اصغر آتشفراز روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرناافزود:تیرکمان یکی از ابزار سنتی مردم کهگیلویه و بویراحمد است که با استفاده از کش و چوب ساخته می شود.
وی با اشاره به اینکه ابزار سنتی از چوبی که به صورت ۲ شاخه است و یک کش محکم درست شده افزود: از چوب تیرکمان به عنوان دسته و از کش برای پرتاب سنگ استفاده می شود.
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد همچنین از ثبت شب عیدی مردگان به عنوان یکی از آیین های کهن مردم استان در فهرست آثار ملی خبر داد.
یک کارشناس که برای ثبت ملی این اثر تلاش کرده می گوید که تیرکمان در برخی روستاهای کهگیلویه و بویراحمد به عنوان یکی از ابزارهای بازی و سرگرمی نوجوانان استفاده می شود.
عشرت عسکری که چندین سفر برای بررسی نحوه کاربرد تیرکمان در نقاط مختلف کهگیلویه و بویراحمد انجام داده می گوید که برخی از چوپانان استان برای پیشگیری از جدا شدن گوسفندان از گله از تیرکمان استفاده می کنند.
وی در مورد آیین شب عیدی مردگان کهگیلویه و بویراحمد نیز تاکید کرد: مردم استان سه تا ۱۰ روز پیش از تحویل سال نو غذاهای مختلفی مانند شیر برنج یا حلوا را به عنوان خیرات برای مردگان پخته و بین همسایگان توزیع و آنان هم برای درگذشتگان صاحب خیر فاتحه می خوانند..
عسکری تصریح کرد: مردم کهگیلویه و بویراحمد اعتقاد دارند که این اقدام باعث شادی روح درگذشتگان می شود.
ثبت ۸۰ اثر مردم شناسی در فهرست آثار ملی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: ۸۰اثر معنوی مردم این استان شامل بازی های محلی، غذاها، خوراکی ها، بازی های محلی و ابزار مورد نیاز زندگی روستایی و عشایر در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
آتشفراز افزود:از آنجا که با پیشرفت تکنولوژی و تغییر سبک زندگی احتمال به فراموشی سپردن گنجینه های معنوی به ویژه آیین های کهن و ابزارهای مورد استفاده مردم وجود دارد آشنایی معرفی بیشتر این میراث ضرورت دارد.
وی تاکید کرد:آیین دندان رو،مسیرهای کوچ عشایر،مقام خوانی شیخ علی مراد،نگارش قرآن طوماری،خراطی سنتی و آیین های ازدواج از آثار معنوی ثبت ملی شده در کهگیلویه و بویراحمد است.
وی بیان کرد: لباس های سنتی مردان و زنان استان، بازی محلی تی تی،ساخت زیورآلات معطر از گیاهان دارویی(گردنبند و دستبند ساخته شده از میخک)،ساخت کیفار یا قلاب سنگ، مهارت سنتی دست دوزی روی پارچه از دیگر آثار معنوی ثبت ملی شده در این استان است.
آتشفراز تاکید کرد: همچنین میراث مردم شناسی ارزشمندی چون بافت پرده گلیمی، مهارت رشته صنایع دستی چهل گره اعلایی،آواهای کار،طب سنتی فنون بافت سیاه چادر و موسیقی سنتی در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
وی عنوان کرد: ثبت ملی آثار معنوی راهبرد میراث فرهنگی برای پیشگیری از به فراموشی سپرده شدن و احیای صنایع دستی، بازی‌ها، آیین و سنت‌های مردم است.
کهکیلویه و بویراحمد در گذر زمان
اسناد تاریخی نشان می‌دهد کهکیلویه و بویراحمد حتا پیش از هخامنشیان سکنه بومی داشته و به‌طور مشخص از زمان هخامنشیان محل سکونت اقوام آریایی بوده و ایل جاکی در این مقطع زمانی به آنان پیوسته‌اند به‌طوری‌که امروزه عمده جمعیت استان کهکیلویه و بویراحمد (به استثنای سادات ساکن در استان) از نسل ایل جاکی محسوب می‌شود.
