کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی برای اداره امور جاری، یکی از سیاست‌های بالادستی نظام جمهوری اسلامی است که همواره از سوی رهبر معظم انقلاب در برنامه‌های توسعه کشور مورد تأکید قرار گرفته است.
این مساله در حدود ۳۰ ماه گذشته از دوران دولت سیزدهم، یکی از راهبردهای اصلی سیاست‌های اقتصادی دولت مردمی در طرح‌های مختلف از جمله بودجه‌ریزی کشور بوده است.
از جمله راهکارهای اصلی ارائه شده از سوی کارشناسان برای کاهش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی، می‌توان به افزایش درآمدهای مالیاتی، افزایش ارزش‌افزوده کالاها و خدمات صادراتی، افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌های غیرضروری، اشاره کرد. همچنین با توجه به ظرفیت‌های کشور در حوزه‌های مختلف گردشگری، جذب گردشگر خارجی نیز می‌تواند درآمد قابل‌توجهی برای کشور به همراه داشته باشد.
بررسی تعداد گردشگران ورودی به کشور در ۳۰ ماه گذشته بیانگر افزایش این اعداد در دولت سیزدهم است. در همین رابطه رئیس‌جمهوری در آیین افتتاح هفدهمین نمایشگاه بین‌المللی گردشگری و صنایع وابسته گفت: «تأکید بسیار کشورهای مختلف نسبت به توسعه و فعال‌شدن گردشگری، برای این است که گردشگری پیشران و شتاب‌دهنده اقتصادی است. جمهوری اسلامی ایران، دارای میراثی گرانقدر تمدنی و طبیعت چهارفصل زیباست که ظرفیت‌های بسیاری برای گردشگری دارد؛ گردشگری طبیعی، فرهنگی و نگاه به این تمدن کهن و میراث گرانقدر بسیار اهمیت دارد. در سال جاری شاهد افزایش ۵۰ درصدی تعداد گردشگران در کشور بودیم.»
اما یک پایگاه خبری در گزارشی با تیتر «آمار جدید رئیسی اشتباه از آب درآمد/ تغییر واقعی تعداد گردشگران چقدر است؟» و با استناد به آمارهای بین‌المللی و اظهارات «حرمت‌الله رفیعی» رئیس انجمن دفاتر مسافرت هواپیمایی و جهانگردی آمار ارائه شده از سوی رئیس‌جمهوری را اشتباه دانسته، اما ماجرا از چه قرار است؟
بر اساس آخرین اطلاعات موجود در تارنمای سازمان جهانی گردشگری، تا پایان ماه یازدهم سال ۲۰۲۳ میلادی(۹ آذرماه) مقصد حدود ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر ایران بوده استاین پایگاه خبری به نقل از رفیعی نوشت: برداشت من این بوده که آقای رئیسی می‌خواسته بگوید تعداد گردشگران ما ۵۰ درصد افزایش خواهد داشت؛ ما افزایش ۵۰ درصدی گردشگر نداشتیم. ۵۰ درصد یعنی اینکه سال گذشته حدود پنج میلیون گردشگر داشتیم و حالا امسال حدود ۱۰ میلیون نفر شده باشند که چنین چیزی نداریم.»
همچنین در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «گزارش سازمان جهانی گردشگری نشان می‌دهد که ایران در سال ۲۰۲۲ حدود ۴.۱ میلیون نفر گردشگر خارجی داشت. همچنین در سه ماه نخست سال ۲۰۲۳ نیز حدود ۸۷۰ هزار گردشگر به ایران وارد شد.»
برای روشن‌شدن موضوع پیش از پاسخ به استدلال‌های مورد اشاره این پایگاه خبری، آمارهای ارائه شده از سوی مسئولان و نهادهای بین‌المللی در خصوص تعداد گردشگر خارجی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. متأسفانه آمار رسمی و دقیقی در خصوص تعداد گردشگران خارجی حوزه‌های مختلف اعم از سیاحت و تفریح، زیارت، بهداشت و درمان از سوی مرکز آمار منتشر نمی‌شود و فقط در گزارشی با عنوان «وضعیت اجتماعی و فرهنگی ایران»، تعداد بازدیدکنندگان خارجی از موزه‌ها و اماکن فرهنگی و تاریخی کشور، اعلام می‌شود.
