به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران اخیرا میزبان شخصیت ها و نخبگان کشور و استادان دانشگاه تهران از طیف های فکری متفاوت و مختلف و چهره های سیاسی بود که در تالار شهید سلیمانی این دانشگاه پیرامون موضوع انتخابات دوازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی با هم گفت‌وگو کردند؛ انتخاباتی که همزمان با انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری و در جمعه پیش‌رو (۱۱ اسفند) برگزار خواهد شد.
سخنان هفت نفر از استادان و شخصیت‌های سیاسی حاضر در این نشست در دو بخش به نقل از دانشگاه تهران ارائه می‌شود؛ بخش اول را در ادامه می‌خوانید.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در این نشست با بیان اینکه قصد دارد یک بحث سه سطحی را مطرح کند، بیان کرد: در سطح سیاست بین‌الملل، تهدیدات علیه ما بالا است و در فضای تهدیدات، نیازمند انسجام هستیم. وقتی از انسجام صحبت می‌کنیم، می‌خواهیم ببینیم که چقدر از جامعه ایرانی دارای رویکرد مشابه هم است.
ابراهیم متقی توضیح داد: امروز در یک فضای بحرانی به لحاظ منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داریم. در هیچ دوران تاریخی دیگری به اندازه امروز این احساس تهدید وجود نداشت. درست است خیلی از این نشانه‌های تهدید فعلاً دور از حوزه‌های سرزمینی ما است اما یک نکته بسیار جدی وجود دارد. خیلی از بازیگران می‌خواهند این موضوع را درک کنند که فضای انسجام اجتماعی در شرایط موجود چگونه است. ما قدرت را بر اساس انسجام اجتماعی تحلیل می‌کنیم. اگر کشوری دارای قدرت باشد، ضریب کنش تهاجمی سایر بازیگران در برابر او کاهش پیدا می‌کند. همان‌گونه که موشک‌ها می‌توانند برای ما بازدارندگی ایجاد کنند، به همان‌گونه انسجام اجتماعی هم می‌تواند برای ما این بازدارندگی را فراهم کند.
رئیس دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ادامه داد: نکته دوم این است که چقدر گروه‌های اجتماعی، ضرورت‌های ساختاری کشور را درک می‌کند. به عبارت دیگر سیاست معطوف به بقای نظام سیاسی را سیاست معطوف به بقای خودشان می‌دانند. گروه نسلی من و محمد هاشمی و جواد ظریف، مجموعه‌هایی هستیم که به ساختار نظام سیاسی و به ساخت قدرت یک باور بنیادین داشته‌ایم و در این فضا آن را ادامه می‌دهیم. نسل بعد از ما هم همان پیوند را با ساختار سیاسی دارند. پس نسل بعد از ما هم ضرورت‌های ساختاری را درک می‌کند و به این موضوع واقفند که مسئله انسجام و مشارکت چقدر در فضای بازدارندگی تأثیرگذار است.
وی در تشریح سطح سوم سخنان خود، بیان کرد: سطح سوم به لحاظ فضای اولیه، گروه‌های نسلی جدید است. این گروه‌های نسلی جدید، ادبیات ما را زیاد نمی‌پسندد؛ چه ادبیات مجموعه‌های اصولگرا و چه ادبیات اصلاح‌طلب‌ها را و چه ادبیات کسانی که دانشگاهی هستند؛ کسی زیاد توجهی نشان نمی‌دهد. نکته دیگری که وجود دارد این است که باید ببینیم چه مجموعه‌ای از فضای اجتماعی موجود در وضعیت نسلی قرار دارد و فراوانی گروه‌های نسلی z در ساختار اجتماعی به چه گونه است و این فضای نسل زد/ z چه تقسیم‌بندی آرمانی و سیاسی دارد؟
استاد دانشگاه تهران با توجه به فضای انتخابات اظهار داشت: مقام معظم رهبری تاکید داشتند فضای انتخابات، رقابتی و مشارکتی باشد. این جلسه را که برگزار کرده‌ایم نشان می‌دهد به بحث رقابت اعتقاد دارید و رقابت و مشارکت را با هم پیوند می‌دهید. نکته مهم این نیست که ما چه درک می‌کنیم، بلکه نکته اساسی این است که ساخت اجتماعی چه درک می‌کند و گروه‌های رقیب چه درکی دارند. آیا آنها این انگاره را دارند که فضای موجود یک فضای رقابتی خواهد بود؟ این بحثی است که به نظر من قابل تردید و قابل بحث است.
