به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا رضا اسماعیلی شامگاه سه شنبه ۱۰ بهمن در آستانه اختتامیه هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر در نشست ادبی پلاک ۱۸ گفت: در یک ارزیابی اجمالی از جشنواره شعر فجر باید گفت که این جشنواره نیز مانند سایر جشنواره‌هایی که در سالگرد پیروزی انقلاب با پیشانی‌نوشت فجر برگزار می‌شوند، موجودی در حال تکامل است. این جشنواره از آغاز تولد تا به امروز، همواره در مسیر زایندگی و بالندگی بیشتر حرکت کرده است.
وی افزود: با عنایت به اشراف هیات‌علمی جشنواره به فضای ادبی کشور و شناخت نقاط قوت و ضعف شعر امروز، هیات‌علمی با سیاست گذاری‌های شایسته، در مسیر کاهش کاستی‌ها و تقویت برجستگی‌ها تلاش کرده است. برگزاری دوره‌های آموزشی کلک خیال برای شاعران جوان از برنامه‌های قابل‌ستایشی است که با هدف آسیب‌شناسی فضای ادبی جامعه صورت گرفته است. برگزاری جلسات نقد کتاب، برپایی دوره‌های آموزشی کلک خیال و تداوم فعالیت «پایگاه نقد» از مهم‌ترین برنامه‌هایی است که برای مقابله با فرسایش زبان پارسی و قدکشیدن شعر معاصر در دستور کار قرار گرفته است.
عضو هیات علمی هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر گفت: پرداختن به «نقد ادبی» و آسیب شناسی فضای ادبی جامعه از رسالت های ذاتی جشنواره های اصیل ادبی است. با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های نقد و آموزش می‌توان بسیاری از تهدیدها را به فرصت تبدیل کرد. برگزاری دوره‌های آموزشی کلک خیال توسط دبیرخانه دائمی جشنواره شعر فجر، گامی بلند و قابل ستایش برای تحقق این مهم است که همچنان ادامه دارد و این دوره‌ها با دعوت از مدرسان برجسته کشوری در طول سال برگزار می‌شود
این شاعر افزود: جان کلام آن که جشنواره بین المللی شعر فجر در طول سال های برگزاری خود، در مجموع روند رو به رشدی داشته است. با یک مرور اجمالی بر اسامی دبیران و داوران جشنواره در این ۱۸ دوره، به خوبی می توان دریافت که اکثر بزرگان و نام آوران شعر معاصر در دوره های مختلف جشنواره با عناوین دبیر علمی، داور و برگزیده حضور داشته اند.
اسماعیلی افزود: نقدی که بعضی از دوستان بر این جشنواره می گیرند، حذف «تک اثر» از چرخه داوری است. به نظر من محاسن داوری آثار در قالب کتاب از معایب آن بیشتر است. زیرا در شیوه داوری به شکل تک اثر، معمولا پیشکسوتان عرصه شعر در بخش رقابتی شرکت نمی کنند ولی در این شیوه یعنی داوری مجموعه اشعار، فرصت رقابت برای همه شاعران فراهم می شود که در مجموع داوری آثار در قالب کتاب به عدالت نزدیک تر است.
وی ادامه داد: در این دوره از جشنواره آثاری که در قالب مجموعه شعر برای نخستین بار در سال ۱۴۰۱ به زبان فارسی منتشرشده اند، توسط داوران مورد بررسی قرار گرفت. امسال نیز شاعران و پژوهشگران حوزه ادبیات در سه بخش شعر بزرگ‌سال (شعر کلاسیک، نو و محاوره)، شعر کودک و نوجوان و «درباره شعر» به رقابت پرداختند.
دبیر دوره گذشته جشنواره شعر فجر افزود: علاوه بر بخش‌های ثابت، به‌منظور تأثیرگذاری بیشتر، امسال پیشنهادهایی توسط دبیر و هیات‌علمی جشنواره ارائه شد که بعضی از این پیشنهادها جامه عمل پوشید و در حال اجراست؛ از جمله تولید برنامه تلویزیونی سرزمین شعر که در شب های ماه مبارک رمضان از شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی پخش خواهد شد.
این پژوهشگر ادبی اضافه کرد: از دیگر برنامه های جشنواره امسال، همچون سال های گذشته، تجلیل از پیشکسوتان خواهد بود و در مراسم اختتامیه جشنواره شاهد تجلیل از استاد زکریا اخلاقی خواهیم بود. در طول برگزاری جشنواره نیز، اعضای هیات علمی با همراهی معاون فرهنگی و مدیر عامل خانه کتاب و ادبیات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دیدار استاد شیرینعلی گلمرادی رفتند که از پیران و پیشکسوتان شعر انقلاب است.
