گروه جامعه ایرنا - پزشک خانواده عنوان طرحی است که یک خانواده به طور مستقیم تحت پوشش تیم پزشکی قرار می‌گیرد؛ یعنی این گروه پزشکی علاوه بر اقدامات درمانی مربوط به یک خانواده، اقدامات مربوط به بهداشت جسمی، جنسی و روانی افراد را نیز تحت نظر قرار داده و مشاوره‌هایی در این خصوص به افراد می‌دهند.
پزشکان خانواده با صلاح دید خود می‌توانند افراد را به پزشکان متخصص ارجاع دهند تا در صورتی که نیاز به معاینات بیشتر دارند توسط آنها انجام شود.
برنامه پزشک خانواده با محوریت نظام ارجاع بیماران، پس از سال‌ها انتظار و طی شدن دوره طولانی اجرای آزمایشی در استان‌های فارس و مازندران، از دی سال گذشته به صورت آزمایشی اجرا و از اردیبهشت امسال به‌طور گسترده در سایر شهرها عملیاتی شد.
در این طرح، مردم برای دریافت خدمات سلامت از یک مسیر تعریف شده و تحت نظر یک تیم مشخص اقدام می‌کنند و از حمایت‌های دولتی برخوردار می‌شوند.
تمام خانواده‌هایی که تحت طرح پزشک خانواده قرار می‌گیرند، ارجاع آنها به متخصصان بالینی هدفمندتر می‌شود؛ به گونه‌ای که ارجاع‌های بیهوده به پزشکان کاسته می‌شود که خود کاهش مراجعات حضوری در کلینیک‌ها را به دنبال دارد.
مزیت این طرح آن است که هزینه‌های تشخیصی و میزان بستری‌ها به طور چشمگیری کاهش یافته و دریافت پول توسط پزشکان هم هدفمندتر می‌شود؛ از سوی دیگر بعضی از بیمه‌ها هزینه‌های زیادی از مردم بابت ارائه خدمات درمانی به آنها می‌گرفتند که اجرای این طرح باعث شد این هزینه‌های اضافی نیز کاهش یابد یا حذف شود.
در دولت سیزدهم اجرای برنامه پزشک خانواده مورد توجه قرار گرفت؛ در این برنامه بیمارانی که از طریق نظام ارجاع به مراکز درمانی منتقل شوند از خدمات بستری رایگان برخوردار می‌شوند.
معاون درمان وزارت بهداشت در گفت و گو با خبرنگار حوزه سلامت ایرنا افزود: اکنون برنامه پزشک خانواده در ۹۵ شهر در حال اجراست و در این برنامه تیم های سلامت دانشگاه‌های علوم پزشکی مشارکت دارند.
سعید کریمی با بیان اینکه یکی از مهمترین اولویت های کاری وزارت بهداشت، اجرای سراسری برنامه پزشک خانواده است، اظهار داشت: مطابق شیوه‌نامه جدید این برنامه به ازای هر سه هزار نفر یک تیم پزشکی خانواده متشکل از دو مراقب سلامت و یک پزشک در برنامه حضور دارند.
مراقبان سلامت خدمات مربوط به مراقبت را ارائه داده و در صورت نیاز به پزشک، تا زمان جذب پزشک در پایگاه سلامت، فرد مراجعه کننده به پزشک خانواده پایگاه های مجاور ارجاع خواهد شد. کریمی ادامه داد: مراقبان سلامت خدمات مربوط به مراقبت را ارائه داده و در صورت نیاز به پزشک، تا زمان جذب پزشک در پایگاه سلامت، فرد مراجعه کننده به پزشک خانواده پایگاه‌های مجاور ارجاع خواهد شد.
به گفته معاون وزیر بهداشت، برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع یکی از پنج هدف اصلی طرح عدالت و تعالی نظام سلامت و سند تحول دولت مردمی است، در نظام ارائه خدمات سطح یک، سلامت تمام افراد جامعه در قالب بسته های خدمتی گروه های سنی و آسیب پذیر در قالب سلامت خانواده تعریف شده و پزشکان خانواده مورد بازبینی قرار می گیرند.
کریمی اظهار داشت: برای اجرای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع، استقرار سامانه های نوبت‌دهی الکترونیک بین همه سطوح و مدیریت نوبت‌دهی در کلینیک‌های ویژه، پیگیری اتصال سامانه‌های موجود و داده‌های پاراکلینیک سطوح یک و دو و سه (نظارت بر ثبت اطلاعات داشبورد نظام ارجاع)، بیمه ها، نظارت بر نحوه اجرای برنامه و کمیت و کیفیت بازخورد بیماران ارجاعی از سطح یک توسط مراکز سطح دوم و سوم تحت پوشش دانشگاه های علوم پزشکی انجام می‌شود.
پیش تر نیز حسین فرشیدی معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به تاکید اسناد بالادستی به اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع، افزود: توسعه مراقبت‌های سلامت مبتنی بر پزشکی خانواده و نظام ارجاع یکی از بخش های مهم سند تقویت شبکه بهداشتی کشور است. همچنین برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع یکی از پنج هدف اصلی طرح عدالت و تعالی نظام سلامت و نیز سند تحول دولت مردمی است.
وی با اشاره به ویرایش شیوه نامه برنامه پزشکی خانواده و نهایی سازی مدل اجرایی آن با عنوان «طرح سلامت خانواده در قالب توسعه برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع» اظهار داشت: در نظام ارائه خدمات سطح یک، سلامت تمام افراد جامعه در قالب بسته های خدمتی گروه های سنی و آسیب پذیر در قالب سلامت خانواده تعریف شده است.
معاون بهداشت وزارت بهداشت تصریح کرد : تبدیل اجرای برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع به یک مطالبه عمومی در کشور از رویکردهای وزارت بهداشت خواهد بود.
وی اظهار داشت: مراقبان سلامت در اجرای برنامه کشوری پزشکی خانواده از نقش مهمی برخورد هستند. سوابق درخشان نظام شبکه در سلامت جامعه به ویژه در مناطق روستایی موید جایگاه تاثیرگذار مراقبان و بهورزان در اجرای برنامه های حوزه سلامت است.
به ازای هر سه هزار نفر یک تیم پزشکی خانواده متشکل از دو مراقب سلامت و یک پزشک در برنامه حضور دارند. فرشیدی تصریح کرد: به ازای هر سه هزار نفر یک تیم پزشکی خانواده متشکل از دو مراقب سلامت و یک پزشک در برنامه حضور دارند و مراقبان سلامت خدمات مربوط به مراقبت را ارائه داده و در صورت نیاز به پزشک، تا زمان جذب پزشک در پایگاه سلامت، فرد مراجعه کننده به پزشک خانواده پایگاه های مجاور ارجاع خواهد شد.
وی با بیان اینکه در شیوه نامه جدید برنامه پزشکی خانواده و نظام ارجاع سه نوع پایگاه ارائه خدمات وجود خواهد داشت، گفت: این سه پایگاه شامل «پایگاه پزشکی خانواده تجمیعی» متشکل از ۴ تا ۶ مراقب سلامت و ۲ تا ۳ پزشک برای پوشش ۶ تا ۹ هزار نفر جمعیت، «پایگاه پزشکی خانواده منفرد» متشکل از دو مراقب سلامت و یک پزشک برای پوشش ۳ هزار نفر جمعیت و «پایگاه سلامت» متشکل از ۴ تا ۶ مراقب سلامت در مناطقی که موفق به جذب پزشک نشده‌اند برای پوشش ۶ تا ۹ هزار نفر جمعیت، است.