به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، بخش فراگیر چهل‌ودومین جشنواره تئاتر فجر با همکاری و مشارکت سازمان بهزیستی و با هدف برابرسازی فرصت‌ها، تلفیق اجتماعی و مشارکت حداکثری افراد دارای معلولیت، به صورت رقابتی در این رویداد بزرگ نمایشی ایران گنجانده شد.
معلولیت محدودیت نیست، ظرفیت است
مجید امرایی، کارگردان تئاتر و دبیرکل انجمن بین‌المللی دارماتراپی ایران که یکی از داوران این بخش از جشنواره تئاتر فجر۴۲ است در گفت‌وگو با خبرنگار تئاتر ایرنا، اظهار داشت: با اضافه شدن بخش فراگیر به جشنواره تئاتر فجر، هنرمندان دارای معلولیت در جایگاه عادی خود در جامعه قرار گرفته‌اند، در یکی از دیدگاه‌های مهم خدمات درمانی به معلولین، این افراد مطلقاً از خانواده جدا نمی‌شوند و همه اقدامات توان‌بخشی و خدمات، در دل خانواده ارائه می‌شود و هم‌افزایی خانواده را در پی دارد. با این تعریف، قرار گرفتن این بخش در جشنواره تئاتر فجر معنادارتر می‌شود، در واقع بخش فراگیر در خانواده تئاتری خود قرار گرفته و این اقدام بسیار تاثیرگذار است.
معلولیت بُعد خلاقانه وجود افراد را تقویت می‌کند. زیرا این افراد با موقعیت‌هایی مواجه می‌شوند که باید برای آن راهکار پیدا کنند و ذهن‌شان یاد می‌گیرد دنبال راهکارهای جدید باشدوی ادامه داد: به باور من معلولیت محدودیت نیست، بلکه ظرفیت است و این موضوع با دیدن آثار در همین جشنواره به من ثابت شد؛ معلولیت در واقع بُعد خلاقانه وجود افراد را تقویت می‌کند. چون این افراد با موقعیت‌هایی مواجه می‌شوند که باید برای آن راهکار پیدا کنند و ذهن‌شان یاد می‌گیرد دنبال راهکارهای جدید باشد. نمایش هم به‌عنوان مهم‌ترین هنر که ابزارش خود انسان شامل بدن، بیان و احساس است، می‌تواند به چندوجهی کردن فرد کمک کند.
دبیرکل انجمن بین‌المللی دارماتراپی ایران با بیان اینکه بخش فراگیر، ظرفیت فوق‌العاده و خلاقانه‌ای را به جشنواره اضافه کرده است، افزود: منفک کردن بخش فراگیر در بخش رقابت، تا یک جایی می‌تواند مؤثر باشد، اما بعد آسیب‌زا است، چون معلولین می‌توانند در کنار دیگر افراد اجتماع، کار هنری انجام دهند و به رقابت بپردازند.
این کارگردان افزود: نمایش‌های ترکیبی هم می‌توانند کنار سایرین رقابت کنند، به‌عنوان‌مثال یک کارگردان می‌تواند نمایش «هملت» را روی صحنه بیاورد و بازیگر نقش هملت روی ویلچر نشسته باشد، کارگردان‌ها بهتر می‌دانند که هیچ محدودیتی وجود ندارد.
آثاری بخش فراگیر جشنواره تئاتر منحصربه‌فرد هستند. موضوع نمایش‌ها آزاد بود و صرفا به موضوعات معلولین محدود نبود. به نظر من این آثار، به لحاظ محتوا، بازی و کارگردانی، حرف‌های بسیاری برای گفتن دارند.
تئاتر زندگی مردم است
امرایی با اشاره به اجراهای خیابانی بخش فراگیر جشنواره تئاتر فجر، توضیح داد: بهترین مدیوم اجرای تئاتر برای تأثیرگذاری در جامعه نمایش‌های خارج از سالن هستند که می‌توانند روی بُعد آموزشی نحوه برخورد با معلولین در جامعه مؤثر باشند.
