بیماری‌های تنفسی انواع مختلفی دارند جدا از بیماری‌های مزمن تنفسی مانند آسم، COPD (بیماری انسداد ریه) آنچه معمولا به عنوان بیماری‌های تنفسی فصلی شناخته می‌شود، عمدتا از انواع ویروسی یا میکروبی هستند که معمولا دوره کوتاهی دارند. با علائم خفیف تا شدید بروز پیدا می‌کنند و می‌توانند برای مدتی فرد را به علائمی مانند تب، سردرد، عطسه، سرفه، درد بدن، گرفتگی صدا، بی حالی و خستگی گرفتار کنند. در مواردی علائم شدیدتر مانند مشکلات گوارشی یا قلبی نیز بروز می‌کند اما آنچه شایعتر است معمولا در سه دسته سرماخوردگی، عفونت ویروس آنفلوانزا یا کروناست. بیماری‌هایی که علائم مشابهی دارند و افتراق و تشخیص دقیق آنها مشکل است.
در هفته‌های اخیر نوعی از این بیماری‌ها در برخی شهرها دیده می‌شود که با علائم خفیف به صورت بی‌حالی، خستگی مفرط و درد بدن بروز پیدا می‌کند. بیماری که به خصوص در بین دانش آموزان بیشتر دیده می‌شود و از طریق آنها به بزرگسالان منتقل می‌شود. شواهد موجود نشان می‌دهد، دوره این بیماری کوتاه و در حد چند روز است اما میزان واگیر و انتقال آن بالاست. برای بررسی بیشتر این موضوع به سراغ کارشناسان رفتیم.
«دکتر مینو محرز» متخصص بیماری‌های عفونی و عضو کمیته کشوری آنفلوانزا و کرونا در پاسخ به این پرسش پژوهشگر ایرنا که آخرین وضعیت بیماری‌های تنفسی شایع در ایران چیست و کدام نوع از این بیماری‌ها اکنون شایعتر است گفت: مدتهاست جلسه کمیته کشوری آنفلوانزا و همچنین کمیته کشوری کرونا در وزارت بهداشت تشکیل نشده است.
به طور معمول گزارش آخرین وضعیت بیماری‌های تنفسی و از جمله کرونا در این جلسات از چند مرکز اصلی پایش بیماری‌های تنفسی اعلام می‌شود، بنابراین اکنون به طور دقیق نمی‌دانیم آخرین وضعیت کرونا و سایر بیماری‌های تنفسی در کشور چگونه است اما اکنون آنفلوانزا شایعتر است و کرونا نیز هنوز در همه جای دنیا هست، سویه‌های جدید هم وجود دارد بنابراین امکان اینکه سویه‌های جدید کرونا به ایران هم آمده باشد هست.
واکسن کرونا روی سویه‌های جدید اثر زیادی ندارد به همین علت سازمان بهداشت جهانی تاکید زیادی روی تکرار واکسیناسیون نداردعضو کمیته کشوری آنفلوانزا وزارت بهداشت گفت: در ماههای اخیر بروز و شیوع آنفلوانزا در اغلب مناطق کشور بیشتر دیده می‌شود، مقدار کمی هم ابتلا به کووید۱۹ هست اما اینکه دقیقا مبتلایان به این بیماری به کدام سویه از این بیماری مبتلا می‌شوند، در ایران بررسی دقیق نشده است ولی در دنیا به طور کلی زیر سویه های امیکرون شایعتر است.
منتظر بروز سویه‌های جدید کرونا در کشور هستیم به خصوص اینکه در ایام کریسمس مسافرتها در دنیا خیلی زیاد می‌شود و معمولا بعد از این ایام با گسترش سویه‌های جدید کرونا در دنیا مواجه می‌شویم. به همین علت انتقال بیماری‌های تنفسی همیشه در این ایام در دنیا بیشتر می‌شود.
ماسک در هیچ کشوری اجباری نیست
وی افزود: در مجموع گزارش رسمی در مورد آخرین وضعیت کرونا یا آنفلوانزا در دنیا نداریم و با وجود افزایش موارد بیماری‌های تنفسی در دنیا هنور در هیچ جای دنیا استفاده از ماسک اجباری نیست.
متخصص بیماری‌های عفونی درباره شیوع یک نوع بیماری تنفسی در بین دانش آموزان که با بی حالی و خستگی همراه است گفت: در ماههای اخیر شاهد شیوع یک نوع ذات الریه یا پنومونی در بین دانش آموزان کشور هستیم. بیماری که اوایل زمستان بیشتر بود و در یک جلسه مسئولان بیمارستان کودکان مفید نیز افزایش موارد ابتلا به این بیماری را گزارش کردند که در بین کودکان کم سن مواردی از مرگ هم داشته است. در زمستان همچنین معمولا با افزایش موارد ابتلا به روتاویروس هم مواجه هستیم که یک نوع بیماری ویروسی همراه با اسهال شدید است و در برخی کودکان باعث مرگ و میر می‌شود.
