجام گرفته در سال ۱۳۹۵ ( سرشماری میزان نرخ باسوادی جمعیت ۱۰ سال یکبار انجام می‌شود) میانگین نرخ باسوادی در بین جمعیت ۱۰ تا ۴۹ سال استان ایلام ۹۴.۵ درصد رسیده که وضعیت سواد استان با میانگین جمعیت باسواد کشور با نرخ ۹۴.۷ درصد در بین جمیعت ۱۰ تا ۴۹ سال (بنا بر آمارگیری ۱۳۹۵) فاصله زیادی ندارد.
در آمار سال ۱۳۹۵ جمیعت بی سواد یا کم‌سواد بین ۱۰ تا ۴۹ سال استان ایلام ۲۱ هزار و ۳۳۹ نفر بوده که باتوجه به پیگیری‌های آموزش و پرورش بیش از ۱۰ هزار نفر از این افراد مشغول به تحصیل هستند که طبق برآوردهای سال ۱۴۰۱ میزان نرخ باسوادی در استان ایلام به ۹۷ درصد در میان این رده سنی رسیده است.
به گزارش ایرنا، هرچند در این مجال کوتاه امکان پرداختن به دیگر حوزه‌ها از جمله مخابرات و ارتباطات، برق، آب، ورزش همگانی و قهرمانی، گردشگری، مبلمان شهری و درمان نبود اما آنچه گویاست اینکه استان ایلام زمان حکومت شاهنشاهی از لحاظ زیرساخت‌ها و توسعه مورد توجه دولتمردان آن روزگار نبود.
ولی بعد از انقلاب و باوجود آنکه هشت سال را درگیر جنگ مستقیم با دشمن بعثی بود و در این نبرد فرسایشی خسارت‌های مالی و جانی زیادی را متحمل شد، اما بعد از پایان یافتن جنگ تحمیلی ایلام به همت مسئولان دولت‌های مختلف و نگاه ویژه رهبر معظم انقلاب اسلامی، به این خطه به تدریج رشد کرد و اکنون این مسیر بالندگی و توسعه را با شتاب بیشتری ادامه می‌دهد.
مرز مهران پس از فروپاشی رژیم بعث صدام احداث و به یک گذرگاه تجاری و زیارتی تاثیرگذار در کشور تبدیل شد و ایلام اکنون به یکی از استان‌های مهم مرزی در کشور تبدیل شده و در این راه گوی سبقت را از دیگر استان های هم مرز خود ربوده و بخش عمده‌ای از فعالیت‌های تجاری و زیارتی به مقصد عراق و بازارهای منطقه از این مرز انجام می‌شود.
استان ایلام دارای ۶۱۷ هزار نفر جمعیت با ۲ میلیون هکتار وسعت و ۱۲ شهرستان است.