به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، انجمن آثار و مفاخر در آغاز «انجمن آثار ملی» نام داشت و نخست در سال ۱۳۰۱ خورشیدی به همت گروهی از بزرگان اهل دانش و فرهنگ با اساسنامه‌ای در ۱۴ ماده تاسیس شد. هدف اولیه این انجمن «ازدیاد علاقه عامه به آثار قدیمی تاریخی، علمی، صنعتی ایران، نگهداری صنایع مستظرفه، صنایع دستی، حفظ سبک و شیوه قدیم آن‌ها» عنوان شد.
فعالیت‌های این انجمن از بدو تاسیس تا کنون را می‌توان به سه دوره تقسیم کرد: دوره اول از ۱۳۰۱ خورشیدی تا ۱۳۱۳ خورشیدی که با برگزاری جشن هزاره فردوسی خاتمه پیدا کرد. دوره دوم از آذر ۱۳۲۳ شروع شد و تا شهریور از ۱۳۶۶ خورشیدی ادامه داشت. از این تاریخ (۱۳۶۶ خورشیدی) به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی این انجمن با نام جدید انجمن آثار و مفاخر فرهنگی به فعالیت خود ادامه داد.
در سال ۱۳۶۵ در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شد که انجمن آثار ملی با تغییری مختصر در وظایف و تغییر در نام به «انجمن آثار و مفاخر فرهنگی» با هیات امنایی شامل ریاست جمهوری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزیر فرهنگ و آموزش عالی و استادان و علمایی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی تبدیل شود. در نیمه دوم سال ۱۳۷۰ اعضای تکمیلی هیات امنای انجمن به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و از سوی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مدیر اجرایی انجمن برای راه‌اندازی آن تعیین شد و در سال ۱۳۷۳ مجددا آغاز به کار کرد.
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی امروز در ساختمانی قدیمی و تاریخی در جنوب جغرافیایی تهران در خانه بزرگ و زیبای حسین پاشا ملقب به امیر بهادر، وزیر دربار مظفرالدین شاه مستقر شده است.
محمود شالویی رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در این دوره است. او با حضور در خبرگزاری ایرنا درباره اقداماتی که در ماه‌های گذشته انجام داده است و همچنین برنامه‌های آینده این انجمن توضیح داد.
این مصاحبه در دو بخش منتشر خواهد شد و در ادامه بخش نخست را می‌خوانید.
برگزاری ۱۴۰ بزرگداشت در تهران و دیگر شهرها
انجمن آثار و مفاخر فرهنگی چه برنامه‌هایی امسال و سال آینده برگزار خواهد کرد؟
از ابتدای سال برنامه‌های متنوعی در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی برگزار شده است. به نظر می‌رسد در مجموع، برنامه‌هایی که در تهران و دیگر شهرها برگزار شده، به ۱۴۰ برنامه برسد. در ابتدای سال برنامه‌هایی برای سعدی، حکیم فردوسی، خیام، عطار، شمس، مولانا و شیخ شهاب‌الدین سهروردی در زنجان و ابن سینا در همدان برگزار کردیم. پیشتر، این برنامه‌ها در یک یا دو روز برگزار می‌شد، اما امسال به هر کدام از این مفاخر یک هفته تا ۱۰ روز اختصاص داده شد.
پیشتر، بزرگداشت مفاخر در یک یا دو روز برگزار می‌شد، اما امسال به هر کدام از این مفاخر یک هفته تا ۱۰ روز اختصاص داده شد
برنامه‌ای در ازبکستان برای ابن‌سینا برگزار شد و قرار است کتاب‌هایی نیز در این زمینه منتشر شود. انتشار آثار میرفندرسکی، ابن یمین فریومدی و رساله‌ای از سنایی را در دست چاپ داریم. همچنین بزرگداشت ابن یمین فریومدی برای اولین بار در تهران، شاهرود و فریومد برگزار شد.
روزها و ماه‌های آینده یک برنامه جهانی برای بزرگداشت حکیم نظامی برگزار خواهد شد، چرا که درگذشته، علیرغم شهرت و جایگاه این شاعر پارسی گو در عرصه حکمت، شعر و داستان گویی کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
در ادامه برنامه‌هایی برای بزرگداشت بزرگان حوزه فرهنگ و هنر داریم. ماه‌های بهمن و اسفند ایامی پربار و پرکار برای انجمن آثار و مفاخر فرهنگی خواهد بود.