وی ادامه داد: تئاتر وقتی در سالن محبوس شود، فقط یک جامعه محدود را دربر می‌گیرد، درصورتی‌که تئاتر زندگی مردم است و باید در دل مردم باشد. نمایش خارج از سالن، خودش به میان و به‌دل تماشاگرانش می‌رود. در بقیه اجراهای نمایشی، تماشاگر می‌رود سراغ تئاتر و در نمایش خیابانی، نمایش می‌رود سراغ تماشاگر؛ هر کجایی که فضا وجود دارد نمایش اجرا می‌شود و هر رهگذری می‌تواند مخاطب باشد و جا دارد برای جامعه معلولین در حوزه نمایش‌های خارج از سالن، برنامه‌ریزی بیشتری شود.
حضور روی صحنه، خیلی در ارتقاء اعتماد به نفس و خودباوری همه افراد مؤثر است و هنرمندان دارای معلولیت هم از این قاعده مستثنی نیستند
این دراماتراپیست گفت: آثاری که در بخش فراگیر جشنواره فجر امسال اجرا شدند، جنبه درمانی ندارند، فقط نگاه آموزشی و پرورشی دارند و اگر فرآیند درمانی هم وجود داشته، تا پیش از اینکه اثر به جشنواره بیاید، طی شده است. برای دراماتراپی بر اساس نیازهای افراد پروتکل درمانی، تعریف شده و مسائل‌شان رفع می‌شود و بعد می‌توانند بیایند روی صحنه و هر شب اجرا کنند. به تئاتری که طرح درمانی نداشته باشد، نمی‌توانیم بگوییم نمایش درمانی.
این کارگردان افزود: حضور روی صحنه، خیلی در ارتقای اعتماد به نفس و خودباوری همه افراد مؤثر است و هنرمندان دارای معلولیت هم از این قاعده مستثنی نیستند، چون این افراد منفک شده از جامعه نیستند و خیلی خوب است که این فرصت برابر به آن‌ها داده شد.
او ابراز امیدواری کرد: حضور هنرمندان معلول در جشنواره بین‌المللی فجر شاید بتواند کمک کند زیرساخت‌های سالن‌ها و نیازهای اجتماعی چنین افرادی برطرف شود. در حال حاضر بسیاری از سالن‌ها برای افراد دارای معلولیت مناسب‌سازی نشده‌اند. شهرداری و سایر متولیان باید ورود کنند تا شرایطی مهیا شود تا این عزیزان به راحتی بتوانند در این فضا حضور داشته باشند.
نشست بررسی بخش فراگیر توسط صاحب نظران برگزار شود
مجید امرایی درباره رقابت هنرمندان دارای معلولیت در بخش فراگیر، گفت: در این جشنواره، نگاه ما به‌عنوان داور فقط ارزیابی هنری بود. کارگردانی، بازیگری، طراحی صحنه و نور و لباس با توجه به محدودیت‌های مبتنی بر ویژگی‌هایی که افراد دارند؛ صرفا از نظر هنری بررسی شدند. به‌عنوان‌مثال اگر فردی نابینا روی صحنه است، متناسب با ظرفیت‌هایش ارزیابی شد. به این دلیل که امسال اولین سالی است که این بخش در جشنواره فجر حضور دارد، بهتر است پس از پایان این رویداد، نشستی با حضور صاحب‌نظران مختلف برگزار شود تا برای دوره‌های بعد به ارزیابی جدید و کامل‌تری برسیم.
عضو موسس اتحادیه جهانی دراماتراپی خاطرنشان کرد: امیدوارم بخش فراگیر در جشنواره بماند و از اجراهای عمومی این افراد هم حمایت شود و چنین هنرمندانی که زحمت می‌کشند و اثری تولید می‌کنند تشویق شوند و مردم بیایند آثارشان را ببینند.
چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر به ریاست کاظم نظری و دبیری مهدی حامدسقایان، از ۲۷ دی تا ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ در تهران در حال برگزاری است.