در اوایل دوره اسلامی تمام منطقه فارس به چهار بخش تقسیم شد و هر بخش را تحت اختیار یک فرمانروای عرب قرار دادند که یکی از این چهار بخش، منطقه کهکیلویه به مرکزیت ارجان بود.
همچنین، ریاست مردم کهکیلویه در اواخر قرن دوم و اوایل قرن سوم هجری به عهده فردی به نام روزبه بود که او را پادشاه این منطقه (پادشاه زمیگان) نیز می‌خواندند، با این تفاسیر، حداقل تا سال ۳۴۶ هجری قمری خاندان گیلویه بر نواحی کهکیلویه حکومت می‌کردند.
از قرن سوم هجری به بعد است که محدوده وسیعی از مملکت ایران، شامل استان‌های لرستان، ایلام، چهار محال و بختیاری، کهکیلویه و بویراحمد و بخش‌هایی از استان فارس و خوزستان، تحت عنوان بلاد اللور (لرستان) شناخته شد و در سال ۳۰۰ هجری در اختیار دو برادر به نام‌های بدر و منصور قرار گرفت.
منطقه‌ای که استان چهار محال و بختیاری و استان کهکیلویه و بویراحمد کنونی را در بر می‌گرفت در اختیار برادر بزرگ‌تر یعنی بدر قرار گرفت و به همین جهت در قرون بعدی به نام منطقه «لر بزرگ» معروف شد.
در قرن ششم هجری که اتابکان لر بر منطقه لر بزرگ حاکم شدند، مملکت فارس نیز به پنج کوره تقسیم شده بود. قسمت عمده این سرزمین که امروزه استان کهکیلویه و بویراحمد را تشکیل می‌دهد در این مقطع تاریخی جزو «شاپور خوره» محسوب می‌شد و تقریبا به استثنای بخشی از منطقه بهمئی گرمسیر، بقیه مناطق استان جزو کوره مذکور به حساب می‌آمدند.
از دوران شاه طهماسب اول (۹۸۴-۹۳۰) مملکت به ۱۳ ایالت مهم تقسیم و ایالت ارجان که قبلا ضمیمه فارس بود، مجزا شد و به‌عنوان ایالت کهکیلویه رسما به صورت حاکم‌نشینی مستقل در آمد و یکی از ایالت‌های مهم کشور را تشکیل داد.
تا قبل از دوره قاجاریه، استان کنونی کهکیلویه و بویراحمد که منطقه بهبهان هم جزو آن به شمار می‌رفت، به دو قسمت پشت کوه و زیر کوه تقسیم می‌شد،در دوره قاجاریه، جغرافیای تاریخی کهکیلویه تغییری نکرد و مرزهای جغرافیایی آن تقریبا با دوره زندیه تفاوتی نداشت. تغییری که در این دوره به چشم می‌خورد در زمینه نام‌گذاری مناطق است.
منطقه زیر کوه شامل ناحیه بهبهان و ناحیه لیراو بود و منطقه پشت کوه شامل سه ناحیه تل خسروی، رون و بلاد شاپور می‌شد اما از اواخر دوره قاجاریه به تدریج به نام ایلات ساکن در آنها شناخته شدند و منطقه پشت کوه به نواحی متعددی چون چرام، طیبی، نویی، دشمن زیاری و بویراحمد تقسیم و مشهور شد.
کهگیلویه و بویراحمد حدود ۸۰۰میراث ملموس و ناملموس در فهرست آثار ملی دارد،۶۱ آسیاب، ۵۰ خانه تاریخی، ۴۰ قلعه،۴۰ آب انبار،۲۳ بقعه متبرکه،۱۹ گورستان،۱۷ استودان، ۱۳ پل، ۱۳ بافت تاریخی، پنج حمام، پنج مسجد و سه کاروانسرای از جمله این آثار است.
نقوش برجسته تنگ سولک در بهمئی، آثار سنگی چین لوداب، شهر سنگی دلی یاسیر کهگیلویه، قلعه کی نصیر بهادر بویراحمد، قلعه رئیسی کهگیلویه، دو گوردو پا در باشت از جمله بناهای تاریخی مهم ثبت ملی شده این استان است.