به گزارش ایرنا، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به‌تازگی اعلام کرد در روزهای آینده بزرگترین رزمایش نظامی خود را از زمان جنگ سرد به این سو با حضور ۹۰ هزار نفر برگزار می‌کند.
فرماندهان این سازمان متشکل از ۳۱ کشور اعلام کرده‌اند که این رزمایش «نشان می‌دهد ناتو همچنان می‌تواند عملیات پیچیده چند حوزه‌ای را طی چندین ماه و در طول هزاران کیلومتر، از شمال تا مرکز و شرق اروپا و در هر شرایطی انجام دهد.»
این رزمایش به‌عنوان یک «شبیه سازی از سناریوی درگیری قریب الوقوع با یک دشمن تقریبا هم سطح» توصیف شده و ژنرال «کریستوفر کاولی» فرمانده ارشد این ائتلاف، به خبرنگاران گفت که برگزاری این رزمایش «وحدت، قدرت و عزم ما برای محافظت از یکدیگر» را نشان خواهد داد.
بنا بر اعلام ناتو، بیش از ۵۰ کشتی از ناوهای هواپیمابر تا ناوشکن‌ها، و همچنین بیش از ۸۰ جت جنگنده، بالگرد و پهپاد و حداقل یک هزار و ۱۰۰ خودروی جنگی شامل ۱۳۳ تانک و ۵۳۳ خودروی پیاده نظام شرکت خواهند کرد.
به‌طور مشخص، ارتش آلمان از حضور ادواتی چون تانک‌ها، ناوهای هواپیمابر و جت‌های F-۳۵ برای شرکت در این رزمایش بزرگ نام می‌برد. علاوه بر آلمان، انگلیس نیز یکی از نیروهای مهم در این رزمایش است که وزارت دفاع آن اخیرا اعلام کرد که حدود ۲۰ هزار سرباز از نیروهای دریایی، هوایی و زمینی انگلیس در این رزمایش شرکت خواهند کرد.
پیشینه
چند سال پس از پایان جنگ جهانی دوم، سازمان پیمان آتلانتیک شمالی یا همان ناتو (NATO) در ۴ آوریل ۱۹۴۹ میلادی با هدف دفاع جمعی در واشنگتن پایه‌گذاری شد و به‌تدریج بر شمار اعضای آن افزوده شد.
این ائتلاف نظامی به تدریج چند تغییر اساسی کرد که یکی از آنها، تبدیل از یک پیمان امنیت دفاعی و تدافعی به وضعیت تهاجمی بود که نمونه آن را می‌توان در جنگ‌های خارج از اروپا همچون افغانستان دید و اینک نیروهای ناتو در اقصی نقاط دنیا پراکنده شده و پایگاه‌های نظامی دارند.
تحول دیگر، به رویای گسترش ناتو برمی‌گردد که مدتی پیش با الحاق ژاپن به این ائتلاف مطرح شد که البته برخی اعضا همچون فرانسه با این موضوع مخالفت کردند.
جنگ اوکراین اما بستر را برای یارگیری ناتو در حوزه اسکاندیناوی هموار کرد. از آغاز بحران اوکراین، ۲۸ کشور از ۳۰ عضو ناتو با الحاق فنلاند و سوئد به ناتو موافقت کرده بودند و با رای مثبت ۲ عضو باقی‌مانده یعنی مجارستان و ترکیه پازل الحاق آنها به پیمان آتلانتیک شمالی تکمیل می‌شد؛ موضوعی که در قبال فنلاند محقق شد و این کشور سی‌ویکمین عضو ناتو شد ولی سوئد همچنان به خاطر اختلاف با ترکیه، پشت درهای ناتو منتظر مانده‌است.
البته گفته می‌شود این مانور بزرگ که با مشارکت همه ۳۱ کشور عضو این ائتلاف آتلانتیک شمالی و نیز کشور سوئد به‌عنوان نامزد عضویت در آن برگزار خواهد شد، مقدمه‌ای برای الحاق این عضو جدید به آن نیز تلقی می‌شود.
از نگاه ناظران، الحاق فنلاند به پیکره ناتو ارتباط تنگاتنگی با بحران اوکراین دارد؛ بحرانی که بی‌تردید برایند تحریکات غرب به‌ویژه ناتو بود تا با بهره‌گیری از آن چالش‌ها درونی خود مرتفع و روسیه را به‌عنوان بزرگترین رقیب خود به یک بحران فرسوده وارد سازد.
در این میان، وعده‌های غرب مبنی بر الحاق اوکراین به ناتو و حتی اتحادیه اروپا بی سرانجام ماند ولی ناتو همزمان با پیشبرد پروژه «روس هراسی»، آغوش خود را بر روی کشورهایی که از این بحران دور بودند همچون فنلاند و سوئد گشود.
اگر اوکراین در این برهه به ناتو ملحق می‌شد، به استناد بند پنج اساسنامه ناتو که تاکید می‌کند، حمله به یکی از اعضا به منزله حمله به تمامی اعضای آن است، این ائتلاف چاره ای جز ورود مستقیم به جنگ نداشت؛ موضوعی که باعث شده تاکنون کی‌یف به‌رغم تبدیل شدن به زمین جنگ نیابتی، پشت درهای ناتو و حتی اتحادیه به انتظار بنشیند.
اهمیت موضوع
اهمیت موضوع را می‌توان با نگاهی به مدت برگزاری رزمایش، مقیاس و گستردگی این رزمایش دریافت. همان‌طور که پیشتر اشاره شد، این مانور که قرار است با مشارکت حدود ۹۰ هزار نظامی برگزار شود، چهار ماه خواهد کشید. بنابراین از ماه فوریه آغاز و تا ماه مه ادامه خواهد داشت.
