به گزارش خبرنگار تئاتر ایرنا، اجرای نمایش‌هایی با محوریت زندگی بزرگان و مفاخر، بازگشت جشنواره تئاتر دانشجویی بعد از چهار سال به صحنه و آغاز پروژه احداث حریم مجموعه تئاتر شهر از جمله اتفاقات و اقدامات مثبت و دلگرم‌کننده حوزه تئاتر در سال ۱۴۰۲ بود.
رشد ۱۸ درصدی جشنواره‌های مورد حمایت
تعداد جشنواره‌های مورد حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از ۵۰ عنوان در سال ۱۴۰۱ به ۵۹ عنوان در سال ۱۴۰۲ رسیده که نشان‌دهنده رشد ۱۸ درصدی است.تعداد مجوزهای صادر شده تولید نمایش در سال ۱۴۰۱ به رقم ۴ هزار و ۶۳۹ عنوان رسید. در سال ۱۴۰۲ رشد ۱۷ درصدی را شاهد بودیم و تعداد ۵ هزار و ۴۲۱ عنوان نمایش مجوز تولید گرفتند.
استقبال ۸۳ درصدی از چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با دبیری مهدی حامدسقایان، از ۲۷ دی تا ۱۲ بهمن ۱۴۰۲ در تهران برگزار شد. تالار وحدت، مجموعه تئاتر شهر، تماشاخانه سنگلج، تئاتر مولوی، تالار حافظ، تالار هنر، مجموعه تئاتر محراب و تماشاخانه ایرانشهر میزبان نمایش‌های صحنه‌ای چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر بودند.
ظرفیت کل این سالن‌ها بر اساس تعداد دفعات اجرا ۴۱ هزار و ۶۰۷ نفر بود. با توجه به استقبال ۳۵ هزار و ۷۴ نفری از اجراها می‌توان گفت که درصد حضور تماشاگر در سالن‌های اجرا رقم ۸۳.۴ بوده است.
بخش‌های دانشجویی، تئاتر تلویزیونی، هویت ملی غزه و فراگیر برای نخستین بار در جشنواره چهل و دوم تئاتر فجر برگزار شدند. از بین این بخش‌ها تله‌تئاتر چند سال تعطیل بود و سال ۱۴۰۲ به جشنواره بازگشت.
حریم‌دار شدن تئاترشهر
شنبه ۲ دی ماه بعد از گذشت سال‌ها انتظار، خواسته و مطالبه قدیمی تئاتری‌ها محقق شد و کلنگ احداث حریم مجموعه تئاتر شهر بر زمین خورد. پروژه‌ای که نویدبخش آرامش و امنیت برای شهروندانی است که می‌خواهند در فضایی امن و مطمئن هنرنمایی تئاتری‌ها را بر روی صحنه تماشا کنند.
مراسم احداث حریم تئاتر شهر روز شنبه ۲ دی با حضور جمعی از هنرمندان و پیشکسوتان تئاتر و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار و پس از آن کلنگ ساخت حریم برای بنای تاریخی تئاتر شهر به زمین زده شد.
از چندین سال پیش هنرمندان شاخص عرصه تئاتر ضمن انتقاد از وضعیت فعلی حریم مجموعه تئاترشهر خواستار رسیدگی فوری مدیران و نهادهای مختلف در این زمینه شدند.
تعداد جشنواره‌های مورد حمایت اداره کل هنرهای نمایشی از ۵۰ عنوان در سال ۱۴۰۱ به ۵۹ عنوان در سال ۱۴۰۲ رسیده که حاکی از ۱۸ درصد رشد است
حضور معتادان و کارتن‌خواب‌ها و افراد خلافکار در اطراف این مجموعه کام دوستداران تئاتر را تلخ کرده بود. دستفروشان نیز بعضا با ازدحام‌شان مانع آرامش و آسایش هنرمندان و تماشاچیان تئاتر می‌شدند.
در یکی از روزهای تیرماه سال جاری هنرمندان تئاتر و مدیران فرهنگی و شهری کنار هم ایستادند و گردهمایی حمایتی هنرمندان در استمرار و اجرای طرح پاک‌سازی محیط پیرامون مجموعه تئاتر شهر با حضور جمع بسیاری از هنرمندان، علاقه‌مندان عرصه تئاتر و مدیران فرهنگی و شهری در این مجموعه برگزار شد.
