اواخر دی ماه بود که ایرنا به نقل از «مدیرعامل موسسه سینماشهر» خبر داد که «فروش سینمای ایران از هزار میلیارد تومان گذشت». این میزان فروش اگرچه رکوردی قابل توجهی محسوب می‌شود و پاسخی است به کسانی که سینمای ایران را ورشکسته و فیلم‌های ایرانی را فاقد تماشاگر خوانده‌اند، واکنش‌های ضد و نقیضی را در میان متخصصان فرهنگی و هنری به وجود آورد.
موافقان این رخداد، علاقه جامعه را به کمدی‌ها و تمهیداتی که برای تماشای فیلم‌ها از قبیل سانس‌های رایگان، نیمه‌بها و حضور دانش‌آموزان در ساعات کم تردد در نظر گرفته شد، عامل مهمی برای جذب مخاطب خواندند و از ماهیت سینما دفاع کرده و فروش ۱۰۰۰ میلیاردی سینماها در سال ۱۴۰۲ را تاریخی و منحصر به فرد عنوان می‌کنند از سویی، مخالفانی هم در عرصه فروش میلیاردی فیلم‌ها وجود دارد که بر این باورند که این گونه ریل‌گذاری‌ها و سیاست‌ها شاید در کوتاه مدت دوای درد سینما باشد اما در بلندمدت راهگشا نخواهد بود.
این متخصصان از کیفیت نازل فیلم‌های کمدی انتقاد می‌کنند و فروش‌های فیلم‌هایی مثل «فسیل» و «هتل» را اتفاقی و به نوعی حباب می‌دانند که در درازمدت نمی‌توان به این گونه فیلم‌ها امید بست. از طرفی دیگر و فارغ از مسائل زیبایی‌شناسی هنری، انتقاداتی به محتوای نازل و سخیف این گونه کمدی‌ها وارد شده که تداوم اپیدمی کمدی‌های بفروش با الگوهای مشابه را مخالف سلامت جامعه و صلاح خانواده‌ها عنوان کرده‌اند.
در ادامه ۲۰ فیلم پرفروش سال ۱۴۰۲ که تا اول بهمن ماه فروششان به روزرسانی شده، بر مبنای ژانر سینمایی مورد مقایسه قرار گرفته و در بخش‌های آتی دلایل فروش ۱۰۰۰ میلیاردی سینمای ایران با مقایسه موردی فیلم‌ها و گونه‌های پرفروش تحلیل و بررسی شده است:
۱. افزایش قیمت بلیت سینماها: بدون شک افزایش ۲۰ تا ۵۰ درصدی بهای بلیت در سال ۱۴۰۲، یکی از عوامل تعیین‌کننده برای رسیدن به رکورد ۱۰۰۰ میلیارد تومان فروش بوده، اگرچه این تنها دلیل نیست. سال گذشته بلیت سینماها تا ۴۵ هزار تومان افزایش داشت حال آنکه در سال جاری با اجرای طرح شناوری بهای بلیت، قیمت در پردیس‌های سینمایی درجه یک تا ۸۰ هزار تومان نیز رسیده است.
در هرحال، آنچه در ارتباط با رونق سینماها باید مد نظر قرار داد نه فقط میزان فروش بلیت بلکه افزایش تعداد مخاطب سینماها است که در سال جاری به ۲۳ میلیون نفر رسیده است. در خصوص تعداد مخاطبان نیز نکته قابل توجه این است که نمی‌توان برای نمونه این میزان را به حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد مردم ایران نسبت داد چرا که بسیاری از تماشاگران سینما، دو یا چند بار در سال به سینما می‌روند و تعداد قابل توجهی اصلا در طول یک سال، سینما نمی‌روند.
۲ . تعدد و تکثر کمدی‌ها: بررسی آماری فیلم‌های پر فروش فیلم‌های ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که بیش از نیمی از فروش (بیش از۵۰۰ میلیارد تومان) به دو کمدی اول این لیست یعنی «فسیل» و «هتل» اختصاص داشته است. تمایل زاید الوصف ایرانی‌ها به فیلم‌های کمدی که نمود آن در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلویزیونی و نمایش خانگی ظهور و بروز داشت، موضوع مهمی است که به ابعاد جامعه‌شناسی و روانشناسی مردم ایران مربوط می‌شود.
