به گزارش خبرنگار ایرنا ، آیت‌الله سید حسن عاملی روز پنجشنبه در آئین بزرگداشت ۱۹ ژانویه، روز آذری‌های مسلمان جهان موسوم به "آراز قوناقلاری" در نگارخانه ختایی مجموعه تاریخی و جهانی شیخ صفی‌الدین اردبیلی اظهار کرد: نسل‌های جدید باید بدانند که نیاکان آنها در ۱۹ ژانویه چرا سیم‌های خاردار مرزها را زیر پا نهاده و از رود ارس گذشته و وارد ایران شدند و به عکس امام راحل ادای احترام کردند و پرچم‌های امام حسین (ع) را برای تبرک قبور و رفتگان خود به جمهوری آذربایجان بردند.
وی ادامه داد: ما آذری‌های ایران به آذری‌های جمهوری آذربایجان به چشم هموطن نگاه می‌کنیم و ایران نقطه اتکا و اتحاد همه آذری‌های دنیاست و وطن اصلی آذری‌های دنیا ایران است و در سطح دنیا به همه آذری‌هایی که به وطن اصلی خود اظهار لطف می‌کنند، احترام قائل هستیم.
امام جمعه اردبیل تصریح کرد: اشغال قره‌باغ را اشغال خاک خودمان می‌دانستیم زیرا ریشه و فرهنگ ما یکی است و امسال بعد از آزادی قره‌باغ، برای آذری‌ها سال خوبی رقم خورده است و جوانان متدین در آزادی قره‌باغ اشغالی نقش داشتند و شعارهای دینی شنیده می‌شد و فرماندهان آنها اذعان می‌کردند که اردوی ما اردوی امام حسین (ع) است و ادبیات حاکم بر نبرد آزادی قره‌باغ، تفکر دینی داشت و از نسل و اندیشه کمونیست خبری نبود.
مرکز بین‌المللی نظامی گنجوی تاسیس شود
نماینده ولی فقیه در استان اردبیل همچنین گفت: در دنیا هیچ قوم و نژادی مثل آذری‌ها به قرآن و عترت پیامبر خدا (ص) خدمت نکرده است و از شورای اسلامی و شهرداری اردبیل انتظار داریم ترتیبی بدهند فرش نفیسی منقش به تصویر نظامی گنجه‌ای و ابیات او در مورد ایران "همه عالم تن است و ایران دل نیست گوینده زین قیاس خجل" بافته شود و سپس این فرش را به شاه اسماعیل ختایی اهدا کنند و در موزه او در اردبیل نگهداری شود و فلسفه این کار در این است که دنیا بداند کلمه ایران ۸۰۰ سال و بیش از آن قدمت دارد و قابل تحریف نیست.
آیت‌الله عاملی افزود: از دانشگاه‌های تبریز، ارومیه و زنجان و اردبیل انتظار دارم مرکز بین‌المللی نظامی گنجوی را راه‌اندازی کنند و در کل دنیا باید آذری‌ها به تحریف شخصیت‌ها و مفاخر خود، نفوذ وهابیت، جنگ بین اقوام، حفظ وحدت آذری‌ها، نفوذ اسرائیل حساسیت داشته و نسبت به این خطرات آگاه باشند و هرگز در تله دعواهای قومی نیفتند.
وی گفت: اسرائیل دوستدار آذربایجان نیست بلکه می‌خواهد با ترویج وهابیت، به تشیع‌زدایی بپردازد و هویت دینی و ایرانی آذری‌ها در دنیا تهدید می‌شود و در این میدان، مبارزه با دین یا ایران تفاوتی ندارد و برای دشمن، یک هدف است و دست‌هایی سعی می‌کنند "آذربایجان اسلام مدلی" یعنی مدل اسلامی آذربایجان را بدعت بگذارند اما این شدنی نیست و ملت آزاده آذربایجان بیدار است.
او ادامه داد: با تدوین لغت‌نامه زبان آذری در اردبیل، خدمت بزرگی به قوم آذری انجام دادیم و باید معیاری برای عالم ترک و آذری باشد و نسلی که بعد از ده‌ها سال استعمار و سرکوب، در ۱۹ ژانویه به دنبال اصالت و هویت خود به راه افتاد و به سوی ایران آمد، همواره مورد احترام است.
۱۹ ژانویه هماغوشی آذری‌ها زیر پرچم اسلام بود
نورالدین شیرین از فعالان فرهنگی و رسانه‌ای آناتولی ترکیه نیز در این آئین گفت: ۱۹ ژانویه سالروز بازگشت آذری‌ها به آغوش وطن و هم آغوشی آذری‌ها زیر پرچم اسلام و وحدت در مسیر امام خمینی (ره) است و احترام آذری‌ها به امام راحل در واقع قبول او به عنوان رهبر عاشورایی و دینی است.
وی با اشاره به جنایات رژیم صهیونیستی در غزه اظهار کرد: نبرد غزه، دل همه مسلمان‌ها بلکه همه انسان‌های آزاده را می‌آزارد و هر کشوری که در کنار اسرائیل بایستد و برای او امکانات و نفت منتقل کند در این جنایات بزرگ شریک و سهیم است و خود را در چشم ملت‌های دنیا خوار می‌سازد.
او طوفان‌الاقصی را جبهه وحدت مسلمانان قلمداد کرد و گفت: آذربایجان، مدنیت و عرفان، شان و شرف ماست و توجه به اجاق ایران در واقع توجه به اجاق و سرچشمه‌ای به نام امام حسین (ع) و نهضتی به بزرگی عاشوراست و ما مسلمانان و آذری‌ها هر چه با هم متحد باشیم، از تفرقه و شیطان دور و مصون خواهیم بود.
شعرخوانی و تجلیل از عوامل نمایش ۱۳۲۰ ساخته شده در شهرستان مرزی بیله‌سوار و راه یافته به جشنواره فجر از دیگر بخش‌های این آئین بود.
به گزارش ایرنا ، در دی سال ۶۸ (۱۹ ژانویه) در آخرین روزهای حاکمیت کمونیسم در شوروی سابق، مردم مسلمان جمهوری آذربایجان با بر چیدن سیم خاردارها و گذشتن از مرز به خاک جمهوری اسلامی ایران روانه شدند و آنها به هنگام ورود به خاک ایران شعار الله اکبر سر داده و عشق و علاقه خود را به اسلام و ایران ابراز کردند.
استان اردبیل در شمال غرب ایران واقع شده است.