سکانس پایانی این ماجرا در ۲ دی‌ماه اجرا و در نهایت مراسم احداث حریم تئاتر شهر با حضور جمعی از هنرمندان و پیشکسوتان تئاتر و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
وزیر فرهنگ در آن مراسم گفت: تئاتر شهر، قلب تپنده هنر ما و سرمایه فرهنگی ارزنده‌ای برای ایران است و همه در برابر آن مسئولیم.
کارگاه‌های آموزش تئاتر در شهرهای مختلف کشور
اداره کل هنرهای نمایشی با مشارکت انجمن هنرهای نمایشی ایران، دفتر توسعه آموزش و مؤسسه هنرمندان پیشکسوت و همکاری امور استان‌های اداره کل هنرهای نمایشی بنا بر ضرورت امر آموزش هنرهای نمایشی در استان‌های سراسر کشور، در تابستان ۱۴۰۲ در شهرهای مختلف کشور کارگاه‌های آموزش تئاتر برگزار کرد.
این کارگاه‌های آموزشی با حضور اکبر زنجان‌پور، احمد کامیابی‌مسک، داوود فتحعلی‌بیگی، آتش تقی‌پور، عبدالحی شماسی، رضا فیاضی، حمید ابراهیمی، سهراب سلیمی و محمد ابراهیمیان در شهرهای مختلف استان‌های کشور برگزار شد.
مدرسان کارگاه‌های آموزشی تئاتر اداره کل هنرهای نمایشی با تأکید بر لزوم تداوم و برنامه‌ریزی این دوره‌های آموزشی، از استقبال خوب و کم‌نظیر هنرجویان در سراسر کشور گفتند و برگزاری این کلاس‌ها را گامی روبه‌جلو دانستند.
در بخش «خانه هنر خلاق» دوره‌های آموزشی تئاتر کودک و نوجوان با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی در تالار هنر برگزار شد.
پروژه مکتبخانه سنگلج نیز با همکاری انجمن هنرهای نمایشی، اداره کل هنرهای نمایشی و تماشاخانه سنگلج در راستای آموزش نمایش ایرانی به مرحله اجرا رسید.
بخش فراگیر، نگاهی نو به توانمندی فرد معلول
برای اولین بار در چهل‌ودو دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بخش فراگیر یا بخش معلولان به عنوان یک بخش مهم و جذاب در جشنواره قرار گرفت. بخش فراگیر با همکاری و مشارکت سازمان بهزیستی و با هدف برابرسازی فرصت‌ها، تلفیق اجتماعی و مشارکت حداکثری افراد دارای معلولیت، به صورت رقابتی برگزار شد.
جشنواره‌های تئاتر ویژه افراد دچارمعلولیت، سال‌هاست که به شکل مستقل، تحت نظر و حمایت سازمان بهزیستی برگزار می‌شود؛ اما امسال با حمایت مدیرکل هنرهای نمایشی و دبیر جشنواره چهل‌ودوم تئاتر فجر، این بخش به جشنواره اضافه شد. در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بخش فراگیر با ۲۰ اثر از سراسر کشور حضور داشت.
فاطمه فخری، دبیر بخش فراگیر چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، در گفت‌وگو با خبرنگار تئاتر ایرنا، برنامه این بخش را تسهیل‌کننده سیر رسیدن افراد معلول از ناتوانی به توانمندی دانست و گفت: هدف فراگیر رسیدن همزمان فرد توان‌یاب و مخاطب به نگاهی نو از توانمندی فرد معلول است.