محرز ادامه داد: هر سال در فصل زمستان شاهد افزایش موارد ابتلا به روتاویروس و پنومونی در بین کودکان هستیم. سالهاست همچنان منتظر واکسیناسیون این دو بیماری در کشور هستیم، اخیرا وزارت بهداشت اعلام کرده که قرار است واکسن این بیماری برای کودکان انجام شود و واکسیناسیون آن در برنامه ملی واکسیناسیون قرار گیرد.
امیدواریم واقعا این کار انجام شود و دولت اعتبار آن را اختصاص دهد. سازمان برنامه و بودجه سالها پیش اختصاص اعتبار برای واکسیناسیون این بیماری را تصویب کرده اما سالهاست اجرای آن به تعویق افتاده است. سازمان بهداشت جهانی سالهاست که از کشورها خواسته واکسیناسیون پنومونی و روتاویروس را جزو برنامه واکسیناسیون همگانی نوزادان قرار دهند اما در ایران هنوز این کار انجام نشده است.
بررسی آخرین وضعیت بیماری های تنفسی نشان می‌دهد امسال شیوع آنفلوانزا بیشتر از کروناست
عضو کمیته کشوری کرونا گفت: در سالهای اخیر موارد بیشتری از بروز ذات الریه و بستری ناشی از این بیماری را در کشور شاهد هستیم ولی اینکه عامل بیماری‌های شایع در کشور دقیقا چیست به درستی از سوی وزارت بهداشت مشخص نشده است. در هر صورت چه عامل این بیماری‌ها ویروسی یا باکتریایی باشد، فرقی نمی‌کند، تجمع مردم در کنار هم باعث افزایش موارد ابتلا و شیوع این بیماری‌ها در کشور می‌شود.
وی افزود: آنچه مسلم است این است که روند افزایشی بیماری‌های تنفسی در کشور دیده می‌شود البته شدت آن به اندازه دوران پاندمی کرونا نیست اما به خصوص در ماههای اخیر با افزایش قابل توجه ابتلا به آنفلوانزا در کشور مواجه هستیم.
بیماری آنفلوانزا با تزریق واکسن تا حد زیادی قابل پیشگیری است اما تبلیغات ضد واکسن کرونا که توسط گروه‌های خاص ضد واکسن انجام شد، باعث شد مردم استقبال زیادی از تزریق واکسن آنفلوانزا هم نداشته باشند، البته گران بودن واکسن آنفلوانزا هم بر این مساله تاثیر گذاشت و باعث شد مردم از تزریق واکسن آنفلوانزا استقبال نکنند به همین علت شاهد افزایش چشمگیر موارد ابتلا به این بیماری در کشور هستیم.
محرز ادامه داد: تبلیغات ضد واکسن از زمان پاندمی کرونا به حدی زیاد بود که اکنون هر فردی با هر علامتی به یک بیماری مبتلا می‌شود، می‌گویند این از عوارض واکسن است در حالی که اصلا این طور نیست، واکسن کرونا یک واکسن ایمن و بی خطر است. عوارض قابل توجهی از واکسن‌های کرونا در دنیا دیده نشده است اما متاسفانه گروه‌های مخالف واکسن این شایعات را به طور گسترده در فضای مجازی پخش کرده‌اند و باعث شده‌اند مردم از واکسیناسیون آنفلوانزا هم استقبال نکنند.
آنفلوانزا شایعتر است
وی گفت: در هر صورت با افزایش نسبی موارد ابتلا به بیماری‌های تنفسی در کشور مواجه هستیم که اغلب می‌تواند آنفلوانزا باشد اما احتمال اینکه ویروس‌ها یا میکروبهای دیگری هم عامل این بیماری‌ها باشد وجود دارد البته موارد ابتلا به کووید هم اخیرا در کشور و بسیاری از مناطق دنیا دیده می‌شود که خیلی ریه را درگیر نمی‌کند و شدید نیست. اکنون اغلب موارد ابتلا به بیماری‌های تنفسی در کشور آنفلوانزاست. مهر ماه کرونا شایعتر بود اما اکنون در اوج ابتلا به آنفلوانزا هستیم.
