گروه جامعه ایرنا - همیشه وزش باد و نسیم در هر فصلی لذتبخش است، شاید در فصول سرد تن را به لرزه درآورد اما همان هم شعفی به همراه دارد حالا در فصل گرم که بماند چقدر دلنشین است، حتما برای شما هم اتفاق افتاده که با وزش نسیمی خود را به دستان باد سپرده اید تا دلتان و رویاهایتان را با خود به دوردست ها ببرد، دمی خیالتان را در باد رها کنید تا به سبکی پر کاه برسید، تمام اینها زیباست اما تا زمانی که پدیده ای به نام گرد و غبار وجود نداشت تا با هر نفسی که به سینه می کشی موجب سرفه، سوزش ریه و چشم و بینی شود.
در چند سال گذشته به علت کاهش بارندگی، خشکسالی، سوء مدیریت منابع آبی و دخالت‌های غیر اصولی در محیط زیست بخش های زیادی از آبهای زیرزمینی و روزمینی خود را از دست داده ایم، رودخانه ها خشک، سفره های زیرزمینی کم آب و تالاب ها به دشتی برهوت تبدیل شده اند، حوضه های آبی که زمانی جولانگاه انواع پرندگان آبزی و کنارآبزی بودند به کویری خشک تبدیل شده اند که در انتظار بازگشت روزهای خوش گذشته و روان شدن آب لحظه شماری می کنند.
این شرایط وضعیتی را برای کشور رقم زده که پدیده ای به عنوان گرد و غبار را به ادبیات محیط زیست وارد کرده است که عواقب سنگینی را برای سلامت انسان ها رقم می زند، بر اساس مطالعات صورت گرفته، توفان های گرد و غبار باعث افزایش بیماری های تنفسی و مرگ و میر می شود، ذرات بسیار ریز گرد و غبار کودکان زیر یک سال را درگیر بیماری هایی مانند آسم می کند و برای بزرگسالان مرگ ناشی از بیماری های تنفسی، قلبی و عروقی و سرطان ریه را به همراه دارد.
علاوه بر تاثیر سوء بر سلامت انسان ها بر روی گیاهان هم اثر ناخوشی دارد، در واقع گرد و غبار با نشستن بر شکوفه درختان موجب اثر سوء بر روی محصولات کشاورزی و باغی می شود و آفات و بیماری ها را افزایش می دهد از سویی با قرار گرفتن گرد و غبار بر روی برگ گیاهان فتوسنتز ضعیف می شود در نتیجه تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن کاهش یافته که زرد شدن و در نهایت خشک شدن گیاه را به همراه دارد.
البته گرد و غبار فقط مختص کشور ما نیست بلکه کشورهای همسایه مانند سوریه، عربستان و عراق کانون های گرد و غباری زیادی دارند که با هر وزش بادی به سمت کشور ما گسیل می شوند، در مجموع ٨ کانون گرد و غبار در خاورمیانه شناسایی شده است که کانون اول در عربستان، کانون دوم در امارات، کانون سوم شمال عربستان، کانون چهارم جنوب عراق، کانون پنجم شمال عراق، کانون ۶ ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و کانون ٧ و ٨ افغانستان و پاکستان و بخشی هم در ایران است.
کل مساحت کانون‌های غبارخیز خارجی ۲۷۰ میلیون هکتار با مجموع ۱۴۷ میلیون تن غبار در سال برآورد شده است، همچنین کانون های غبار خیز مهم داخلی نیز در ۲۳ استان مشخص شدند و حدود ۳۴.۷ میلیون هکتار برآورد شده که متوسط مقدار غبار خیزی آنها ۴.۲۴ میلیون تن در سال است، اینها حجم زیادی از گرد و غبار است که هر ساله به هوا بلند می شود، حال در کنار این کانون ها باید تالاب ها و رودخانه هایی که هر سال خشک می شوند را هم اضافه کرد.
کشور برای مدیریت کانون های خارجی اقدامات زیادی انجام داده، از جمله در دولت سیزدهم نشست بین المللی مقابله با گرد و غبار در ۲۱ تیرماه سال ۱۴۰۱ با حضور مقامات عالیرتبه ۱۲ کشور درگیر با این پدیده برگزار شد، دستاورد این نشست در ترازی بود که مجمع عمومی سازمان ملل از ایران قدردانی کرد و ایران را به عنوان میزبان اجلاس بین المللی مقابله با توفان های گرد و غبار برگزید، همچنین در راستای این نشست منطقه ای، به پیشنهاد ایران ۲۱ تیرماه به عنوان روز بین المللی مقابله با توفان های گرد و غبار در تقویم سازمان ملل ثبت شد.
به این ترتیب ۱۸ و ۱۹ شهریورماه همان سال، ایران پذیرای نمایندگان ۵۰ کشور و ۱۵ نهاد بین المللی در قالب اجلاس بین المللی مقابله با توفان های ماسه و گرد و غبار بود که علاوه بر اینکه گام مهمی در راستای توسعه دیپلماسی محیط زیست است، کشورهای شرکت کننده با محوریت ایران به یک گفتمان مشترک در زمینه محیط زیست رسیدند.
