به گزارش خبرنگار ایرنا، استان فارس با بیش از ۳۶۴ هزار هکتار سطح زیر کشت محصولات باغی که ۲۵۳ هزار هکتار باغ های آبی و ۱۱۱ هزار هکتار باغات دیم است بیش از ۱۲ درصد از سطح زیر کشت باغات کشور را به خود اختصاص داده است و نقشی موثر در امنیت غذایی ایران دارد.
در این میان فارس در تولید محصولاتی چون لیموترش، لیمو شیرین، انار، انجیر خشک، پرتقال، انجیر، نارنگی و نارنج رتبه‌های نخست تولید را در سطح کشور دارد.
عارضه‌ای که با نام "زوال مرکبات" شناخته می‌شود از سال ۹۳ تاکنون باغات فارس را تهدید کرده و بسیاری از آنها را به نابودی کشانده، این بیماری علاوه بر مرکبات دیگر باغات را نیز در سراسر فارس (بویژه جهرم، داراب و قیر و کارزین) و کشور تهدید کرده و می‌کند.
این عارضه که از آن به عنوان سرطان باغات نیز تعبیر می‌شود، به ۲ گونه زوال سریع و تدریجی رخ می‌دهد؛ در زوال سریع بعد از ۲ هفته درختان به طور کامل خشک می شوند و به بیماری ریشه مربوط است و در زوال تدریجی که از هشت سال پیش در جنوب کشور به ویژه استان فارس ایجاد شده، درختان بین یک تا سه سال خشک می‌شوند.
رئیس بخش نماتد شناسی گیاه پزشکی کشور که به پارک علم و فناوری شیراز آمده بود، درباره این نماتد یا سرطان گیاهی توضیح داد: این نماتد کرمهای بسیار ریزی است که در چندسال اخیر طغیان پبدا کره است؛ ریشه‌های درختان را سوراخ و مواد غذایی آن را می‌خورند و این سبب ایجاد انواع مشکلات می‌شود.
به گفته فرهاد سعیدی نایینی، نماتد ریشه گره‌ای منجر به زوال مرکبات شده، طوریکه امروز در داراب به عنوان قطب تولید مرکبات، نمی‌توانید یک باغ سالم پیدا کنید؛ این سرطان در تمام باغهای مرکبات فارس وجود دارد و آنها را آلوده کرده است.
آنطور که از یکی از محققان نقل کرد، تا ۱۰ سال آینده در جیرفت نیز باغ سالمی از مرکبات نخواهیم داشت و علاوه بر این ۸۰ درصد باغهای پسته نیز به این عامل بیمارگر آلوده شده اند.
مقابله با سرطان باغهای فارس با محصول دانش بنیان دارابی
"اکنون تیمی دانش‌بنیان توانسته محصولی کاملا گیاه‌پایه را تولید کند که ضمن درمان این بیماری فراگیر باغات فارس، به هیج وجه برای سلامت محیط زیست و انسان مضر نیست. این را رئیس بخش نماتد شناسی گیاه پزشکی کشور نیز تاکید کرد طوریکه به گفته او برای اثبات این امر، مدیر عامل شرکت دانش بنیان فصل پنجم تا کنون در جلسه های مختلف خود مقادیر بالایی از محصول تولیدی خود را نوشیده است! سرکه چوب."
محمدحسین فرحبخش می‌گوید که ایده اولیه را از پدر بزرگ گرفته و آن را دستمایه یک حرکت علمی در دوره دانشجویی خود قرار داده است و حالا نتیجه ۱۰ سال تحقیق و توسعه در رشته زیست فناوری خاک یک محصول کاملا گیاه پایه به نام "سرکه چوب" شده که حاوی ۲۰۰ ترکیب کربن‌دار پیچیده است.
فرحبحش درباره این محصول دانش‌بنیان توصیح داد: سرکه چوب از تنه بریده شده، خشک شده درختان و درختان غیرمثمر و همینطور ضایعات و پسماندهای کشاورزی (کاه و کلش) پس از برداشت گندم، پنبه و دیگر محصولات کشاورزی تولید می‌شود.
او درباره این تولید دانش پایه که در داراب فارس به تولید نیمه صنعتی رسیده و حالا تجاری سازی شده، گفت: این محصول در شرایط اکسیداسیون نافص این ضایعات در شرایط دما و اکسیژن دهی خاص در چرخه تولید به دست می‌آید.
به گفته مدیرعامل"فصل پنجم" از هر تن چوب ۲ تن سرکه چوب تولید می شود و البته از آن نیز کربن فعال و قیرچوب نیز تولید می‌شود.