باید جوان‌ها را به این سمت و سو ببریم که فقط به مفاخر درگذشته افتخار نکنند و به بزرگان در قید حیات نیز عنایت داشته باشند، چرا که این چهره‌ها چراغ راه آینده جوانان و نوجوانان هستند. باید به سمتی حرکت کنیم که در آینده ابن سینا و مولوی و حافظ داشته باشیم.
مهم این است که امروز بتوانیم مشابه آن‌ها را داشته باشیم و نبوغ آن‌ها را احیا کنیم و این مستلزم آن است که جوانان و نوجوانان را بیشتر با این مفاخر آشنا کنیم. راه‌های رسیدن به نبوغ را بیشتر برای آن‌ها هموار کنیم، این کار دست جمعی و گروهی است که وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، نهادهای تبلیغی، نهادهای رسانه‌ای، سازمان صدا و سیما، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و همه موسساتی که می‌توانند در عرصه معرفی فعال باشند، قسمتی از آن هستند.
امضای تفاهمنامه انجمن مفاخر با کمیته ملی المپیک
انجمن با چه موسسات و نهادهایی همکاری می‌کند؟
انجمن با همه نهادها و موسساتی که علاقه‌مند به همکاری هستند یا در ساختارشان به مفاخر و مشاهیر توجه داشته باشند؛ با بخش‌های مختلف در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ارگان‌هایی مانند فرهنگستان زبان و ادب فارسی، فرهنگستان هنر و فرهنگستان علوم پزشکی اقدامات مشترک دارد.
در حال ساخت مجسمه‌ای برای مولوی هستیم؛ قرارداد آن را امضا کردیم و قرار است این مجسمه در چهارراه مولوی تهران نصب شود
امسال برنامه مهمی در حوزه ورزش داشتیم و با کمیته ملی المپیک هم تفاهم‌نامه‌ای را امضا کردیم. اولین برنامه برای گرامی‌داشت و بزرگداشت نام‌آوران و نام‌داران ورزشی بود، افرادی که به رغم اهمیت در سطح جهانی، در جامعه ما چندان شناخته شده نیستند. در این راستا پنج چهره با همراهی کمیته ملی المپیک انتخاب شدند که از آن‌ها قدردانی با شکوهی صورت گرفت.
از طرف دیگر، چهره‌هایی را که خانه سینما برای تجلیل به ما معرفی می‌کند در برنامه‌های انجمن قرار خواهیم داد.
در حال ساخت مجسمه‌ای برای مولوی هستیم؛ قرارداد آن را امضا کردیم و قرار است این مجسمه در چهارراه مولوی تهران نصب شود. ساخت مجسمه حافظ و دیگر بزرگان ایران را نیز در دستور کار داریم. انجمن با مجسمهسازها وارد مذاکره شده و ماکت اولیه برخی از این مجسمه‌ها هم ساخته شده است.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به حوزه ساخت‌وساز آرامگاه‌ها و مقبره‌های مشاهیر ورود کرده‌ایم. مطابق اولین اصل از اساسنامه انجمن مبنی بر ساخت آرامگاه‌ها و مقابر و ایجاد بناهای یادبود برای مفاخر اقدام لازم انجام می‌شود. در این راستا ۱۷ آرامگاه و بنای یادبود برای مفاخر در حال طراحی و احداث و ساخت است.
امسال موضوع ساخت بنای حزین لاهیجی را دنبال کردیم و طرح آن در مرحله نهایی در حال اجرا و ساخت است، این بنا در بنارس هند ساخته خواهد شد. مقبره و یادبودی برای حمید سبزواری با همکاری شهرداری سبزوار می‌سازیم. آرامگاه میرسید شریف جرجانی را با همکاری شهرداری شیراز بازسازی می‌کنیم و توسعه می‌دهیم. مجسمه میرسید شریف جرجانی در شهر گالیکش استان گلستان با همکاری دانشگاه آزاد گالیکش، گنبد و شهرداری این شهر ساخته خواهدشد.