برگزاری رقابت میان شاعران در ۳۳ مرکز تلویزیونی
علیرضا قزوه دبیر علمی هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر نیز گفت: شاید در سال های گذشته تعداد مخاطبانی که در جشنواره شعر می خواندند، به صد نفر هم نمی رسید و مخاطبانی که می آمدند و شعر گوش می دادند، شاید تعداد معدودی مثل هزار یا دو هزار نفری را شامل می شدند که این برنامه ها نیز انعکاس تلویزیونی و انعکاس مطبوعاتی بالایی هم نداشت ولی امسال برای جشنواره شعر فجر به گونه ای پیش رفتیم که در سراسر کشور همه شبکه های تلویزیونی درگیر این مراسم شوند.
وی اضافه کرد: ما ۳۳ مرکز تلویزیونی در ۳۰ استان و سه شهر کشور داریم که امسال تمام این مراکز تلویزیونی در استودیوهای خودشان رقابت های شعر را بین شاعران برگزار می کنند و برنامه ها با شکل جدیدی در معرض نگاه مردم هر استان قرار خواهد گرفت.
رئیس مرکز شعر و موسیقی و سرود صدا و سیما ادامه داد: علاوه بر برنامه های استانی، ویژه برنامه ای دیگر برای مدت تقریباً ۳۰ شب برای شبکه چهارم سیما تدارک دیده ایم که در آنجا با رقابت بین ۶۴ نفر از جوانان و شاعران خوب کشورمان که در قالب هشت گروه هشت نفره می باشند مواجه هستیم که به برنده اول ۲۰۰ میلیون، برنده دوم ۱۰۰ میلیون و به برنده سوم که توسط رأی مردم انتخاب می شود مبلغ ۵۰ میلیون تومان تعلق می گیرد.
جایگاه زبان فارسی در رسانه ملی با برنامه سرزمین شعر
نغمه مستشار نظامی عضو هیات علمی هجدهمین جشنواره بین المللی شعر فجر نیز گفت: ۱۸ سالگی، سن پختگی و بلوغ است و حالا که جشنواره شعر فجر در آستانه هجدهمین سالگرد برگزاری قرار دارد، خوشبختانه شاهد پختگی و پیراستگی شعر و ادبیات و پیشرفت کمی و کیفی شعر پارسی در ایران و دیگر سرزمین های پارسی زبان هستیم. جشنواره شعر فجر نیز مانند دیگر جشنواره های ادبی دوران های فراز و فرودی را تجربه کرده اما در سال‌های اخیر شاهد بازگشت این جشنواره به اصل خویش هستیم، در چند سال اخیر برگزاری محافل ادبی جشنواره با موضوعات متنوع و در استان‌ها و شهرستان ها این جشنواره را به اصل عدالت فرهنگی نزدیک و نزدیک تر کرده است.
وی افزود: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و موسسه خانه کتاب و ادبیات به عنوان متولیان برگزاری جشنواره اهتمام ویژه ای در زمینه برگزاری کارگاه آموزشی در حاشیه جشنواره داشته اند و امسال نیز با برگزاری کارگاه سه روزه کلک خیال میزبان شاعران سراسر کشور هستند.
این شاعر اضافه کرد: جشنواره امسال علاوه بر بخش رقابتی با موضوعیت آثار منتشر شده، با رویکردی جدید به موضوع حضور پویای شعر در رسانه ملی با برگزاری ویژه برنامه سرزمین شعر کرده است که می تواند جایگاه ادبیات و زبان فارسی در رسانه ملی را به طرز چشمگیری ارتقا بخشد و موجب پیوند مخاطبان با چهره های شناخته شده ادبیات امروز و شعر معاصر شود.
برخی از شاعران در این مراسم اشعاری را قرائت کردند که به شرح زیر است:
بیا و با دل من بی بهانه حرف بزن؛ کنار من بنشین عاشقانه حرف بزن
دوباره مثل همان سال های عشق و امید؛ به من نگاه کن و از زمانه حرف بزن
نگاه پنجره ها باز شد به باغ و نسیم؛ تو هم درخت جوان از جوانه حرف بزن
بیا پرنده ترینم بیا دلم تنگ است؛ برای من به زبان ترانه حرف بزن
تو خانه زاد بهاری بیا و روزی هم؛ از این قناری بی آشیانه حرف بزن
چه روز های قشنگی در انتظار من است؛ کنار من بنشین عاشقانه حرف بزن (ایرج قنبری)
یا بگذر از من، یا بمان امّا مصمم باش! تردیدهایت استخوان سوز است، محکم باش!