اینکه بیش از ۸۰ درصد فروش سینمای ایران به کمدی‌ها اختصاص داشته و فیلم‌های درام ایرانی زیر ۱۰ درصد فروش کرده‌اند، می‌تواند خود موضوع یک یادداشت یا گزارش تحقیقی باشد، شاخص مهمی که علاوه بر گرایش مردم به کمدی می‌تواند به ضعیف یا تکراری بودن سوژه‌های درام و فیلم‌های اجتماعی و فضای بیش از حد تلخ و سرد آنها مربوط شود.
۳ . ارزان بودن سینما نسبت به دیگر تفریحات: اگرچه این عامل در همه سال‌ها بوده اما گویا در سال جاری تاثیر بیشتری در گرایش مردم به سینما رفتن داشته است. از این رو رونق سینماها در سال اخیر مانند بسیاری از مقولات اجتماعی سال‌های اخیر بیش از آنکه فرهنگی و اجتماعی باشد، اقتصادی و به معیشت مردم مرتبط است چرا که از یک سو، تفریح و سرگرمی به اندازه و فراوانی سینماها یافت نمی‌شود و از طرفی دیگر، در صورت وجود تفریحات دیگر هزینه‌های جانبی، به مراتب از سینما رفتن بیشتر است از این رو به صرفه‌تر این است که در شرایط تورمی و اقتصادی امسال، مردم سینما را برای تفریح و وقت‌گذرانی خود انتخاب کنند.
۴ . اکران انیمیشن و فعالیت نظام آموزشی: امسال انیمیشین جذاب و پرهزینه «بچه زرنگ» از جمله تولیداتی بود که مورد توجه و استقبال مخاطبان زیادی از سینما از جمله کودکان و نوجوانان قرار گرفت به نحوی که بیش از ۵۰ میلیارد تومان فروش کرده و اکنون در رتبه ششم پرفروش‌ترین فیلم‌های سال قرار دارد(بالاتر از «ویلای ساحلی» و «سه کام حبس»).
از سوی دیگر، ماهیت اکران انیمیشن‌ها این گونه است که برای رفتن به سینما، حداقل پدر یا مادر کودک یا نوجوان باید حضور داشته باشند (اگر از طرف مدرسه نرود)، در این صورت هزینه پرداخت شده و تعداد مخاطب سینما ۲ یا ۳ برابر می‌شود و این فرآیند نه در ایران بلکه در همه جهان وجود دارد، به همین دلیل، رونق انیمیشن‌های جذاب، خوش آب و رنگ و قصه‌دار می‌تواند یکی از راهکارهای کاربردی برای رونق سینماها در سال‌های آتی نیز باشد.
همکاری نظام آموزشی و همراه بردن بچه مدرسه‌ای‌ها به سینما در اکران‌های قبل از ظهر نیز علاوه بر اینکه باعث شد کودکان تفریحی به جز فضای بسته و یکنواخت مدرس داشته باشند، موجب این شد که سالن‌های سینما در زمان‌های سوخته صبح تا ظهر خالی نباشند و پذیرای مدارس باشند که این عامل نیز به رونق فروش و جذب مخاطب کمک مهمی کرد.
۵. افزایش سالن‌ها و تقویت بهره‌برداری پردیس‌ها: اهتمام دولت برای بهینه‌کردن و افزایش سالن‌های سینمایی باعث شد که تا کنون بیش از ۸۰۰ سالن سینمایی در کشور فعال و آماده خدمت‌رسانی به مردم باشند. اقداماتی که به نظر می‌رسد با برنامه‌های در دست اقدام به رکورد ۱۰۰۰ سالن در کشور برسد.
این گونه تمهیدات دولت برای تقویت سخت افزاری سینما، تاثیر زیادی در فرهنگ شدن سینما رفتن در بین عموم مردم خواهد داشت.
استقبال از سینما و احیای فرهنگ فیلم‌بینی موضوعی است که اگرچه در زمان شیوع کرونا به شدت کاهش و افول پیدا کرد اما در دو سال اخیر به طور قابل توجهی از سوی دولتمردان و مردم در حال رونق است.
منبع فروش فیلم‌ها: سامانه سامانه‌ی مدیریت فروش و اکران (سمفا ) تا ۱ بهمن ۱۴۰۲