گروه جامعه ایرنا - آغاز سفرهای نوروزی با افزایش تردد در جاده‌ها همراه است؛ خانواده‌ها با خودروهای شخصی دل به جاده می‌زنند تا پس از هفته ها یا ماهها دوری، خانواده و عزیزانشان را ببینند و یا با سفر به نقاط مختلف کشور، خستگی یک سال تلاش را از تن به در کنند.
روی دیگر این جاده های شلوغ، رانندگان خسته‌ای هستند که مسیر طولانی را طی کرده اند، برای ادامه رانندگی تمرکز کافی ندارند، تلاش می کنند تا هرچه سریعتر به مقصد برسند اما یک بی احتیاطی عمرشان را به باد می‌دهد و هرگز به مقصد نمی‌رسند.
آمارها نشان می دهد بیش از ۶۰ درصد تصادفات جاده ای، در محدوده ۳۰ کیلومتری شهرها رخ می‌دهد؛ یعنی اینکه راننده با خستگی سعی کرده خود را به مقصد برساند اما به قیمت جان خود و عزیزانش.
گزارش مرکز آمار ایران می‌گوید، ایران شصت و دومین کشور پرتصادف جهان در بین ۱۷۵ کشور مورد بررسی است و حوادث رانندگی در حالی علت هشتم مرگ انسان‌ها در جهان به شمار می رود، در ایران در رتبه پنجم مرگ و میرها قرار دارد.
کارشناسان کیفیت پایین جاده‌ها، کیفیت پایین خودروها، بی‌احتیاطی راننده‌ها و شرایط جوی و محیطی مسیر را چهار عامل تصادف در جاده‌های ایران می دانند اما موضوع دیگر که باید به آن توجه کرد؛ افزایش آمار تصادفات جاده در برخی از روزهای سال از جمله تعطیلات نوروز و تعطیلات مناسبتی است.
انسان؛ عامل اصلی تصادفات نوروزی
واقعیت این است که بر اساس آمار پلیس به طور متوسط سالانه حدود ۱۶ هزار نفر در حوادث رانندگی کشور جان خود را از دست می‌دهند؛ البته این آمار در سه دهه گذشته فراز و فرودهایی داشته است؛ برای نمونه در سال ۱۳۸۴ رکورد مرگ ۲۷ هزار و ۷۵۵ نفر بر اثر حوادث رانندگی به ثبت رسید که زنگ هشدار و خطر را به صدا درآورد.
در تمام این سال‌ها دولت‌ها برنامه‌های مختلفی را برای کاهش آمار تصادفات و تلفات رانندگی به اجرا درآوردند که سبب شد تا روند مرگ ناشی از اینگونه حوادث برای یک دهه سیر نزولی بگیرد و به حدود ۱۶ هزار مورد در سال کاهش یابد اما بعد از آن روندی ثابت و حتی گاه افزایشی پیدا کرد به طوری که در سال ۱۴۰۱ که با پایان دوران همه گیری کرونا همراه بود، بار دیگر شاهد رشد ۱۶.۲ درصد تلفات نسبت به سال ۱۴۰۰ بودیم به طوری که در این سال ۱۹ هزار و ۲۳۷ نفر جان خود را در حوادث رانندگی از دست دادند.
آمارهای رسمی حاکی از آن است که در بازه زمانی ۱۳۸۴ تا ۱۴۰۱ در مجموع ۳۵۱ هزار و ۹۹۶ نفر بر اثر حوادث رانندگی در کشور جان خود را از دست داده‌اند و با احتساب حدود ۲۷ هزار مرگ در سال‌های ۸۳-۱۳۸۲ می‌توان گفت در دو دهه گذشته از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۱ اینگونه حوادث مسبب مرگ حدود ۴۰۵ هزار نفر از هموطنان بوده است.
در این میان آمار تصادفات منجر به مرگ در نوروز به دلیل افزایش سفرها زیاد دردناک تر است و نشان می‌دهد که با افزایش سفرهای نوروزی هموطنان، میزان تصادفات و تلفات جاده‌ای نیز سیر صعودی می یابد و اجرای طرح‌های نوروزی و آماده باش نهادهای امدادی نیز نتوانسته از شدت این آمار کم کند.
| نوروز ۱۳۹۶ | ۸۷۴ |
| نوروز ۱۳۹۷ | ۱۰۳۴ |
| نوروز ۱۳۹۸ | ۹۱۴ |
| نوروز ۱۳۹۹ | ۵۳۴ |
| نوروز ۱۴۰۰ | ۱۰۸۰ |
| نوروز ۱۴۰۱ | ۱۱۴۶ |
| نوروز ۱۴۰۲ | ۱۱۶۸ |
اینکه چرا با افزایش سفرها، تعداد مرگ و میرهای جاده‌ای نیز رشد می‌یابد، پاسخ روشنی دارد؛ کارشناسان سه عامل اصلی شامل انسان، جاده و خودرو را در بروز یک حادثه رانندگی دخیل می‌دانند؛ از آنجا که جاده و خودرو در طول سال شرایط ثابتی دارند، می توان نتیجه گرفت که انسان، عامل اصلی افزایش تصادفات و تلفات جاده‌ای در ایام نوروز است.
