به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا؛ با دعوت رجب طیب اردوغان اولین سفر رسمی آیت الله رئیسی رئیس جمهوری اسلامی ایران به ترکیه رقم خورد. رایزنی‌های مهم تهران و آنکارا در شرایط مهم منطقه‌ای و استمرار جنگ غزه توجه بسیاری از محافل دنیا را به خود معطوف کرد. همچنین دو کشور با امضای اسناد اقتصادی در تلاش هستند تا سطح روابط اقتصادی خود را به میزان قابل توجهی بالا برده و توسعه همکاری‌های دو جانبه و چندجانبه را با سرعت پیش ببرند.
در همین خصوص با ثنا کلینچ پژوهشگر ترکیه‌ای گفت‌وگو کردیم.
متن کامل این گفت‌وگو به شرح زیر است:
*جایگاه ترکیه در سیاست خارجی ایران و همچنین جایگاه ایران در سیاست خارجی ترکیه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ چرا دو کشور علی رغم برخی اختلافات همواره رابطه نزدیک و مثبتی با یکدیگر داشته‌اند؟
می توان گفت که تهران یعنی آنکارا و آنکارا یعنی تهران. بنابراین ترکیه بدون ایران نمی‌تواند و ایران بدون ترکیه نمی تواند. این هم یک واقعیت تاریخی دو کشور است و هم امروز با تحولات منطقه به وضوح دیده می شود. امروز به صراحت می توان گفت که اگر آنکارا سقوط کند، تهران سقوط خواهد کرد. اگر تهران سقوط کند، آنکارا سقوط خواهد کرد. اینها شعار نیست. اینها حقایقی است که ما امروز از تجربه گذشته به دست آورده ایم. ما می‌توانیم آن را در ساده‌ترین شکل آن به این صورت مثال بزنیم که ترکیه دروازه ورود به اروپا برای ایران است. ایران همچنین دروازه آسیا برای ترکیه است. روابط ترکیه و ایران با یکدیگر نیز باید در این راستا انجام شود. این دو کشور باید با هم عمل کنند. به عنوان مثال، ایران اولین کشوری بود که از ترکیه در کودتای ۱۵ جولای حمایت کرد و امروز می دانیم که ایران به صراحت اعلام کرد که آماده هرگونه کمک است. از سوی دیگر ترکیه تحریم های اعمال شده از سوی آمریکا علیه ایران را به شدت رد و انتقاد کرد. این دو کشور در کنار همه منافع مشترک اقتصادی و سیاسی، یک نقطه مشترک نیز دارند که از مسلمان بودن آنها ناشی می شود.
ایران و ترکیه به عنوان دو کشور مسلمان امروزه دو رکن مهم در غرب آسیا هستند. بزرگترین ترس آمریکا و مستکبرین این است که این دو کشور دست به دست هم بدهند و با هم کار کنند. رهبرانی که از این امر آگاه هستند روابط خوب خود را حفظ می کنند. با این حال، باید توجه داشت که ترکیه باید در رابطه با روابط خود با ایران بهتر عمل کند.
*با توجه به اولویت دولت سیزدهم در خصوص دیپلماسی همسایگی و سفر رئیس جمهور ایران به آنکارا، روابط دو کشور به کدام سو خواهد رفت؟
در حالی که همکاری‌های ترکیه و ایران با افزایش همکاری ها ادامه دارد، رقابت بین دو کشور نیز وجود دارد. رئیس جمهور ایران سعی می‌کند روابط خود با ترکیه را در چارچوب سیاست همسایگی خود بهبود بخشد. اکنون مهم این است که این امر تا چه حد در ترکیه جواب می‌دهد. امروز دو کشور به سطح خاصی رسیده اند که در مبارزه با تروریسم و اقتصاد پایدار است. ایران همواره به عنوان بخشی از سیاست خارجی اساسی خود خواستار دیدار با ترکیه در زمینه مشترک‌های است. در سفر آقای رئیسی نیز بر توسعه روابط اقتصادی تاکید و ۱۰ قرارداد بسیار مهم امضا شده است.
*شرایط منطقه و جنایات رژیم صهیونیستی با گذشت بیش از صد روز همچنان ادامه دارد. ایران از گروه های مقاومت منطقه به صراحت حمایت می‌کند. ترکیه نیز انتقادات تندی علیه اسراییل داشته و حتی اعلام کرده است که روابط تجاری خود با اسراییل را پس از این جنگ تا پنجاه درصد کاهش داده است. تا چه میزان همکاری دو جانبه در حمایت از مساله فلسطین و بستن شریان‌های حیاتی رژیم صهیونیستی می‌تواند مورد توجه دو کشور واقع شود؟
این یک سوال بسیار خوب است. در واقع پاسخ در خود سوال است. اگر ترکیه به شعار بسنده نکند و موضع روشنی علیه آمریکا و همدستانش در منطقه بگیرد، این برای هر دو کشور بسیار سودمند خواهد بود. در واقع این یکی از مهمترین پیام هایی بود که رئیسی در جریان سفر خود به آنکارا داد: پیشنهاد اقدام مشترک برای فلسطین.