اهمیت گالیکش به این واسطه است که زادگاه حکمای بزرگ در منطقه جرجان است. به دلیل اهمیت این حکیمان، دفتر ویژه‌ای در جرجان افتتاح خواهیم کرد. میرفندرسکی بزرگترین فیلسوف دوره اسلامی در عهد صفویه در جرجان بود؛ اما نسبت به میرداماد کمتر مورد توجه قرار گرفته است.
برنامه «از توس تا خوسف» سال آینده برگزار می‌شود
در شهرگرگان در حال ساخت گلستان باغ مزار مرحوم محمدرضا لطفی با همکاری شهرداری هستیم و در چهارمحال و بختیاری دو برنامه داریم یکی در دشتک برای حسین پژمان بختیاری شاعر بزرگ معاصر، محقق و مترجم و دیگری برای داراب افسر بختیاری شاعر ایرانی،که به گویش بختیاری شعر سروده است. در منطقه چغاخور ۵۰ درصد از کار تمام شده و امیدوارم سال آینده به بهره‌برداری برسد.
ساخت بنای شمس تبریزی در «خوی» با توجه به تأکیدی که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی داشتند پیگیری می‌شود. همچنین جشنواره مهمی تحت عنوان جایزه ملی شمس را در خوی تدارک دیده ایم که از سال آینده این اقدامات را اجرایی خواهیم کرد تا بتوانیم برای شمس تبریزی برنامه‌هایی در حوزه‌های فرهنگی، ادبی و هنری داشته باشیم.
تأسیس بزرگراه حکمت از سهرورد تا آرمگاه بوعلی در همدان از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به انجمن سپرده شد
دکتر محمد معین حق بزرگی بر حوزه ادبیات به خصوص در لغت‌نامه‌نویسی دارد. برنامه‌هایی هم پیش از این در بزرگداشت ایشان اجرا شده است، اما امسال به حوزه جدیدی در ارتباط با دکتر معین رسیدیم. امسال جشنواره ادبی نمایشی دکتر معین در آستانه اشرفیه برگزار شد. در این جشنواره آقای حسین مسافر آستانه به عنوان دبیر انتخاب شد. جشنواره با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد گیلان، خانواده معین و دیگران برگزار گردید.
بزرگداشت فردوسی امسال با همکاری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری به صورت باشکوه برگزار شد و اداره کل ارشاد استان خراسان رضوی و شهرداری مشهد، همکاری ویژه ای با ما داشتند.
امسال در شهر مشهد برنامه تجلیل از محمدرضا راشد محصل، استاد برجستۀ زبان و ادبیات فارسی را داشتیم. بعد از مدتی آقای راشد از دنیا رفتند. همچنین انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کتاب زندگی نامه او را نیز منتشر کرد.
سال آینده برنامه‌ای با عنوان «از توس تا خوسف» داریم که در این برنامه، ابن حسام خوسفی که خاوران‌نامه و تعدادی آثار مهم در حوزه ادبی-حماسی دارد و به نوعی فردوسی دیگری در حوزه خراسان است، بزرگ داشته خواهدشد. اخیرا تفاهمنامه ای هم با استانداری خراسان جنوبی منعقد کردیم.
بنای یادبودی برای شیخ شهاب‌الدین سهروردی می‌سازیم. همچنین تأسیس بزرگراه حکمت از سهرورد تا آرمگاه بوعلی در همدان از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به انجمن سپرده شد. عنوان بزرگراه حکمت ارزش علمی و حکمی فراوانی دارد. به خصوص در حوزه‌های حکمی و فلسفی دو مکتب اشراق و مشاء را به هم پیوند می‌دهد و از نقطه نظر گردشگری فرهنگی نیز حائز اهمیت است.
مقبره شیخ شهاب الدین سهروردی در حلب سوریه است؛ بنا داریم برای بازسازی آن اقدام کنیم چرا که او حکیم و مفخری جهانی است.