وجود احزاب مهم است
عضو شورای مرکزی و سخنگوی جامعه روحانیت مبارز در این نشست گفت: آنچه مهم است وجود احزاب بزرگ است. اگر احزاب بزرگ شکل بگیرد و جریانات سیاسی به احزاب دارای چارچوب و برنامه تبدیل شوند و از هر دوره برای دوره بعدی کادرسازی کنند، دولت بعدی که می‌خواهد تشکیل شود، این طور نخواهد بود که بعد از اینکه رئیس‌جمهور انتخاب شد، تازه بگوید که وزرایش چه کسانی باید باشند؟
حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم، با بیان اینکه «مجلس شورای اسلامی جای بسیار بسیار تأثیرگذاری می‌تواند باشد و در رأس امور»، خاطرنشان کرد: اگر مجلس یک مجلس حزبی قوی و معتبری باشد و کسانی که وارد مجلس می‌شوند از قبل برای کمیسیون‌های تخصصی مجلس تربیت شده و تخصص‌های لازم را داشته باشند، آن وقت ساختار سیاسی‌مان برای شکل‌گیری یک دولت قوی و مجلس قوی فراهم است.
وی تصریح کرد: وضعیت حاضر که ما برای هر انتخابات چند ماه قبل از هر انتخابات دست به کار می‌شویم و افرادی را معرفی می‌کنیم و تازه می‌مانیم که کدامیک را بر کدامیک ترجیح دهیم، اصلاً بی‌معنای مطلق است. بنابراین باید تشکیلات سیاسی و ساختار سیاسی جامعه‌مان مبتنی بر احزاب باشد و البته احزاب باید در چارچوب قانون اساسی و در چارچوب سیاست‌های کلی نظام عمل کنند اما دست به دست شدن قدرت بین احزاب کاملاً بجاست و معنا دارد. چون از قبل معلوم است که چه می‌خواهند و اهدافشان چیست.
مصباحی مقدم درباره نظام سیاسی گفت: درباره مسئله اینکه نظام ما از نظر سیاسی «ریاست‌محوری» باشد یا «پارلمان‌محوری»، بنده ترجیح می‌دهم «پارلمان‌محوری» باشد؛ پارلمانی که نمایندگان آن منتخب مستقیم مردم هستند و جریان قدرت را تشکیل دهند و قدرتی روی کار بیاید یا ریاست جمهوری توسط پارلمان تعیین شود یا مثلاً رئیس‌جمهور را مردم تعیین کنند ولی نخست‌وزیری باشد که پارلمان تعیین کند تا راحت بشود جابه‌جا شود و اگر ناکارآمدی مشاهده شد، بتوان او را استیضاح کرد و کنار گذاشت. الآن یک مانع بسیار بزرگی نسبت به اینگونه مسئله داریم.
وی به اهمیت مساله تشخیص و تبیین درست و دقیق وظایف رهبری و سه قوه نظام اشاره کرد و گفت: اگر منتخب مستقیم مردم که رئیس‌جمهور یا دولت یا نمایندگان مردم هستند، کم‌کاری کردند، این موضوع نباید پای رهبری گذاشته شود.