رئیس جمهور ایران همچنین پیغام قطع روابط با اسرائیل را به رئیس جمهور اردوغان رساند. دشمن مشترک این منطقه آمریکاست نه اسرائیل. زیرا اسرائیل بدون آمریکا نمی‌تواند کاری انجام دهد. آمریکا و اسرائیل ۴۴ سال است که با ایران دشمن هستند. امریکا دشمن ترکیه نیز هست. هرچند که اردوغان امروز در برابر امریکا موضع دقیق نگیرد اما امریکا دشمن ترکیه هم است.
امروز ترکیه به اسرائیل پیام محکومیت می‌دهد، اما نمی‌تواند موضع روشنی علیه آمریکا داشته باشد و با این حال، اگر دقت کنید اردوغان همیشه درباره رسمیت یافتن مرزهای ۱۹۶۷ در فلسطین صحبت می‌کند.
معنای رسمیت یافتن مرزهای ۱۹۶۷ تقسیم حقوقی فلسطین است این دیدگاه سرزمین های ۱۹۴۸ را مال صهیونیست‌ها و سرزمین‌های ۱۹۶۷ را متعلق به فلسطین می داند. چرا ترکیه از این دیدگاه حمایت می کند. چرا اردوغان به جای دفاع از فلسطین آزاد از نهر تا بهر از مرزهای ۱۹۶۷ صحبت می‌کند؟ دلیل پیروی از این استراتژی، رابطه این کشور با آمریکا و حضورپایگاه های ناتو در ترکیه است.
*نگاه دولت‌های خارجی به خصوص آمریکا و رژیم صهیونیستی به گسترش روابط تهران و آنکارا و نتایج سفر آیت الله رئیسی به آنکارا چگونه است؟
البته آمریکا و اسرائیل نمی خواهند روابط ترکیه و ایران بهتر شود. آنها می دانند که اگر ترکیه و ایران روابط خوبی داشته باشند و این دو کشور نه تنها در زمینه های اقتصادی و گردشگری بلکه در عرصه سیاسی نیز با یکدیگر همکاری کنند، به قدرت بزرگی در غرب آسیا تبدیل خواهند شد. به همین دلیل قبل از سفرهای رئیسی حمله های تروریستی رخ داد. یکی حمله تروریستی کرمان و دیگری هدف قرار دادن مستشاران ایرانی در سوریه از سوی امریکا.
موضوع دستگیری عوامل موساد در ترکیه نیز وجود دارد. آمریکا و اسرائیل معنی این دیدار را می دانستند. خیلی خوب هم درک کردند. آمریکا می خواهد ایران را به جنگ بکشاند زیرا مانعی در برابر طرح های استعماری آمریکا در منطقه است. این یک وضعیت بسیار نگران کننده برای ایالات متحده است. در این راستا آمریکا می خواهد ترکیه را به سمت خود بکشاند تا بتواند مرزی همسایه در برابر ایران داشته باشد. به همین دلیل ترکیه را در مورد گسترش ناتو تحت فشار قرار می دهد. به همین دلیل است که او اغلب به ترکیه سفر می کند. به عنوان مثال، برخی صحبت از جنگ احتمالی آمریکا و ایران می‌کنند. مثلا اگر این اتفاق بیافتد ترکیه کجای این جنگ احتمالی موضع خواهد گرفت؟ به همین دلیل است که نتایج این دیدار برای آمریکا و اسرائیل بسیار مهم است. اگر ترکیه روابط خود با ایران را فدای روابط خود با آمریکا نکند و توافقات امضا شده در این سفر تحقق پیدا کند، آمریکا واقعاً به دنبال راهی برای فرار از منطقه خواهد بود.
اگر نکته پایانی دارید بفرمایید.
آخرین چیزی که می خواهم بگویم این است. سرنوشت منطقه را باید کشورهای منطقه تعیین کنند. منافع مشترک و جبهه مشترک آنکارا و تهران. دو پایتخت برادر یعنی ایران وترکیه باید پایبند به مسئولیت‌های خودشان باشند. مردم ما برادری تاریخی خود را با یکدیگر حفظ کرده اند. رهبران باید وظیفه خودشون را انجام دهند.