رئیس جمهور نگاه جدی به مفاخر دارد
بودجه این همه کار را از کجا تامین می‌کنید؟
خوشبختانه حمایت های دولت مردمی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارد؛ رئیس جمهور نگاه جدی به مفاخر دارد و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز نسبت به مفاخر حساسیت ویژه دارد. در ساخت و ساز و برنامه های عمرانی، مشارکت دستگاه‌ها به خصوص شهرداری‌ها، شورای شهر و روستا، نهادهای مرتبط و وزارت راه و شهرسازی می‌تواند کمک قابل توجهی در این حوزه باشد. به توجه به این که مشارکت برخی از نهادهای مسئول را داریم، کار با جدیت بیشتر دنبال می‌شود.
متخصصان مجسمه مفاخر را می‌سازند
نظر شما درباره مجسمه‌هایی که از مفاخر ساخته شده و می‌شود، چیست؟
امروز برای مفاخر و مشاهیر، مجسمه‌های مختلفی ساخته و در شهرها نصب می‌شود. لازم است که نظارتی بر ساخت‌وساز آن‌ها انجام شود تا شکل و شمایل یک مجسمه و تمثالی که از یک مفخر ارائه می‌شود، مستند باشد. به همین دلیل تلاش داریم در انجمن مفاخر فرهنگی، همانطور که درباره شخصیت و هویت مفاخر در سال‌های متمادی کار شده و درباره شخصیت‌های برجسته تحقیق و پژوهش می‌شود، در این زمینه نیز متخصصان را وارد عمل کنیم.
روند ساخت یک مجسمه به چه شکل است؟ آیا گروهی هستند که بر طراحی نظر بدهند؟
وقتی می‌خواهید درباره مجسمه مفاخر صحبت کنید، ابتدا باید مفخر را بشناسید و با زندگی و سابقه او آشنایی کامل داشته باشید و اسناد و مدارک لازم را در شمایل نگاری‌های او داشته باشید، که به نوعی با نظام اندیشه آن‌ها تناسب داشته اند. لذا کار گروهی را تشکیل دادیم که با زندگی، مسائل هنری، سابقه فعالیت فرهنگی و شکل و ظاهر مفاخر آشنایی کامل دارند.
برای ما شهرهای کوچک و بزگ فرقی ندارند. مهم این است که در آن شهرها برنامه‌ها و اقدامات موثری داشته باشیم
سال‌های طولانی چهره‌های مختلف و متعددی از «حافظ» نقش بسته بود، در سال‌های گذشته انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در این حوزه تحقیق کرد و تصویری اثر ابوالحسن صدیقی را به ثبت رساند.
این تصویر را امسال به عنوان تصویری از حافظ که قابل اعتماد است با چند تن از افرادی چون کیخسرو خروش که روی چهره‌ها کار می‌کنند و متخصص و حرفه‌ای هستند، بررسی کردیم.
این اثر را امسال در معرض دید عموم قرار دادیم و تمبر آن هم را منتشر کردیم. برای نخستین بار در برنامه‌ای که برای بزرگداشت حافظ برگزار شده بود این اثر را در قالب مجسمه‌ای ساختیم که تا در ترکمنستان، در پارک مخدوم قلی فراغی، نصب شود.
بیش از ۲۰ دفتر انجمن در استان‌های مختلف فعال هستند
دفاتر استانی انجمن مفاخر فرهنگی در چه شرایطی هستند؟
از سال گذشته گشایش دفاتر انجمن را دنبال کردیم و با استانداران تفاهم‌نامه‌هایی را امضا کردیم. تفاهمنامه‌های استانی هم به زودی امضا و اجرایی خواهد شد. بیش از ۲۰ دفتر انجمن در استان‌های مختلف فعال هستند و برنامه‌های انجمن را دنبال می‌کنند. کمتر استانی را می‌توان پیدا کرد که انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در آنجا فعال نباشد.
در نیشابور دفتر انجمن را تاسیس کردیم که دفتر فعالی است و یکی از اقداماتی که داشتیم برای خاکسپاری محمدعلی اسلامی نُدوشن بود که موضوع انتقال پیکر مرحوم ندوشن با همکاری انجمن مفاخر انجام شد و با حمایت ما این کار صورت گرفت.
دفتر دیگر در کاشان به زودی فعال خواهد شد و دفاتر دیگر هم به زودی در جرجان و بروجن دایر خواهد شد. برای ما شهرهای کوچک و بزرگ فرقی ندارند. مهم این است که در آن شهرها برنامه‌ها و اقدامات موثری داشته باشیم.