مصباحی مقدم همچنین درباره «مسئله نقش مردم در مشروعیت‌بخشی به حکومت و حاکمیت»، به مقاله خود با عنوان «تبیین جدید نظریه ولایت فقیه با رویکرد فقه سیاسی» اشاره کرد و گفت: بنده با استناد به آیات قرآن و روایات اثبات کرده‌ام مردم در مشروعیت‌بخشی حاکم نقش دارند. البته این موضوع در نامه امام راحل (ره) به آیت‌الله علی مشکینی هم آمده بود که فقیه عادلی مشروعیت دارد که منتخب خبرگان منتخب ملت است. این حرف دقیقی است و از یک فقیه و مرجع تقلید است.
سخنگوی جامعه روحانیت مبارز درباره موضوع سرمایه اجتماعی به حدیثی از پیامبر (ص) اشاره و بیان کرد: سرمایه اجتماعی معلول دو عامل مهم یعنی صداقت و امانتداری است. مردم اگر صداقت و امانت ببینند، مسلماً همراه می‌شوند. دو عامل صداقت و امانتداری بسیار تأثیرگذار است، البته تاثیرش با تأخیر نشان داده می‌شود. چون باید زمان بگذرد و مردم آن را حس کنند.
تاکید بر حضور مردم
عضو هیأت علمی دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران در نشست خانه گفت‌وگوی دانشگاه تهران گفت: تخصصی در امور داخلی ندارم و کنشگر سیاسی هم نیستم، لذا از حوزه تخحصصی خودم استفاده می‌کنم.
محمدجواد ظریف افزود: انقلاب ایران یک حرکت جدی جهانی بود. شروع فروپاشی نظام دوقطبی از انقلاب ما شروع شد و کنشگران و صاحب‌نظران مختلف این حوزه بعد از انقلاب ما گفتند که انقلاب ایران در تاریخ جهان بی‌نظیر است. به این دلیل که یک حزب سیاسی یا گروه مسلح این انقلاب را هدایت نکرده و این انقلاب به وسیله مردم و با یک رهبری خردمندانه پیروز شده است. بنابراین نقش مردم در پیروزی انقلاب اسلامی، نقش مردم در جنگ تحمیلی و نقش مردم در مقابله با تحریم‌ها را نمی‌توانیم فراموش کنیم. مردم بودند که این انقلاب را به ثمر رساندند و تا امروز این انقلاب را حفظ کردند.
وزیر پیشین امور خارجه در ادامه سخنان ابراهیم متقی استاد دانشگاه تهران درباره مؤلفه‌های بازدارندگی گفت: آنچه به ما قدرت بازدارندگی می‌دهد باز هم حضور مردم است، نه به این معنا که اقتصاد یا قدرت نظامی ایران مهم نیست، بلکه به معنای آن است که آن وجه تمایزی که ایران را با سایر کشورها متفاوت کرده، حضور مردم بوده که همواره هم این حضور بوده است.
وی افزود: اگر حضور مردم در انتخابات گذشته نبود، به نظر من موقعیت ما برای مذاکرات چه در دوره‌های گذشته و چه مذاکرات برجام حتماً بسیار شکننده می‌بود ولی ۷۳ درصد مردم که در انتخابات حضور پیدا کردند. این موقعیت را برای جمهوری اسلامی آفریدند. این حضور مردم بود و هنوز هم این حضور مردم تعیین‌کننده است.
ظریف، وقتی درباره مؤلفه‌های کاهش یا افزایش سرمایه اجتماعی در جوامع مختلف سخن می‌گفت، از مردم به عنوان «فرصت» و «پایه قدرت نظام» نام برد و گفت: دست فرصت را باید باز بگذاریم.
این استاد دانشگاه در جمع‌بندی سخنان خود اظهار داشت: اگر نگاه فرصت‌محور با نگاه تهدیدمحوری جایگزین شود، آن وقت می‌بینیم که مردم چطور می‌آیند، آن وقت می‌بینیم که مردم چطور در انتخابات شرکت می‌کنند.
پایان بخش اول...