به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، موسسه‌ای که اکنون به نام پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به عنوان اتاق فکر وزارت علوم می‌شناسیم، به نام موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی و به عنوان سازمانی مستقل جهت همکاری و همفکری با وزارت علوم و آموزش عالی در سال ۱۳۴۸ تاسیس ولی در سال ۱۳۶۰ منحل شد. این موسسه بار دیگر در سال ۱۳۶۹ به عرصه آموزش عالی برگشت و اساسنامه آن به تصویب شورای گسترش آموزش عالی رسید.
موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی از سال ۱۳۷۰ با امکانات مرکز آمار و برنامه‌ریزی آموزشی (از واحدهای معاونت آموزشی وزارت علوم)، شروع به کار و با گذشت حدود ۲ سال، تشکیلات و نمودار سازمانی آن در تاریخ ۱۳۷۲/۵/۱۲ به تصویب سازمان امور اداری و استخدامی کشور رسید و فعالیت خود را به شکل رسمی آغاز کرد.
موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی با داشتن هفت گروه آموزشی شامل، آینده‌پژوهی و نظریه پردازی در آموزش عالی، اقتصاد آموزش عالی و بررسی های نیروی انسانی، برنامه‌ریزی آموزش عالی، پژوهش‌های آماری و فناوری اطلاعات، مطالعات تطبیقی و نوآوری در آموزش عالی، مطالعات مدیریت آموزش عالی و نوآوری آموزشی و درسی ضمن انجام تحقیقات در زمینه‌های مختلف آموزش عالی و گردآوری داده، آمارهای این حوزه را نیز در اختیار مسئولان و جامعه قرار می‌دهد.
یکی از اقدامات گروه پژوهش‌های آماری و فناوری اطلاعات در این موسسه گزارش سالانه‌ای است که به نام گزارش رصد اشتغال دانش‌آموختگان در مورد دانش‌آموختگان چهار سال قبل (به دلیل نیاز به دادن فرصت به دانش‌آموختگان برای یافتن شغل و گذراندن دوره سربازی در مورد آقایان) منتشر می‌شود و در این گزارش ضمن ارائه تفصیلی و به تفکیک تعداد دانش‌آموختگان آموزش عالی معمولا چهار سال قبل ارائه می‌دهد همراه با این یافته ارزشمند که نسبت شاغلان دانش‌آموخته به افراد غیرشاغل چند درصد است؟ همچنین نسبت زنان شاغل دانش‌آموخته به مردان چند درصد است و در هر کدام از گروه‌های تحصیلی چند درصد از دانش‌آموخته‌ها شاغل شده و چند درصد غیرشاغل هستند.
موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی به تازگی داده‌های اصلی آخرین گزارش از این گزارش‌های نوبه‌ای؛ یعنی رصد اشتغال دانش‌آموختگان سال ۹۶-۹۷، را گرد آورده است. این داده‌ها که در آینده در قالب گزارشی منتشر می شود و اکنون در اختیار ایرنا قرار گرفته است، نشان می‌دهد در میان این دانش‌آموختگان نسبت شاغل به افراد غیرشاغل ۴۲.۵۸ درصد است، همچنین ۳۴.۷۱ درصد از بانوان دانش آموخته شاغل شده‌اند.
افزون بر این، در گروه علوم انسانی ۴۴.۹۵ درصد، در علوم پایه ۳۴.۷۷ درصد، در گروه علوم پزشکی ۶۲.۷۵ درصد، فنی مهندسی ۴۱.۷۴ درصد، علوم کشاورزی ۳۵.۲۱ درصد و هنر ۲۳.۲۵ درصد شاغل هستند.
نسبت شاغل به غیرشاغل دانش‌آموختگان ۹۷-۹۶؛ ۴۲ درصد
مهدی دَهمَرده معاون توسعه مدیریت و منابع موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در گفت وگو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در مورد آخرین گزارش رصد دانش‌آموختگان اظهار داشت: این گزارش در مورد رصد وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان سال ۹۷-۹۶ است که این آمار به صورت ثبتی گردآوری شده است. یعنی موسسه کد ملی این افراد را به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی می‌دهد و از آنها بر اساس آمار بیمه، میزان اشتغال را می‌گیریم. بنابراین اطلاعات کاملا منحصربه فرد است.
وی به وجود برخی نواقص در این آمار اشاره کرد و افزود: آمار دانش آموختگانی که به صورت مستقل کار می‌کنند یا در نیروهای مسلح شاغل می‌شوند، وجود ندارد. تلاش می‌کنیم این آمار را دریافت کنیم.
معاون توسعه مدیریت و منابع موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی ادامه داد: اکنون آمار رصد اشتغال دانش‌آموختگان سال تحصیلی ۹۷-۹۶ را در همه مقاطع تحصیلی داریم؛ زیرا بر اساس روال باید دست‌کم چهار سال به افراد فرصت بدهیم تا ببینیم شغل پیدا می کنند یا خیر. در این سال
۶۸۸ هزار و ۶۷۸ نفر دانش‌آموخته شدند و از این میزان نسبت شاغل به افراد غیرشاغل، ۴۲.۵۸ درصد (۲۹۳ هزار و ۲۰۸ نفر) و ۵۷.۴۲ درصد (۳۹۵ هزار و ۴۷۰ نفر) افراد غیرشاغل است.