تماشاخانه ایرانشهر صاحب پلاتو شد
تماشاخانه ایرانشهر که دارای دو سالن استاد سمندریان و استاد ناظرزاده بود، صاحب یک پلاتو هم شد که برای تمرین گروه‌ها و همچنین اجراهای تجربی و مونولوگ، مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
پلاتوی جدید تماشاخانه ایرانشهر که پیش‌تر انبار دکور این مجموعه بود، عصر روز جمعه ۶ بهمن با حضور مهرداد باقری (رییس سازمان فرهنگی هنری شرداری تهران)، حمید نیلی (رییس تماشاخانه ایرانشهر)، مهدی حامدسقایان (دبیر چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر)، اصغر همت، مقصود نعیمی‌ذاکر (مدیرعامل خانه تئاتر)، توحید معصومی (معاون هنری تماشاخانه ایرانشهر)، اسماعیل خلج، کاظم هژیرآزاد، قاسم زارع، منوچهر اکبرلو، سعید اسدی، مجید رحمتی، کاوه مهدوی، کهبد تاراج، پری‌ناز آل‌آقا، حسن موذنی و تعدادی دیگر از هنرمندان تئاتر افتتاح شد. این پلاتوی ۸۰ متری در اختیار گروه‌های تئاتری قرار گرفت.
تئاتر شهر رکورد حضور مخاطب را شکست
تئاتر شهر در پنجمین روز میزبانی از هنرمندان و تماشاگران در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر که همزمان با پنجاه‌ویک‌سالگی احداث آن بود، پرمخاطب‌ترین و شلوغ‌ترین روز جشنواره‌ای خود را رقم زد.
استقبال مخاطبان از آثار اجراشده، خارج از ظرفیت سالن‌ها بود و تعدادی از آن‌ها با نشستن بر تشکچه روی زمین، تماشاگر نمایش‌ها شدند تا آمار حضور مخاطبان مجموعه تئاتر شهر به دوهزار مخاطب در پنجمین روز جشنواره برسد.
اجرای نمایش‌هایی با محوریت زندگی بزرگان و مفاخر
در جشنواره تئاتر فجر سال ۱۴۰۲ نمایش‌های با محوریت زندگی بزرگان و مفاخری همچون سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، ملک‌الشعرای بهار، طیب حاج‌رضایی، آریو برزن و ثقه‌الاسلام روی صحنه رفت. این آثار در بخش «هویت ملی» اجرا شدند و مخاطب را با گوشه‌هایی از افتخارآفرینی این قهرمانان آشنا کردند.
هویت ملی عنوان بخشی بود که امسال برای اولین بار به جشنواره تئاتر فجر اضافه شد؛ این بخش همان‌طور که از نامش پیداست به قهرمانان ملی و اتفاقاتی پرداخت که با هویت ایرانی- اسلامی مردم کشورمان گره خورده‌اند.
در سال ۱۴۰۲ چندین کارگردان در نمایش‌هایی مثل تروما، پشت چراغ قرمز و شجاع‌دل به حیات پربرکت سردار حاج قاسم سلیمانی پرداختند. نمایش ثقه‌الاسلام نوشته امیر علیزادگان به کارگردانی امیر حجازی از شهر تبریز در بخش هویت ملی چهل‌ودومین جشنواره تئاتر فجر حضور یافت. این نمایش آخرین روزهای زندگی شهید میرزاعلی‌آقا تبریزی معروف به ثقه‌الاسلام تبریزی را روایت کرد.
مرغ سحر به شخصیت آزادی‌خواه ملک‌الشعرای بهار پرداخت. این نمایش زندگی و مبارزه‌های شاعر توانمند خراسانی، ملک‌الشعرای بهار را روایت می‌کرد. پیش‌تر مرغ سحر طی ۳۰ شب اجرا در سالن نوری حوزه هنری مشهد روی صحنه رفته بود.
نمایش آریوبرزن به نویسندگی و کارگردانی حامد مکملی، روایتی از یک واقعه تاریخی غرورآفرین است که مقاومت و تسلیم نشدن وی را در برابر لشگر اسکندر مقدونی نشان می‌دهد. این نمایش روایت واپسین سردار هخامنشی است که یا یارانی اندک و به همراه خواهرش یوتاب در دربند پارس برابر لشگر اسکندر مقدونی مقاومت کرد.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز نسبت به نمایش‌هایی که به مفاخر ایران و اسلام پرداخته بودند واکنش مثبت نشان داد. وی پس از تماشای نمایش «ثقه الاسلام» گفت: جشنواره امسال خیلی بومی و متناسب با اقتضائات سنتی و تاریخی کشور شده است.