واژگونی خودرو، عامل اصلی تصادفات نوروزی
یک آمار ساده از نوع تصادفات رخ داده در ایام نوروز نشان می دهد که چگونه عامل انسانی یعنی خستگی، بی احتیاطی و نداشتن تمرکز در رانندگی می‌تواند حادثه آفرین باشد؛ برای نمونه در نوروز ۱۴۰۱ معاون وقت عملیات سازمان امدادونجات هلال احمر آمار داد که در این ایام چهار هزار و ۷۹ عملیات جاده‌ای از سوی این نهاد انجام شد که ۴۹ درصد از آن مربوط به واژگونی خودرو بوده است.
به گفته مرتضی مرادی پور، پس از واژگونی خودرو، تصادف با ۳۹ درصد، انحراف و برخورد با موانع با ۱۲ درصد و حریق و نقص فنی هر کدام با ۱ درصد، دیگر دلایل بروز تصادف در جاده‌های کشور بوده اند.
«ترافیک سنگین، اعصاب و روان راننده‌ها را به هم بریزد و به عاملی برای کاهش تمرکز، خستگی، بی‌احتیاطی و عجله برای زودتر رسیدن به مقصد سفر» بدل می‌شود که همین‌موضوع «احتمال تصادف» و «احتمال مرگ» در جاده‌ها را افزایش می‌دهد.
بر اساس برآوردهای پلیس راهور، ۹۲ درصد علت وقوع حوادث رانندگی عامل انسانی است که بهبود این آمار نیازمند آموزش و فرهنگ سازی است زیرا چهار عامل سرعت غیر مجاز، سبقت غیر مجاز، عدم توجه به جلو و خستگی و خواب آلودگی علت وقوع ۸۲ درصد تصادفات رانندگی در کشور به شمار می‌رود.
استفاده مرگ‌آفرین از تلفن همراه در رانندگی
مسعود کبیری مدرس دانشگاه و نجات‌گر هلال احمر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اشاره به این که در گذشته خستگی، بی احتیاطی را عامل انسانی برای تصادفات رانندگی می دانستند گفت: مدتی است استفاده از تلفن همراه حین رانندگی در صدر این عوامل قرار گرفته است؛ این موضوع مختص ایران نیست و در تمام کشور استفاده از موبایل حین رانندگی عامل تصادفات رانندگی عنوان می‌شود.
وی افزود: این موضوع آنقدر جدی است که خودوروسازان مطرح جهانی در صدد امکانی هستند که آنتن موبایل راننده در هنگام سوار شدن به خودرو قطع شود تا امکان استفاده نداشته باشد و در ادامه حادثه‌ای رخ ندهد.
رانندگی در جاده با شهر متفاوت است
این نجات‌گر هلال احمر که حدود ۲۵ سال است امدادگر جاده‌ای است، گفت: تا هنگامی که راننده ناوارد در جاده نباشد، تصادفی رخ نمی دهد. بیشتر این تصادفات نیز در اوج تعطیلات مانند نوروز اتفاق می‌افتد.
کبیری افزود: فردی را در نظر بگیرید که در طول سال فقط از منزل تا محل کار رانندگی کرده و یا به طور کلی فقط تجربه رانندگی در معابر شهری داشته است؛ حال این فرد در زمان نوروز می خواهد دل جاده بزند در حالی که تجربه رانندگی در جاده‌ای که معابر سخت گذر دارد، ندارد. بر این اساس این فرد می تواند عامل تصادف در جاده‌ها باشد.
دبیر باشگاه مربیان امداد و نجات کشور با بیان این که شرایط رانندگی در جاده متفاوت از معابر شهری است، گفت: پیچ‌ها، شرایط جوی نامساعد از عوامل اصلی تصادف‌های رانندگی است.
وی به رانندگان توصیه کرد که در زمانی که احساس خستگی می‌کنند، از ادامه راه بپرهیزند و مدتی را استراحت کنند.
کبیری این نکته را یادآور شد که اغلب تصادف ها در هنگام طلوع و غروب خورشید و در ۳۰ کیلومتری شهرها رخ می دهد؛ این واقعیت نشان می دهد که راننده خسته بوده اما می خواسته به هر ترتیبی خود را به مقصد برساند و همین بی احتیاطی و عدم تمرکز حادثه را برای وی و دیگران رقم زده است.