دَهمَرده در مورد نسبت اشتغال و جنسیت دانش‌آموختگان نیز اظهار داشت: تعداد زنان دانش‌آموخته ۲۹۸ هزار و ۷۰۲ نفر است که از این تعداد ۳۴.۷۱ درصد شاغل هستند و آقایان دانش‌آموخته ۳۸۹ هزار و ۹۷۶ نفر و از این تعداد هم ۴۸.۶ درصد شاغل هستند.
وی در توضیح اختلاف بین آمار اشتغال دانش‌آموختگان زن و مرد گفت: بانوان در مقاطعی به دلیل مشغله‌های زندگی از بازار کار خارج می‌شوند، همچنین بازار کار زنان ایران محلی است و برای نمونه آنها ترجیح می‌دهند در محل زندگی همسر یا پدر و مادر خود کار کنند و فرصت شغلی برای آنان کمتر می‌شود.
بالاترین اشتغال در گروه علوم پزشکی
استاد دانشکده زبان‌ها و ادبیات خارجی دنشگاه تهران در ادامه به نسبت شاغل به دانش‌آموخته بر اساس مقطع تحصیلی پرداخت و گفت: در مقطع کاردانی ۳۳.۳۶ درصد، در کارشناسی ۳۹.۵۹ درصد، در کارشناسی ارشد ۵۶.۷۱ درصد، دکتری ۶۶.۱۸ درصد شاغل هستند. همینطور که آمار نشان می‌دهد بیشترین بیکاری را در مقطع کاردانی داریم.
دَهمَرده ادامه داد: با اینکه مطرح می‌شود هر چه تحصیلات بالاتر برود، شغل بهتر پیدا می‌شود باید دقت کنیم که در کشور با تاکید بیشتر بر اقتصاد صنعتی باید برای کسانیکه در مقطع کاردانی تحصیل کرده‌اند راحت‌تر و بیشتر شغل پیدا شود؛ زیرا این افراد تکنیسین و متخصص فنی هستند. در حالیکه در ایران این فرهنگ وجود دارد که معمولا کارفرما افراد با تحصیلات بیشتر را استخدام می‌کند.
وی همچنین در مورد آمار نسبت اشتغال دانش‌آموختگان در گروه‌های تحصیلی اظهار داشت: در گروه علوم انسانی ۴۴.۹۵ درصد، در علوم پایه ۳۴.۷۷ درصد، در گروه علوم پزشکی ۶۲.۷۵ درصد، فنی مهندسی ۴۱.۷۴ درصد، علوم کشاورزی ۳۵.۲۱ درصد و هنر ۲۳.۲۵ درصد شاغل هستند.
وزارت علوم و اشتغال‌پذیری
معاون موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی تحلیل کرد: علوم پزشکی بالاترین نرخ اشتغال و بعد از آن علوم انسانی رتبه بعدی را دارد زیرا بیشتر فارغ التحصیلان علوم انسانی در مشاغل دولتی استخدام می‌شوند، اما اشتغال در علوم پایه بسیار پایین است و این برای آینده کشور خطرناک خواهد بود. زیرا این افراد در زمینه تحقیقات پایه کار می‌کنند و گستره علمی و تحقیقاتی کشور ضعیف خواهد شد. مردم با توجه به رصد بازار کار و اشتغال فرزندان خود را به تحصیل در علوم پزشکی و بعد فنی مهندسی سوق می دهند.
دَهمَرده در مورد محل اشتغال دانش‌آموختگان نیز گفت: ۴۴.۴۲ درصد در وزارتخانه و شرکت‌های دولتی، ۲۰.۵۹ درصد در اصناف و مشاغل آزاد، ۲۵.۸۴ درصد در دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، ۶.۷۹ درصد در مراکز درمانی، ۳۵ صدم درصد در پژوهشگاه‌ها، ۱.۹۱ درصد در نهادها و نمایندگی‌ها و ۹ صدم درصد نامشخص است.
وی در مورد وظیفه وزارت علوم تاکید کرد: این وزارتخانه در تسهیل اشتغال‌پذیری دانش‌آموختگان و تربیت نیروی متخصص وظیفه جدی دارد. البته اگر برخی از فارغ التحصیلان امکان جذب را ندارند، به دلیل فرهنگ حاکم بر بازار است.
معاون توسعه مدیریت و منابع موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی در مورد نسبت اشتغال دانش‌آموختگان در این گزارش و گزارش قبل یعنی رصد اشتغال دانش‌آموختگان ۱۳۹۶-۱۳۹۵ نیز گفت: در این گزارش بهبود اشتغال ۲ درصدی را داشتیم. در گزارش سال قبل تعداد شاغل به دانش آموخته ۴۰.۸ درصد و در این گزارش ۴۲.۵۸ درصد است و نرخ اشتغال ۲ درصد افزایش یافته است.