اسماعیلی پس از پایان این نمایش در جمع خبرنگاران ضمن تشکر از گروه تئاتر تبریزی اظهار داشت: گروه های خوب شهرستانی امسال اجراهای خوب داشتند. در «ثقه الاسلام» گروه خوب تبریزی یک روایت تاریخی را برای ما بازگو کردند. در سال‌های اخیر تاکید شده بود که درباره «ثقه الاسلام» کارهای نمایشی آماده شود. نمایش «ثقه الاسلام» همچون «کلنل» که در تالار وحدت اجرا شد کار ارزنده‌ای بود. امیدوارم بتوانیم همین نگاه را در بازآفرینی وقایع مهم کشور ادامه دهیم.
«نوای عرشیان و مشق فرشیان» در دهه اول محرم
پروژه نمایشی–موسیقایی «نوای عرشیان و مشق فرشیان» در دهه اول محرم امسال در محوطه تئاتر شهر اجرا شد و توانست در طول این چند روز میزبان بیش از ۳ هزار مخاطب باشد.
این برنامه با همراهی انجمن هنرهای نمایشی ایران، مجموعه تئاتر شهر و کانون نمایش های آیینی – سنتی در محوطه تئاتر شهر اجرا به عنوان یکی از رویدادهای هنری مهم این ایام به مخاطبان و علاقه مندان آثار نمایشی مذهبی و آیینی معرفی شد.
رویدادی در قالب چهار بخش اجرای موسیقی آیینی، تعزیه ، نقالی و پرده خوانی که با حضور هنرمندان نام آور این گونه های نمایشی از تهران و شهرستان در فضای باز تئاتر شهر اجرا شد و توانست در طول این چند روز میزبان بیش از ۳ هزار مخاطب باشد.
پس از ساماندهی محوطه تئاتر شهر این برنامه با حضور ۱۰ گروه تعزیه و ۱۰ گروه نقالی به همراه اجرای موسیقی نواحی عاشورایی برگزار شد.
ویژه‌برنامه «اربعین فراتر از کلام» در مسیر پایانه‌های مرزی
ویژه‌برنامه «اربعین فراتر از کلام» به همت اداره‌کل هنرهای نمایشی و همکاری اداره‌های فرهنگ و ارشاد اسلامی استان‌های خوزستان، کردستان، ایلام و کرمانشاه با حضور هنرمندان استانی از ۱۳ تا ۱۵ شهریور در مسیر پایانه‌های مرزی اجرا و میزبان زائران اربعین حسینی شد.
هنرمندان در قالب این ویژه‌برنامه، در مناطق مرزی باشماق، شلمچه، چذابه، خسروی و مهران به اجرای نمایش‌های میدانی، تعزیه، پرده‌خوانی و... برای مخاطبان و زائران ایرانی و خارجی پرداختند که با توجه به موضوع‌ها و گونه‌های متنوع و مختلف، از استقبال خوبی برخوردار شدند.
اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی ایلام با اجرای ۲۰ برنامه با سنج و دمام، ۱۰ اجرای نمایشی، تعزیه، نقالی و اکران ۲۰ فیلم سینمایی توسط سینما سیار در موکب هنرمندان ایران و ایلام (شین)، میزبان زائران اربعین حسینی شد.
برگزاری و احیای دوباره جشنواره تئاتر منطقه‌ای پس از هفت سال توقف
بیست‌وهشتمین جشنواره تئاتر منطقه‌ای کشور با تاکید و حمایت مستقیم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی چهار بخش در استان‌های فارس (پارس)، خراسان رضوی (خاوران) و سمنان (راه ابریشم) آذربایجان شرقی (سهند) برگزار شد. این اقدام گامی استوار در مسیر رونق و اعتلای هرچه بیشتر هنرهای نمایشی و توجه به مناطق کم‌برخوردار بود.
جشنواره‌های تئاتر منطقه‌ای، سال ۱۴۰۱ با درخواست هنرمندان، تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمایت معاون هنری و تلاش اداره‌کل هنرهای نمایشی، پس از هفت سال وقفه، برگزاری خود را از سر گرفتند.
باتوجه به گنجانده شدن تئاتر خیابانی در جشنواره‌های استانی ۱۴۰۲، هنرمندان این عرصه برای نخستین بار در جشنواره‌های تئاتر منطقه‌ای حضور یافتند. آثار برتر خیابانی و صحنه‌ای جشنواره‌های منطقه‌ای، به چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه یافتنند.
