به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، کمیته شرایط اضطراری دولت مغولستان اعلام کرد که سه میلیون و ۴۲۰ هزار راس دام در این کشور بر اثر گرسنگی ناشی از شرایط آب و هوایی به شدت بد و خاص موسوم به «دزود» (dzud) تلف شدند.
در بیانیه رسمی دولت مغولستان آمده است: این میزان تلفات دام بر اثر وقوع «دزود سفید» در ۱۸۵ منطقه این کشور رخ داده است و این وضعیت در ۶۶ منطقه دیگر به فاجعه نزدیک می شود.
موج سرمای شدیدی که در منطقه یکی از موارد منجر به ایجاد «دزود» است، تلف شدن دام و حیوانات را در پی دارد و در یک دهه گذشته شش بار دامنگیر مغولستان شده است.
دزود فاجعه ای در مناطق استپ، بیابانی و نیمه بیابانی در مغولستان و آسیای مرکزی است که در آن تعداد زیادی از دام‌ها عمدتا به دلیل گرسنگی ناشی از شرایط آب و هوایی خاص که چرای دام را ناممکن می‌کند، تلف می‌شوند. انواع مختلفی از دزود بسته به نوع خاص شرایط آب و هوایی شناخته شده است. در زمستان ممکن است بسته شدن لایه یخ غیر قابل نفوذ دلیل آن باشد، در تابستان ممکن است به دلیل خشکسالی اتفاق بیفتد.
دزود (جوت) یک فاجعه آب وهوایی است که به شکل دوره‌ای مغولستان و تمام کشورهای آسیای مرکزی شامل قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، تاجیکستان و قرقیزستان را در بر می‌گیرد.
یک سوم جمعیت مغولستان برای معیشت به طور کامل به کشاورزی و دامپروری وابسته است و «دزود» های خشن می‌توانند بحران های اقتصادی و مسائل امنیت غذایی در کشور را رقم بزنند. شرایط دزود بار دیگر از سه ماه پیش مغولستان را دربرگرفته اما امسال دمای هوا از منفی ۵۰ درجه سردتر و بارش برف بیشتر بوده است.
دلیل وخیم‌تر شدن وضعیت آب و هوایی، خشکسالی تابستانی است که حیوانات را از ذخیره چربی کافی برای زنده ماندن در سرمای سخت زمستان محروم کرده است.
در فصل زمستان گذشته نیز چهار میلیون و ۴۰۰ رأس دام در مغولستان تلف شدند که در مقایسه با از بین رفتن ۱۰ میلیون دام و حیوان در زمستان ۱۴ سال پیش، کاهش یافته است.
مغولستان یکی از کم‌جمعیت‌ترین کشورهای جهان است که یک سوم مردمش کوچ‌نشین هستند و زندگی‌شان به دامداری وابستگی زیادی دارد.
دولت اولان‌باتور قول داده برای رساندن یونجه و علوفه به دامداران تلاش کند و همزمان صادرات گوشت و پوست حیوانات را ممنوع کرده است.
در مغولستان، انواع دزود شناخته شده است: دزود سفید نتیجه بارش برف زیاد است که مانع دسترسی دام به علوفه می شود. این یک فاجعه مکرر و جدی است تلفات فراوان دام‌ها را در پی داشته است.
دزود سیاه در نتیجه کمبود برف در مناطق چراگاهی است که به کمبود آب برای دام و انسان منجر می شود. این نوع دزود هر ساله رخ نداده و مناطق بزرگی را تحت تأثیر قرار نمی دهد؛ به نظر می‌رسد که این پدیده بیشتر در منطقه بیابانی اتفاق می افتد.
«دزود آهن» از گرم شدن کوتاه مدت در زمستان و بازگشت آن به دمای زیر صفر ناشی می شود. برف ذوب می شود و سپس دوباره یخ می زند و به این ترتیب یک پوشش یخ غیر قابل نفوذ تولید می کند که چرای دام را ناممکن می کند.
دزود سرد زمانی رخ می دهد که برای چند روز دما به شدت کاهش می یابد. دمای سرد و باد شدید مانع از چرای دام ها می شود؛ حیوانات باید بیشتر انرژی خود را برای گرم نگه داشتن استفاده کنند.
در قزاقستان ضرب المثل «جوت (دزود) دارای هفت خویشاوند است» رواج دارد و تفسیر آن این است که هفت وضعیت طبیعی آب‌وهوایی وخیم نظیر خشکسالی تابستانی، خشک شدن چمن، اوایل زمستان، برف عمیق، باران های زمستانی، پوسته یخ و طوفان برفرا شامل می‌شود.