قبلا هم در ژوئن ۲۰۲۳، ناتو رزمایش بزرگ نیروی هوایی «دفاع هوایی» را بر فراز حریم هوایی آلمان برگزار کرده‌بود که بزرگترین تمرین جابجایی نیروهای هوایی از زمان تاسیس ناتو در ۷۵ سال گذشته بود. در جریان آن رزمایش، ۲۵۰ هواپیما و حدود ۱۰ هزار سرباز از ۲۵ کشور شرکت کرده‌بودند.
اینک اما رزمایش حتی از ۲ رزمایش سال‌های ۲۰۱۸ و ۱۹۸۸ در فضای پساجنگ سرد نیز بسیار گسترده‌تر خواهد بود. لازم به یادآوری است که بزرگترین رزمایش ناتو پس از جنگ سرد در سال ۲۰۱۸ برگزار شد که عمدتا متمرکز به نروژ بود. در این رزمایش نظامی موسوم به «Trident Juncture» حدود ۵۱ هزار سرباز شرکت داشتند. از آن بزرگتر، مانور سال ۱۹۸۸ بود که به سال ۱۹۸۸ یعنی حدود سه سال قبل از انحلال اتحاد جماهیر شوروی برمی‌گشت.
امروزه برگزاری بزرگترین مانور ناتو در مرزهای همجوار با روسیه از اهمیت جنگ اوکراین برای غرب حکایت می‌کند؛ جنگی که طی تقریبا بیش از سه ماه اخیر به دلیل بحران غزه باعث شد تا بیش از پیش کفه ترازو به نفع کرملین سنگینی کند.
اگرچه ناتو به عنوان یک سازمان مستقیما در منازعه اوکراین شرکت ندارد، با این حال بسیاری از کشورهای عضو این سازمان سلاح و مهمات را به‌صورت جداگانه یا گروهی به کی‌یف ارسال می‌کنند و به سربازان اوکراینی آموزش نظامی ارائه می‌دهند به‌طوری که جهان بر این نکته واقف است که جنگ اوکراین یک زورآزمایی آشکار میان روسیه و غرب با محوریت آمریکا و اروپا است.
به تازگی سران مسکو از حضور «مزدوران فرانسوی» در اوکراین سخن به میان آورده‌اند و وزارت امور خارجه روسیه اظهار کرده‌است که نیروهای این کشور در حمله به ساختمانی در خارکیف اوکراین «بیش از ۶۰ مزدور خارجی را که اکثرا اتباع فرانسوی بودند»، کشته است.
همچنین در پی اعلام نگرانی اوکراین از کمبود جدی مهمات نظامی برای مقابله با روسیه، «امانوئل مکرون» رئیس‌جمهوری فرانسه از تولیدکنندگان نظامی کشورش خواست برای حمایت از اوکراین، تولید را تقویت کنند. این در حالی است که کمک‌های آمریکا به اوکراین از ۱۱۰ میلیارد دلار فراتر رفته‌است.
ارزیابی
غرب با دامن زدن به بحران اوکراین، گسترش ناتو و اینک برگزاری بزرگترین مانور در فضای پساجنگ سرد اهداف چندگانه‌ای را دنبال می‌کند که از جمله این اهداف، «تقویت اتحاد» و «پر کردن شکاف‌های درونی ائتلاف» است. همان گونه که ژنرال «کریستوفر کاولی» فرمانده ارشد ائتلاف ناتو، به خبرنگاران گفته‌است که برگزاری این رزمایش «وحدت، قدرت و عزم ما برای محافظت از یکدیگر» را نشان خواهد داد.
یک نمونه از وجود شکاف و اختلاف میان اعضای ناتو در جریان گسترش این ائتلاف نظامی به حوزه اسکاندیناوی نمود یافت. پس از دو سال هنوز ترکیه مجوز الحاق سوئد به ناتو را صادر نکرده و فنلاند پس از مدت‌ها تلاش و رایزنی به‌تازگی به عضویت آن درآمده‌است.
شکاف دیگر به رقابت آمریکا و برخی بازیگران اروپایی برای رهبری ناتو مرتبط می‌شود. «ارتش واحد اروپایی» ایده مکرون با هدف استقلال نظامی اروپا از آمریکا مطرح شده‌است که البته این واگرایی در دولت ترامپ آشکار و در دولت بایدن کمرنگ شده‌است.
همان‌گونه که ناتو با راه‌اندازی جنگ اوکراین و پیشبرد پروژه روس‌هراسی توانست یارگیری کند، این ائتلاف این بار با استناد به بند پنج اساسنامه و نیز برگزاری یک مانور بزرگ، به عنوان چتری برای نجات آنها از چنگ روسیه عمل خواهد کرد.
بنابراین ناتو در بیانیه جدید خود در خصوص برگزاری رزمایش اگرچه به نام روسیه اشاره‌ای نکرده اما سند راهبردی آن روسیه را به‌عنوان مهم‌ترین و مستقیم‌ترین تهدید برای امنیت اعضای ناتو معرفی می‌کند. توصیف ناتو از رزمایش به‌عنوان یک «شبیه سازی از سناریوی درگیری قریب الوقوع با یک دشمن تقریبا هم سطح» بی‌تردید مبین روسیه است.
بی‌تردید برگزاری رزمایش بزرگ ناتو که مدت‌هاست رسانه‌های غربی آن را در بوق و کرنا کرده‌اند، بر آتش جنگ اوکراین خواهد دمید و کلاف سردرگمی که در آستانه دوسالگی، راهی برای برون‌رفت از آن به چشم نمی‌خورد، را پیچیده‌تر خواهد کرد.