به گفته او کربن فعال در صنایع تصفیه و حاصلخیزی خاک و سرکه چوب در تولید کود و سموم گیاهی با خاصیت نماتدکشی دارند فارچ کشی و فراری دهنده حشرات و کنه‌ها کاربرد دارد.
فرحبخش این را هم یادآور شد که این فرایند تولید، فرایند سبز شناحته شده پرا که در ۹۹ درصد زمان تولید هیچ دود و آلودگی ایجاد نمی‌شود.
او گفت: قصه از زوال مرکبات آغاز شد و باید راهی برای تداوم درآمد کشاورزان پیدا می‌شد؛ تخقیقات نشان داد که مساله از خاک است و باقیمانده سموم در ان است؛ با استفاده از ضایعات کشاورزی چند محصول را تولید کردیم که می تواند کشاورزی ما را رونق بخشد، خاک را زنده کند و با رشد گیاه کیفیت محصول عالی داشته باشیم.
به گفته او سرکه گیاهی با اصلاح خاک‌های شور، تنظیم PH خاک، بهبود جذب مواد غذایی، تحریک رشد ریشه و اندام هوایی، تحریک رشد میکروارگانیسم‌های مقید خاکزی و احیای شیمیایی و فیزیکی خاک، سبب رشد و بهبود گیاهان می‌شود.
قطع یک وابستگی حیات بخش؛ همه نماتدکش‌ها گران و خارجی بود
اثرگذاری، حیات بخشی و زنده کردن باغات با این محصول گیاه پایه و دانش بنیان را رئیس بخش نماتد شناسی گیاه پزشکی ایران نیز تایید کر و گفت: محصولات تیم دانش بنیان دارابی هم در تخم کشی و هم در لارو کشی این نماتد موثر است علاوه بر باغات مرکبات، نتیجه استفاده در باغات پسته و مزارع کندم نیز موفقیت‌آمیز بوده است.
سعیدی نائینی ادامه داد: فرحبخش (مدیرعامل شرکا فصل پنجم) به عنوان یک کشاورز زاده برای تبدیل دانش خود به این محصولات ۱۰ سال وقت گذاشته و هزینه های بسیاری را حتی با فروش زمین هود پرداخت کرده تا آن را به سرانجام برساند.
به گفته اکنون همه نماتدهای کشور از خارج وارد می‌شود و این نخستین نمونه داخلی آن است، نمونه‌های خارجی قیمت بسیار بالایی دارند و گران هستند، اما نماتد تولید شده تیم دارابی مزیت‌های بسیاری دارد.
آنطور که سعیدی نایینی گفت فرایند ثبت این نماتدکش گیاه پایه در سازمان حفظ نباتات کشور در جریان است.
رئیس بخش نماتد شناسی گیاه پزشکی با بیان اینکه این محصول برای همه کشور مورد نیاز است، بیان کرد: این نماتدکش تنها نماتدهای مضر را از بین می برد و در عین حال برای انسان و محیط زیست نیز مضر نیست.
او که به شیراز آمده بود تا اهمیت حمایت از این محصول دانش بنیان را برای کشاورزی کشور گوشزد کند، در پایان گفت: این سرمایه بزرگی است که باید حفظ شود.
درمان سالم سرطان باغات
رعایت دوره کارنس سموم کشاورزی نکته‌ای است که هم برای سلامت خاک و هم مصرف کننده محصولات بسیار مهم است، نکته‌ای که در بسیاری از موارد به شکل اصولی رعایت و عواقب کوتاه و ببند مدت تلخی را با خود به همراه آورده است.
به گفته حسن شاهی رئیس بسیح جامعه مهندسی فارس در امنیت غذایی، سلامت محصولات و مساله باقی مانده سموم در محصولات مساله‌ای جدی است و گاهی این نکته در مصرف سموم رعایت نمی شود، چون مشکلان مختلف سبب می‌شود تا کشاورز تنها به دنبال کشتن آفت باشد و به میزان مصرف سم و رعایت دوره کارنس توجهی نداشته باشد.
او ادامه داد: هر چند اکنون نظارت بر سم فروشی‌ها آغاز شده اما تولید نملتدکش دانش گیاه پایه و دانش بنیان اتفاق ارزشمندی است که در کاهش مصرف سموم و سلامت محصولات از اهمیت بالایی برخوردار است.
این محصول می‌تواند با تولید و توزیع انبوه در فارس و کشور باغات را از نماتدهای ذره‌بینی که باغات و کشاورزی ایران را به زوال می برد، نجات دهد و در هین حال ضامن سلامت بلندمدت خاک به عنوان سرمایه‌ای ارزشمند و سلامت انسان و امنیت غذایی کشور باشند.