به گزارش روز جمعه گروه علم و آموزش ایرنا از صندوق نوآوری و شکوفایی، محمدصادق خیاطیان در هفدهمین کنفرانس ملی و سیزدهمین کنفرانس بین‌المللی مدیریت فناوری و نوآوری ایران گفت: خلق شرکت‌های بزرگ که ماهیت و ذات آنها دانش‌بنیان است از دستاوردهای یک دهه اخیر نظام نوآوری کشور است. شکل‌گیری و خلق یک شرکت با ماهیت دانش‌بنیان، نیاز به تجربه، زمینه‌سازی و حمایت دارد که خوشبختانه این اتفاق در کشور افتاده است.
وی با اشاره به شکل‌گیری انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران سال ۱۳۸۲، ادامه داد: امروز مدیریت فناوری جایگاه خود را در کشور پیدا کرده و به خوبی توسعه یافته است و دانشجویان با انگیزه و توانمندی در این حوزه جذب می‌شوند و از لحاظ موقعیت شغلی هم زمینه‌های بسیار خوبی برای فارغ‌التحصیلان وجود دارد. موضوع کنفرانس چند سالی است که با محور شرکت‌های بزرگ و نفوذ نوآوری و فناوری در این شرکت‌ها برگزار می‌شود. با جریان‌سازی خوبی که اوایل در دهه ۹۰ با همت انجمن مدیریت فناوری (در حوزه شرکت‌های بزرگ) راه افتاد، اکنون شرکت‌ها توانسته‌اند وارد زیست بوم نوآوری کشور شوند و بازار خوبی برای حضور شرکت‌های بزرگ در زیست بوم فناوری و نوآوری کشور شکل گرفته است.
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی تصریح کرد: در اینجا سه مسئله را از بُعد دغدغه‌مندی خود مطرح می‌کنم؛ اول اینکه چقدر توانسته‌ایم مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان را به درستی در کشور تبیین کنیم؟ دوم اینکه در بحث تدوین سیاست صنعتی، جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان چطور دیده شده است؟ و آیا در سیاست صنعتی کشور به اقتصاد دانش‌بنیان توجه شده است؟ و نقش شرکت‌های بزرگ در اقتصاد دانش‌بنیان کشور. امروز شاهد حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در زیست بوم نوآوری و فناوری کشور هستیم. یک شرکت دانش‌بنیان از یک ایده شروع کرده و اکنون به یک شرکت بزرگ دانش‌بنیان تبدیل شده است. برای توسعه این کار چه الزاماتی مورد نیاز است؟
خیاطیان با تاکید بر اینکه همچنان در مفهوم‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان در کشور دچار چالش هستیم، تصریح کرد: امروز نه عموم مردم با اقتصاد دانش‌بنیان ارتباط برقرار می‌کنند و نه سیاست‌گذاران درک درستی از مفهوم اقتصاد دانش‌بنیان دارند و نه جامعه علمی کشور توانسته اقتصاد دانش‌بنیان را درک و هضم کند. هنوز مکاتب اقتصادی رایج در کشور اعتقادی به اقتصاد دانش‌بنیان ندارند.
نقش انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران در مفهوم‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان
رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی نقش انجمن مدیریت فناوری و نوآوری ایران در مفهوم‌سازی اقتصاد دانش‌بنیان در کشور را برشمرد و گفت: مدیریت فناوری یک حوزه بین‌رشته‌ای محسوب می‌شود. باید کمی از دایره مدیریت فناوری خارج شویم و سراغ حوزه‌های دیگر برویم. امروز اگر اقتصاد دانش‌بنیان به عنوان یک الگوی برتر مطرح است، چرا علم اقتصاد و اقتصاددان‌های ما آن را تبیین نمی‌کنند؟ وقتی فناوری عامل توسعه اقتصادی شناخته می‌شود، چرا اقتصاد دانش‌بنیان را تبیین نمی‌کنیم؟ در بحث اقتصاد دانش‌بنیان نباید صرفا بر فهم لغوی این موضوع تاکید کنیم و باید دنبال رویکردهای جدید در اقتصاد باشیم.
این استاد دانشگاه درخصوص جایگاه اقتصاد دانش‌بنیان در سیاست صنعتی گفت: در مواجهه با انقلاب صنعتی دچار غفلت تاریخی شده‌ایم. شاید ۲۰۰ سال قبل زمانی که تقسیم کار در این بخش بین کشورهای جهان سوم (کشورهای منبع‌محور) و کشورهای پیشرفته (صنعتی) صورت می‌گرفت، در این زمینه غفلت کردیم. الان باید مراقب باشیم در این برهه زمانی که تقسیم کار دومی در سطح بین‌المللی درحال اتفاق افتادن است، دچار غفلت نشویم. اکنون سیاست صنعتی به معنای سنتی آن از بین رفته است. ما از سخت‌افزار به نرم افزار منتقل شده‌ایم و کشورهای پیشرفته به سمت رویکردهای نوین در حوزه صنعتی‌سازی درحال حرکت هستند، بنابراین با رویکردهای قدیمی نمی‌توان به این موضوعات پرداخت و باید حواسمان باشد که در این برهه دچار غفلت نشویم.