اینها از جمله اقدامات بین المللی در راستای مقابله با گرد و غبار است که اجرای آنها نیاز به هماهنگی میان کشورها و قطعا صرف وقت و زمان دارد اما مساله مهم این است که تا به نتیجه رسیدن این مذاکرات چه باید کرد؟ چگونه می توان رنج افرادی که هر روز در معرض گرد و غبار هستند و خانه هایشان زیر تلی از خاک مدفون می شود را کم کرد، یکی از راه حل ها استفاده از مالچ یا خاک پوش است که البته این هم موافقان و مخالفان به خود را دارد که بیشتر حرف مخالفان سازگار با محیط زیست نبودن این مالچ ها است چون بیشتر آنها نفتی و یا حداقل با پایه نفت هستند، نمونه بارز و نزدیک آن که چندی پیش هم خبری شد و نگرانی زیادی را رقم زد مالچ پاشی بخشی از بستر خشک شده دریاچه ارومیه بود هرچند همان زمان سازمان حفاظت محیط زیست اطمینان داد که مالچ پاشی در کار نیست و فقط بخش کوچکی در حد ۶۰ متر مربع آنهم به صورت پایلوتی تحقیقاتی است اما نگرانی ها همچنان پابرجاست، همزمان با این، مالچ پاشی در بخشی از کرخه هم خبرساز شد که آنهم نگرانی ها را چند برابر کرد.
امسال آخرین سالیست که مالچ پاشی با پایه نفتی انجام می شود چون بعد از این دستگاه ها موظف به استفاده از مالچ های بیولوژیک می شوند
مالچ های نفتی موجب آسیب به محیط زیست می‌شود
در این راستا معاون رییس جمهور و رییس سازمان حفاظت محیط زیست به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: در سازمان حفاظت محیط زیست یک سری کارها برای مالچ های جایگزین انجام دادیم که موفقیت آمیز بود، در واقع مالچ های نفتی موجب آسیب به محیط زیست منطقه ای که در آن پاشیده می شود خواهد شد؛ اما سازمان محیط زیست به عنوان متولی حفاظت از گونه های زیستی برای کاهش این روند اقدامات خوبی را انجام داده است.
علی سلاجقه افزود: در این راستا برای جایگزین شدن مالچ های دوستدار محیط زیست و کاملا بیولوژیک به جای مالچ های نفتی، فراخوان ملی دادیم بعد از آن درخواست هایی به سازمان آمد همه مورد ارزیابی قرار گرفتند در نهایت ۲ مالچ بیولوژیک انتخاب و کارهای آزمایشگاهی و میدانی آنها انجام و ضریب ماندگاری و تاثیرات آنها بر محیط زیست مشخص شد.
وی اظهار داشت: بر این اساس ۲ مالچ دوستدار محیط زیست به زودی معرفی می شوند و آنها را به دستگاه ها ابلاغ خواهیم کرد که در صورت نیاز به مالچ پاشی از این دو محصول به عنوان مالچ یا همان خاک پوش استفاده کنند چون کاملا دوستدار محیط زیست هستند و در کنار تثبیت خاک و شن های روان آسیبی هم به زیست بوم آن منطقه وارد نمی کنند.
رییس سازمان حفاظت محیط زیست درباره روند مالچ پاشی در کشور گفت: در بحث مالچ پاشی آنچه که اتفاق می افتد یک سری تعهداتی است که کشور از قبل داشته است و برای یک سری از مناطقی که از محل های مسکونی فاصله دارند، از مناطق حساسی مانند تالاب ها دور هستند و مکان هایی که منشاء گرد و غبار هستند انجام می شود، امسال هم آخرین سالیست که مالچ پاشی با پایه نفتی خواهیم داشت چون دیگر دستگاه ها موظف می شوند تا از مالچ های بیولوژیک که معرفی می کنیم استفاده کنند.
وی با اشاره به مالچ پاشی بخشی از بستر دریاچه ارومیه گفت: در کشور کارهای آزمایشگاهی و تحقیقاتی زیادی در زمینه های مختلف در حد پایلوت انجام می شود که یکی از آنها همین مالچ پاشی بخش کوچکی از بستر دریاچه ارومیه است، در واقع محدوده ای حدود ۶۰ متر مربع برای انجام کار تحقیقاتی در دریاچه ارومیه مالچ پاشی شد اما مالچ پاشی بستر دریاچه به هیچ وجه در دستور کار نیست.
سلاجقه درباره مالچ پاشی منطقه غرب کرخه گفت: سازمان محیط زیست با هرگونه مالچ پاشی نفتی نزدیک مناطق مسکونی و اکوسیستم های حساس مخالف است، بنابراین سازمان از دستگاهی که مالچ پاشی بخشی از کرخه را انجام داده شکایت کرد، دادستان ورود کرده و منتظر نتیجه هستیم.
به گزارش ایرنا، چندی پیش نیز داود میرشکار مدیر کل حفاظت محیط زیست خوزستان ضمن مخالفت با اجرای عملیات مالچ‌پاشی در منطقه غرب کرخه گفته بود این اداره کل تاکنون برای مالچ پاشی در غرب کرخه مجوزی صادر نکرده است.
9014