واکسن کرونا روی سویه‌های جدید تاثیر کمی دارد
دکتر محرز درباره استفاده از واکسن کرونا گفت: با توجه به وضعیت این بیماری در دنیا و اینکه واکسن‌های جدید کرونا نسبت به سویه‌های جدید چندان اثربخش نیستند، سازمان بهداشت جهانی هم خیلی به تکرار تزریق واکسن کرونا تاکید نمی‌کند و کمتر کسی در دنیا به تزریق واکسن کرونا توصیه می‌کند، توصیه اصلی در مورد سویه‌های جدید کرونا بیشتر رعایت اصول بهداشتی مثل ماسک زدن در محل‌های شلوغ، شستن دست‌ها و فاصله‌گذاری فیزیکی است.
بنابراین وقتی واکسن‌ها در مورد سویه‌های جدید اثر زیادی ندارند، تکرار واکسن خیلی توصیه نمی‌شود، در بین تولیدکنندگان واکسن کرونا فقط فایزر هنوز برای بروزرسانی واکسن‌های آن اقدام می‌کند اما با توجه به اینکه در عمل این واکسن‌ها نسبت به سویه‌های جدید امیکرون تاثیر زیادی ندارند و در مجموع فعلا در این شرایط در سطح دنیا چندان به ترزیق مجدد واکسن کرونا توصیه نمی‌شود.
متخصص بیماری‌های تنفسی ادامه داد: مهمترین کاری که مردم در این شرایط باید انجام دهند این است که در فضاهای بسته و شلوغ که هوا جریان ندارد، مثل مترو و اتوبوس حتما ماسک بزنند، شستن دست‌ها قبل از غذا خوردن یا
دست زدن به چشم و بینی نیز یک اصل مهم است و اگر مردم این چند نکته ساده را رعایت کنند، مشکل مهمی در سطح جامعه از نظر شیوع بیماری‌های تنفسی به وجود نمی‌آید.بیشتر سرماخوردگی‌ها سه یا چهار روزه درمان می‌شوند و نیازی به مراجعه به پزشک نیست. اما دستورالعمل‌های ادارات و مدارس مبنی بر الزام دریافت استعلاجی و فاکتور داروخانه موجب افزایش تردد بیماران، حضور بیشتر آنان در محل کار یا مدرسه و شیوع بیشتر بیماری می‌شود
«شهرام عرشی» رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز در مورد آخرین وضعیت بیماری‌های تنفسی در ایران گفته است: حدود ۱۰ تا ۱۲ موارد بیماری‌های تنفسی شایع در کشور انواع سرماخوردگی‌های سرپایی است. بیشتر موارد این بیماری‌ها نیز از نوع آنفلونزا هستند، کرونا کمتر و در حدود دو درصد موارد ابتلاست. در مورد سویه‌های جدید کرونا مثل JN۱ هم با توجه به اینکه در بیشتر کشورهای دنیا وجود دارد، احتمال اینکه به کشور ما هم آمده باشد هست اما میزان آن کم است به همین علت هنوز در آزمایشگاههای منطقه‌ای کشور شناسایی نشده است.
وی ادامه داد: آنفلوانزا به طور معمول هر سال دو پیک و روند افزایشی دارد. یکی در آذر ماه و دیگر در بهمن ماه بنابراین انتطار افزایش و اوج گرفتن آنفلوانزا را در بهمن ماه داریم.
دستورالعمل‌های دولتی عامل افزایش هزینه و شیوع بیماری‌های تنفسی
رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به مردم و از جمله دانش آموزان توصیه کرده است که در صورت ابتلا به هر نوع سرماخوردگی حداقل سه روز درخانه بمانند و استراحت کنند تا هم خودشان زودتر خوب شوند و هم بیماری را به دیگران منتقل نکنند، همچنین در اماکن شلوغ حتما ماسک بزنند تا از شیوع بیشتر این بیماری‌ها در جامعه جلوگیری شود.
وزارت بهداشت و متخصصصان بیماری‌های عفونی بر این نکته تاکید دارند که اگر بیماری سرماخوردگی بیش از ۴ روز ادامه داشت به پزشک مراجعه کنند زیرا به طور معمول بیشتر موارد طی این مدت بدون مراجعه به پزشک و با استراحت درمان می‌شود اما با وجود توصیه وزارت بهداشت مبنی بر استراحت و در خانه ماندن به مدت سه روز بعد از سرماخوردگی، سختگیری‌های مدارس و ادارات برای استفاده از مرخصی استعلاجی و اجبار به دریافت گواهی پزشکی و فاکتور ممهور داروخانه برای تایید استعلاجی و لزوم مراجعه به پزشک و داروخانه در شرایط بیماری عامل مهم شیوع بیشتر بیماری‌های تنفسی است.
به این ترتیب دستورالعمل‌های غیرکارشناسی دستگاه‌های دولتی عامل مهمی برای پرداخت بیشتر از جیب مردم و شیوع بیشتر بیماری‌های تنفسی فصلی است.