حالا که دیدی زخم های بی شمارم را... حالا که می دانی علاجم چیست، مرهم باش!
باشد! من آغاز ِ جنون ِ عشق، اما تو؛ پایان این کابوس ِ بی پایان ِ مبهم باش
انباشتم در سینه بغض سالیانم را؛ سنگ صبور لحظه هایم باش! مَحرَم باش!
ای سیب ِ دور از دست های خواهش آلودم؛ یک عمر حوّایت شدم ، یک بار آدم باش! (حمیده پارسافر)
شروع حرف‌های تازه مان برف؛ بگوید قصه‌ها شیرین بیان؛ برف
خدا را پاکبان کوچۀ ما؛ دلش می‌خواست از این آسمان نان (سید حکیم بینش)
دل است و دریغا که سامان بگیرد؛ غم است و محال است پایان بگیرد
پریشان و گریان رسیدم که یک دم؛ سرم را ضریحت به دامان بگیرد
رسیدم که چشمان غم‌دیده‌ام را؛ تماشای این صحن و ایوان بگیرد
رسیدم که در بزم زائرترین‌ها؛ به آهی، دل مرده‌ام جان بگیرد
رسیده‌ست شاعر که دست تمنا؛ به دامان شاه خراسان بگیرد
خودت گفته بودی که حتی نمک را؛ گدا باید از دست سلطان بگیرد
به جز اشک، عاشق چه دارد بگوید؟ خوشا وقت دیدار، باران بگیرد
به غیر از غمت ، این غم پاک و روشن؛ بگو هر چه اندوه پایان بگیرد (فائزه زرافشان)
صد خاطره از نسیم و باران داری؛ از عاطفه شکوفه ها سرشاری
تو مَحرم رازهای هر گنجشکی؛ ای کهنه درخت! مخزن‌الاسراری (سارا رمضانی)
اگر چه طی شده این راه با برادرها؛ چقدر دوخته شد چشم خیس بر درها
نشست خنده ی تو در سکوت روشن قاب؛ دچار بهت غریبی شدند باورها
و نام کوچک تو شد جهاد و قصه شدند؛ حماسه های عظیمت میان دفتر ها
هنوز خون تو از خاک تشنه می‌جوشد؛ چکیده جوهر عشق از رگ صنوبرها
چقدر فاصله افتاده بین ما و شما؛ چقدر خاطره جامانده بین سنگر ها
غروب می شود و چشم های من ابری ست؛ شکفته بغض ترک خورده کبوترها
صدای زنگ در و بغض قوری گل دار؛ و باز مانده به در چشم خیس مادرها (مهسا ایمانی)
ما از تبار لاله های شعله ور هستیم؛ وقت خطر باشد همه اهل خطر هستیم
ما سینه هامان گرچه انبوه غم است امّا؛ هنگام سختی ها برای هم سپر هستیم
کرمان، شبیه کربلا و روز عاشوراست؛ هر چند ما از داغ کرمان خون جگر هستیم
دشمن نمی داند اگر از ما کسی افتاد؛ پشت همیم و باز فکر یکدگر هستیم
دشمن نمی داند که ما نسل سلیمانیم؛ ما مو به مو درس شهادت را ز بر هستیم
اما به ما رهبر اگر فرمان دهد امروز؛ از هر زمانی محکم و آماده تر هستیم (علیرضا حکمتی)
از خون تو از وجود تو می ترسند؛ از مجلس یادبود تو می ترسند
سردار چه کرده ای تو با اینها که؛ از بودِ تو، از نبود تو می ترسند؟(سید مهدی بنی هاشمی لنگرودی)
به ظاهر جهان جای بی اعتباری شده؛ ولی خنده ات مرهم زخم کاری شده
من آن اشک دلتنگی زائری خسته ام؛ که در گوشه جمکران تو جاری شده
نسیم دل در به در تا رسیده به تو؛ کنارت نفس تازه کرده بهاری شده
کجا رودها همنشین نگاهت شدند؟ که دریا نمک گیر این همجواری شده
به جز حسن یوسف نروییده از دامنش؛ زمینی که با اشک تو آبیاری شده
در آغوش امنت به دنبال آرامش است؛ جهانی که سرشار از بی قراری شده (فرزانه قربانی)
در این برنامه که به مدیریت علیرضا قزوه و اجرای سید مسعود علوی تبار به میزبانی گروه بین المللی هندیران برگزار شد، شاعرانی همچون محمدعلی یوسفی، محمد مهدی عبداللهی، سارا عبداللهی فر، فاطمه ناظری، نیره جهانشاهی، صبا فیروزی، زیبا جواهریان همدانی، نازنین فاطمه صادقی و زهرا میریان کرمی حضور داشتند.