آخرین گزارش این نهاد آماری ه بهار ۱۴۰۲ مربوط است که اطلاعات آن در خصوص تعداد گردشگران خارجی تا پایان پاییز ۱۴۰۱ بروزرسانی شده و نمی‌توان به آن استناد کرد. بر اساس آخرین اطلاعات موجود در تارنمای سازمان جهانی گردشگری(www.unwto.org) تعداد ۱۲۸۶ میلیون گردشگر تا پایان ماه یازدهم سال ۲۰۲۳ میلادی(۹ آذرماه) به کشورهای مختلف جهان سفر کرده‌اند؛ از این میزان مقصد حدود ۵ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر ایران بوده است.
این آمار نشان می‌دهد مسافرانی که در سال گذشته میلادی مقصد سفرشان ایران بوده است، ۴۳ درصد افزایش داشته اما همچنان با سال‌های پیش از همه‌گیری کرونا فاصله زیادی دارد. با این وجود میزان افزایش گردشگران خارجی ایران در سال ۲۰۲۳، از میانگین جهانی آن که رشدی ۳۳ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲ داشته، بیشتر است.
اگر بر اساس اطلاعات سازمان جهانی گردشگری، تعداد گردشگران خارجی ایران که بر اساس ماه به ثبت رسیده را (از ابتدای فروردین تا پایان آبان امسال (پایان سال میلادی ۲۰۲۳) در نظر بگیریم، به عبارتی هشت ماه امسال را با ۸ ماه پارسال مقایسه کنیم، نتایج به شکل زیر خواهد بود.
بر اساس اعداد و ارقام اعلام شده، تعداد گردشگران خارجی ایران در ۸ ماه سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه پارسال رشد ۴۸ درصدی داشته است.
بر اساس اعداد و ارقام اعلام شده، تعداد گردشگران خارجی ایران در ۸ ماه سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه پارسال رشد ۴۸ درصدی داشته است نهادهای داخلی به طور منظم آمار دقیقی از میزان گردشگران خارجی در ایران را منتشر نمی‌کنند و برای آگاهی از این موضوع باید آمار و اطلاعات را در اظهارات مسئولان حوزه گردشگری جست‌وجو کرد. در همین رابطه به‌تازگی «علی‌اصغر شالبافیان» معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی گفته، «در ۱۰ ماه نخست امسال پنج میلیون و ۴۰۰ هزار گردشگر خارجی به ایران سفر کردند که نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۵۲ درصد افزایش داشته است.»
بر اساس آنچه گفته شد، آمارهای بین‌المللی بیانگر افزایش ۴۳ درصدی گردشگران در سال گذشته میلادی و رشد ۴۸ درصدی در ۸ ماه نخست امسال دارد. علاوه بر این، اظهارات مسئولان وزارت میراث فرهنگی و گردشگری بیانگر رشد ۵۲ درصدی مسافران خارجی تا پایان دی‌ماه سال جاری دارد؛ بنابراین اعداد و ارقام اعلام شده از سوی رئیس‌جمهوری درست است.
اما در مورد دلایل «تجارت نیوز» برای زیرسؤال‌بردن آمار ارائه شده از سوی رئیس‌جمهوری باید به این نکته اشاره کرد که رئیس انجمن دفاتر مسافرت هواپیمایی و جهانگردی ایران، افزایش ۵۰ درصدی تعداد گردشگران خارجی را معادل افزایش ۵ میلیون نفر به ۱۰ میلیون نفر می‌داند؛ در صورتی که با یک عملیات ساده ریاضی مشخص می‌شود، وی در مثال خود افزایشی ۱۰۰ درصدی را در نظر گرفته است.
از طرفی این پایگاه خبری، بدون مقایسه میزان گردشگران ورودی در دو سال اخیر، در خصوص ارائه آمار بین‌المللی فقط آمار سه ماه نخست سال ۲۰۲۳ را بیان کرده و از آن نتیجه گرفته که افزایش ۵۰ درصدی تعداد گردشگران خارجی ایران نادرست است.
بی‌تردید ایران تا به امروز نتوانسته به بهترین شکل ممکن از جاذبه‌های گردشگری خود بهره ببرد اما این امر دلیلی بر زیرسؤال‌بردن اقدامات دولت و همچنین آمارهای رسمی اعلام شده نیست.