به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، نمایشگاه موضوعی یکی از رویکردهای جدید در برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی است؛ البته به دلیل جدید بودن این شکل از برگزاری نمایشگاه، مشاهده مشکلات، طبیعی به نظر می‌رسد. برگزاری نمایشگاه کتاب به شکل موضوعی به این معنی است که در آن، جای اینکه ناشران در غرفه‌ها فعال باشند، کتاب مانند آنچه در کتاب‌فروشی اتفاق می‌افتد بر اساس موضوع، دسته‌بندی و ارائه می‌شود. البته هر ناشر می‌تواند به شکل جداگانه در این نمایشگاه شرکت و کتاب‌هایش را ارائه کند.
کنار هم قرار گرفتن کتاب‌ها با موضوع یکسان و کاهش هزینه‌های ناشران در شهرهای مختلف برای شرکت در نمایشگاه استانی از مهم‌ترین نقاط قوت این شکل از برگزاری نمایشگاه است. در حالی که همین کنار هم قرار گرفتن کتاب‌ها می‌تواند منجر به رونق فروش کتاب با ترجمه و نشر ضعیف، در برابر آثاری باشد که برای ترجمه، صفحه‌بندی، چاپ آنها به دقت برنامه‌ریزی شده است، باشد.
یکی از ناشران تهرانی که هنوز تجربه شرکت در نمایشگاه‌های استانی را ندارد، در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا با اشاره به اینکه بخش بزرگی از نشر به کتاب‌های ادبی و به خصوص رمان تعلق دارد، گفت: باید ساز و کار ارائه کتاب به مردم در نمایشگاه استانی مشخص شود، زیرا حدود ۷۰تا ۸۰ درصد کتاب‌هایی که منتشر می‌شود در بخش رمان قرار می‌گیرد، فرد در میان دریایی از رمان‌ها کجا را بگردد؟
حضور ناشر در نمایشگاه استانی اقتصادی نیست
ناشر دیگری که برای شرکت در نمایشگاه کتاب هرمزگان، به همراه گروه فروش از تهران به این شهر سفر کرده است، با اشاره به اینکه اگر نمایشگاه‌های موضوعی به درستی برگزار شوند، می‌تواند روش خوبی باشد، به خبرنگار کتاب ایرنا گفت: نحوه اجرای این نمایشگاه خیلی مهم است که امیدواریم موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران در دوره های بعدی بتواند نواقص و کمبودها را بر طرف کند.
این ناشر که پیش از این در نمایشگاه تبریز که آن هم به شکل موضوعی برگزار شده بود، شرکت کرده است، ادامه داد: اداره فرهنگ تبریز تبلیغات خوبی کرده بود، به همین دلیل استقبال از این نمایشگاه خوب بود و ایرادها کمتر دیده می‌شد، اما در هرمزگان تبلیغات خوب نبود، تا جایی که راننده‌های تاکسی که معمولا از اتفاق‌های شهر با خبر هستند، نمی‌دانستند در هرمزگان نمایشگاه کتاب برگزار شده است.
پیش از این ناشران از نمایشگاه کتاب استانی، بازخورد اندکی داشتند
یاسر احمدوند در گفت‌وگو با خبرنگار کتاب ایرنا با اشاره به اینکه تبلیغات و اقدامات در هر شهر و استان به استانداری، شهرداری و اداره فرهنگ و ارشاد آن منطقه وابسته است، گفت: ممکن است استان‌های مختلف اقدامات مختلف داشته باشند، میزان و سبک اطلاع رسانی در اختیار استان است، اینکه مثلا از شبکه‌های ارتباطی و تبلیغات محیطی استفاده کند. البته ما بازخوردهای منفی از هرمزگان نداشتیم، اگر چه در اطلاع‌رسانی ضعیف بودند، اما بعد جبران شد.
به گفته معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در این دوره از تهران برای تعدادی از افراد در هرمزگان پیامک اطلاع‌رسانی درباره برگزاری نمایشگاه کتاب این استان فرستاده شد. شرکت در نمایشگاه استانی برای ناشران هزینه بالایی به همراه دارد، آنها باید هزینه جابه‌جایی، اقامت، خوردو خوراک و رفت‌وآمد در آن شهر را پرداخت کنند.
در سال‌های اخیر به این دلیل که حضور ناشر در نمایشگاه استانی اقتصادی نبود، ارتباطی میان مردم و ناشران شکل نمی‌گرفت
احمدوند یکی از دلایل اصلی برگزاری نمایشگاه کتاب استانی به شکل موضوعی را همین هزینه بالای ناشران اعلام کرد و گفت: به دلیل هزینه‌های حضور ناشر در نمایشگاه و بازخورد اندک شرکت در نمایشگاه استانی برای ناشر، آنها حاضر نمی‌شوند و نمی‌خواهند هزینه اسکان، جابه‌جایی و حمل و نقل را پرداخت کنند. از طرفی این امکان هم وجود ندارد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی کل این هزینه‌ها را برای همه ناشران تقبل کند.