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی افزود: قبل از انقلاب عموما سیاست مونتاژ (سرهم کردن) دنبال می‌شد و موج انقلاب صنعتی اول و دوم را مبنا قرار داده بودند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و چند سال اول آن نیز جنگ حاکم بود، اما از دهه ۷۰ دو جریان به موضوع صنعتی‌شدن پرداختند. یک جریان همان مفهوم سنتی صنعتی‌شدن را دنبال می‌کرد که موفق یا ناموفق بود و معتقد بودند مراتب پیشرفت، گام به گام است و نردبان پیشرفت را باید پله پله طی کرد. گروه اقلیتی نیز معتقد بود جریان پیشرفت می‌تواند گام به گام نباشد و در برخی حوزه‌ها می‌توان جهش داشت و لزوما براساس رویکردهای سنتی به حوزه سیاست صنعتی نگاه نمی‌کردند. آنها قائل به جریان نوآوری بودند و ما امروز این موضوع را به خوبی درک می‌کنیم؛ یعنی حرکت گام به گام می‌تواند مطرح نباشد.
آینده اقتصاد ایران یا می‌تواند در حلقه جهان سومی‌ها، پذیرای صنعت باشد و صنعتی شود یا با هدف‌گذاری به سمت جهش‌هایی که می‌شناسیم و می‌دانیم در آن ظرفیت داریم، حرکت کرده و در جمع کشورهای پیشرفته قرار گیرد و این موضوع، انتخاب خود ما است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود به نقش شرکت‌های بزرگ در زیست بوم نوآوری کشور اشاره کرد و گفت: امروز جریان حضور شرکت‌های بزرگ در زیست بوم نوآوری تقویت شده و نفوذ فناوری و نوآوری در شرکت‌های بزرگ اتفاق افتاده است. قانون جهش تولید دانش‌بنیان نیز زمینه بسیار خوبی را برای حضور شرکت‌های بزرگ در این زیست‌بوم فراهم کرده است. دانش‌بنیان امری است که واقعا به مداخله و ارائه مشوق نیاز دارد و خوشبختانه این اتفاق با تصویب قانون جهش تولید دانش‌بنیان در کشور افتاده است.
سال ۱۴۰۳ سال رونق صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر
عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی سال آینده را سال رونق صنعت سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) عنوان کرد و گفت: در سال ۱۴۰۳ با برنامه‌ریزی‌هایی که صورت گرفته و ظرفیت‌هایی که ایجاد شده، شرکت‌های بزرگ به وضعیت قدم خواهند گذاشت. در عین حال انواع نهادها و ابزارهای لازم نیز در این حوزه شکل گرفته است.
خیاطیان با اشاره به اینکه در طول یک دهه گذشته دستاورد بزرگی رقم خورد و شرکت‌های بزرگ با ماهیت و ذات دانش‌بنیان، خلق شدند، خاطرنشان کرد: شکل‌گیری و خلق یک شرکت با ماهیت دانش‌بنیان، نیاز به تجربه، زمینه‌سازی و حمایت دارد که خوشبختانه این اتفاق در کشور افتاده است. امروز شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان در کشور شکل گرفته‌اند که تمرکز آنها بر تولید محصولات فناوری پیشرفته و ارتباط آنها با مراکز علمی، پژوهشی و دانشگاه‌ها برقرار است و به بازارهای بین‌المللی هم ورود پیدا کرده‌اند. ما به فناوری ایجاد و توسعه شرکت‌های بزرگ دانش‌بنیان دست پیدا کرده‌ایم.
نظام تامین مالی، قلب تپنده نظام نوآوری است
رییس صندوق نوآوری و شکوفایی، نظام تامین مالی را عنصر بسیار مهم و قلب تپنده نظام نوآوری توصیف کرد و گفت: همگام با بلوغ زیست‌بوم نوآوری کشور، نظام تامین مالی هم رشد خوبی کرده و شبکه بانکی کشور نسبت به گذشته همراهی خوبی در این حوزه داشته است. شرکت‌های دانش‌بنیان به صورت تصاعدی درحال رشد و توسعه هستند و به تبع آن، نیازهای تامین مالی آنها نیز گسترده‌تر است. بازار سرمایه هم چند سالی است که در حوزه حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان عملکرد خوبی داشته است. موضوع تامین مالی جمعی نیز یکی از جلوه‌های حضور مردم در بحث تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان است، در کشور شکل گرفته و مسابقه تلویزیونی «شکوفا» یکی از جلوه‌های این مشارکت مردمی در اقتصاد دانش‌بنیان است.
ما هم از شرکت‌های دانش‌بنیان از طریق ابزارهایی که در اختیار داریم، حمایت می‌کنیم و هم دسترسی همه دانش‌بنیان‌ها به نظام تامین مالی را تسهیل کرده‌ایم و این ماموریتی است که آن را اجرا می‌کنیم. امسال انتشار اوراق صکوک در حوزه دانش‌بنیان برای نخستین بار رقم خورده است و تا پایان سال چند شرکت دانش‌بنیان بزرگ می‌توانند از این طریق تامین مالی شوند.
خیاطیان در پایان اظهار امیدواری کرد کشور با شتاب بیشتری در مسیر دانش‌بنیانی حرکت کرده و نخبگان و جوانان کشور در محملی به نام شرکت‌های دانش‌بنیان، بیش از پیش نقش‌آفرینی کنند و صندوق نوآوری نیز زمینه‌های حمایت بیشتر از آنها را فراهم کند.