۴۸۰ گروه نمایشی و پنج هزار و ۷۱۹ هنرمند، در ۳۲ جشنواره تئاتر استانی و منطقه‌ای که از۶ آبان تا ۳ آذر امسال برگزار شد، حضور داشتند که نشانگر شکسته شدن رکورد مشارکت در این رویداد است.
جشنواره‌های تئاتر استانی در سال ۱۴۰۲، از ششم آبان آغاز شد و سوم آذرماه به پایان رسید.
ویژگی این دوره از جشنواره‌ها که در ۳۱ استان و منطقه کرمان جنوبی برگزار شد، اضافه شدن بخش خیابانی بود. برگزیدگان هر دو بخش خیابانی و صحنه‌ای این رویداد، به جشنواره تئاتر مناطق فجر راه پیدا کردند.
هیئت‌های داوری، در مدت حدود یک ماه، آثار شرکت‌کننده را ارزیابی کردند و در نهایت ۱۳۰ نمایش به عنوان برگزیدگان این رویداد بزرگ کشوری معرفی شدند که ۷۵ نمایش صحنه‌ای و ۵۵ اثر خیابانی را دربرمی‌گیرد. پس از رقابت این آثار در جشنواره مناطق، برگزیدگان به چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه پیدا کردند.
تعداد گروه‌های راه یافته به جشنواره مناطق به روایت آمار و ارقام:
پارس-شیراز ۳۳ گروه (۱۶ خیابانی و ۱۷ صحنه ای)
خاوران- مشهد ۳۷ گروه (۱۶ خیابانی و ۲۱صحنه ای)
جاده ابریشم- سمنان ۳۱ گروه (۲۰ صحنه‌ای و ۱۱ خیابانی)
سهند- تبریز ۲۹ گروه (۱۱ خیابانی و ۱۸ صحنه‌ای)
تعداد کل گروه های راه یافته به جشنواره مناطق ۱۳۰ گروه بود که شامل ۷۶ گروه صحنه ای و ۵۴ گروه خیابانی می‌شد.
تعداد کل هنرمندان شرکت کننده در جشنواره مناطق در بخش‌های صحنه ای و خیابانی۱۳۱۳ نفر بود که از این میان ۸۰۶ هنرمند مرد و ۵۰۷ هنرمند زن بودند.
در مجموع ۲۴ نمایش شامل ۱۳ صحنه‌ای و ۱۱ خیابانی از مناطق چهار گانه به چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر راه یافتند.
جشنواره تئاتر دانشجویی بعد از ۴ سال به صحنه برگشت
ستاد چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر بعد از چهار سال، مسابقه تئاتر دانشجویی را به منظور به ثمر نشستن تولیدات تئاتری دانشجویانِ سراسر کشور و ایجاد امکان ارائه این آثار برگزار کرد.
جشنواره تئاتر دانشجویی بهترین فرصت برای اعتلای دانشجویان این رشته و کانون های تئاتر دانشگاهی است. این رویداد به دنبای امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و اداره‌کل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم رخ داد. در نهایت ۲۷ نمایش به بخش تئاتر دانشجویی چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه یافتند.
بخش ویژه غزه برای اولین بار
با اقدام به موقع اداره کل هنرهای نمایشی و حضور پررنگ هنرمندان جهت اعتراض به جنایت های رژیم صهیونیستی و حمایت از مردم مظلوم فلسطین، بخش ویژه غزه برای اولین بار و به شکل مسابقه ای در قالب در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار شد.
دبیر چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر درباره ضرورت تدارک این بخش گفت: به دلیل جنایات رژیم صهیونیستی در غزه ما هم باید واکنش نشان می‌دادیم، از این رو فراخوانی ارایه دادیم و هنرمندان در بخش‌های صحنه‌ای و خیابانی با این موضوع آثاری را ارایه دادند که در نهایت ۹ اثر در این بخش از جشنواره حضور دارند.این ۹ نمایش شامل سه اثر خیابانی، دو اثر دانشجویی، دو اثر رادیو تئاتر و دو اثر صحنه‌ای می‌شدند.