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: یک راه این بود که فردی از تعدادی ناشر، نمایندگی می‌گرفت و کتابش را جمع می‌کرد و به استان می‌برد، در این روش عملا ناشر در استان حضور نداشت و با نویسندگان و مردم ارتباط نداشت، بلکه فرد فروشنده در نمایشگاه استانی حضور داشت، که برای ناشر هم نبود.
جلوگیری از ظلم به مردم در نمایشگاه کتاب استانی
احمدوند با اشاره به اقدامات افرادی که کتاب‌های ناشران را جمع‌آوری و در استان‌ها به فروش می‌رساندند، توضیح داد: در این روش فردی که این کار را انجام می‌داد کتاب‌هایی را انتخاب می‌کرد که می‌توانست برای فروش آنها تخفیف بالایی در نظر بگیرد، در نتیجه در نمایشگاه‌های استانی کتاب‌های با کیفیت کمتر ارائه می‌شد و عملا نمایشگاهِ آثار کتاب‌سازی برگزار می‌شد؛ مانند نمایشگاه‌های کتابی که در مترو و ترمینال برگزار می‌شود، این نمایشگاه‌ها در ابعاد بزرگ‌تر در استان برگزار می‌شد. این ظلم به مردم استان بود که کتاب خوب نمی‌دیدند و با ناشر هم مرتبط نبودند و مجبور بودند از کتاب‌های کپی و کتاب‌هایی که کیفیت پایین دارد استفاده کنند.
در نمایشگاه‌های استانی کتاب‌های با کیفیت کمتر ارائه می‌شد و عملا نمایشگاهِ آثار کتاب‌سازی برگزار می‌شد؛ مانند نمایشگاه‌های کتابی که در مترو و ترمینال برگزار می‌شود
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به اقدامات مشترک این وزارتخانه با موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران برای برگزاری نمایشگاه کتاب استانی، بیان کرد: موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران تقبل کرد تا کتاب‌ها را جمع کند و به نمایشگاه ببرد و در آنجا به مردم عرضه کند. با توجه به شرایط کنونی این بهترین امکان است.
یکی دیگر از مسائل برگزاری نمایشگاه کتاب به شکل موضوعی، متمرکز بودن صندوق برای جمع آوری مبالغ فروش است؛ که برخی ناشران می‌گویند «برگزارکنندگان این نمایشگاه‌ها بودجه‌ای برای اجرا دارند و همچنین سودی از هر فروش هر کتاب به دست می‌آورند. روند فعالیت در نمایشگاه موضوعی استانی به این شکل است که صندوق متمرکز برای برگزارکننده نمایشگاه در نظر گرفته شده است و خانه کتاب و ادبیات ایران، بعد از برداشت قسمتی از فروش، سهم هر ناشر را پرداخت می‌کند»
احمدوند در این‌باره توضیح داد: کتاب‌هایی که در اختیار نمایشگاه قرار داده می‌شود باید تخفیف بالاتری نسبت به آن چیزی که به مردم داده می‌شود، داشته باشد، تا بتوان از آن هزینه‌ها را جبران کرد. هزینه اجرای نمایشگاه از اینجا تامین می‌شود.
برگزاری موضوعی نمایشگاه‌های کتاب استانی موجب قطع ارتباط ناشران و مترجمان و نویسندگان می‌شود که نگرانی برخی ناشران از برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به شکل موضوعی را به همراه دارد، حتی ناشری می‌گوید: اگر این روش فروشگاهی (هایپری) در تهران اجرا شود، موجب می‌شود هیچ‌کس در نمایشگاه‌های کتاب شرکت نکند؛ زیرا ناشر باید در نمایشگاه درباره کتاب توضیح دهد و بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند تا بتواند کتاب مناسب او را پیشنهاد دهد.
تهران نیازی به نمایشگاه کتاب موضوعی ندارد
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تاکید بر اینکه این روش برگزاری نمایشگاه کتاب در استان‌ها، ربطی به نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران ندارد، افزود: این روش در استان‌ها اجرا می‌شود تا از هزینه‌های ناشران برای شرکت در نمایشگاه کتاب کم کند، اما ناشران در تهران حضور دارند و نیازی به برگزاری نمایشگاه کتاب موضوعی نیست.
به گفته احمدوند در نمایشگاه کتاب استانی که به شکل موضوعی برگزار می‌شوند، برنامه‌های جانبی اجرا می‌شود، باید در نظر داشت نمی‌توان همه خوبی‌ها را یک‌جا جمع کرد.
برگزاری نمایشگاه‌های کتاب استانی به شکل موضوعی اقدام تازه‌ای است که می‌تواند با در نظر گرفتن پیشنهادهای ناشران و همچنین افزایش همکاری مدیران استانی با برگزارکنندگان این نمایشگاه‌ها، شکل بهتری به خود بگیرد. شرایط اقتصادی روز موجب انتخاب این روش از برگزاری نمایشگاه کتاب توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شده است، امید است با بهبود شرایط اقتصادی ناشران، امکان برگزاری نمایشگاه‌های کتاب در شهرهای بزرگ هم با حضور ناشران ممکن شود.