به گزارش ایرنا، عید مردگان، آیینی در بزرگداشت درگذشتگان، که در پایان سال برگزار می‌شود. عید مردگان ریشه در نیاپرستی دارد و مبتنی بر این باور است که ارواح نیاکان و درگذشتگان در پایان سال به زمین برمی‌گردند.آیین بزرگداشت ارواح نیاکان و درگذشتگان، البته این رسم کهن به طور نسبی در تمامی کشورها و در میان قبایل مختلف به شکلهای گوناگون وجود داشته است.
پنجشنبه های آخر سال یکی از شلوغ ترین روزهای قبرستان ها در شهرها و روستاهای استان کهگیلویه وبویراحمد به شمار می رود. برپایی سفره هفت سین در کنار قبرها، توزیع شیرینی، میوه و شکلات و غذاهای متنوع و قرآن خوانی از جمله کارهای مرسوم در این روز است. برپایی هفت سین در قبرستان خود به گونه ای تجلی زندگی مردگان است.
فضای آرامستان های کهگیلویه و بویراحمد این روز حزن انگیز تر از همیشه خواهد بود، در این سنت دیرینه مردم بر مزار عزیزان از دست رفته خود حضور پیدا می‌کنند و بر مزار آنها به یاد روزهای گذشته هفت سین پهن کرده و با گریه و زاری و دعا برای آمرزش از دست رفتگان این روز را می‌گذرانند و با دلی سبک به استقبال بهار و فصل رویش می‌روند.
مردم استان مانند مردم بسیاری از مناطق کشور می‌خواهند که درگذشتگان خود را در جشن سال نو سهیم کنند،رسمی زیبا که عزیزان سفر کرده خود را از یاد نمی‌برند.
اقوام در استان همراه با یکدیگر این رسم را برگزار می‌کنند و پس از بازگشت به منازل خود از انواع شیرینی‌ها و حلواهای محلی برای شادی روح عزیزان سفر کرده خود خیرات می‌دهند.
مسلمان معتقدند که شب جمعه آخر سال به عبارتی پنجشنبه آخر سال، اهل قبور و ارواح مردگان باید زیارت شوند و آنان در این شبها بیدار و منتظر و بر بام خانه های خود در آمده تا که بازماندگان به نام آنان نذور و خیرات دهند و همچنان نیز مرسوم است.
همچنین مردم کهگیلویه و بویراحمد در هفته آخر سال برای درگذشتگانشان شیر برنج یا آش کشک می پزند و توی آش یا شیربرنج هم سیاه‌دانه یا رازیانه می‌ریزند و میان هفت خانه تقسیم می‌کنند. به این آیین که میان لرها و ترک‌های کهگیلویه و بویراحمد رایج است خیرات نیمه برات هم می‌گویند.
غذای خیرات شب عید معمولاً متشکل از شیر، برنج و گیاه رازیانه موسوم به شیر برنج محلی درست است البته پخت حلوا هم برای نیمه براتی در استان مرسوم است.
خیرات نیمه برات یا شب عیدی مردگان یکی از رسوم بسیار مهم مردم استان کهگیلویه و بویراحمد است و اهمیت زیادی در بین مردم دارد.در عید مردگان مردم استان کهگیلویه و بویراحمد برای خفتگان در خاک سنگ تمام می گذارند.
رسم خیرات نیمه برات میان ترک‌ها و لُرها به صورت یکسان رایج است و معتقد بوده هر کس باید برای شادی روح اموات خود تا قبل از آغاز سال نو، به هفت خانوار خیرات بدهد. مردم بعد از خوردن خیرات برای مردگان آن شخص فاتحه می‌خوانند.
یکی از زنان کهگیلویه و بویراحمدی گفت: شیربرنج خیرات با شیربرنج معمولی تفاوتی دارد. در پخت آن از سیاه دانه و یا رازیانه استفاده می شود و بعد هم آن را میان همسایه و آشنایان توزیع می کنند.
این زن ادامه داد: حتی عده ای هم که وضع مادی بهتری دارند برنج و گوشت می پزند و به در خانه ها می برند.
وی تاکید کرد: برخی ها هم به یاد عزیزانشان، غذایی که آن متوفی در زمان حیات دوست داشته است را به عنوان عیدی در بین همسایه ها تقسیم می کنند.
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کهگیلویه و بویراحمد گفت: عیدی مردگان در کهگیلویه و بویراحمد، آیین سنتی، کهن و با ارزشی است که از پیشینیان این دیار باقی مانده و به بیش از ۳۰۰ سال پیش هم می رسد و همچنان در مناطق مختلف این استان به‌ویژه در شهرها و روستاها برگزار می شود.
اصغر آتش فراز افزود: عید مردگان یا پنجشنبه آخر سال نیمه برات در کهگیلویه و بویراحمد به عنوان یک آئین کهن و رسم دیرینه ثبت ملی شده است.
عوض کردن لباس سیاه خانواده‌هایی که یکی از بستگان خود را از دست داده‌اند هم به همت بزرگان فامیل از دیگر آئین‌های مردم این استان در اسفند ماه و به ویژه هفته آخر سال است.
در این استان رسم است که برخی خانواده ها برای عزیزانشان تا یک سال رخت سیاه بر تن می کنند و حتی در هیچ جشن عروسی شرکت نمی کنند.
در این آئین لباس‌های رنگی برای بانوان و آقایان عزادار تهیه و به صورت جداگانه و در مجلسی اهدا می‌شود.
دراین روز برخی از اقوام نزدیک با خرید لباس و پارچه های رنگارنگ به دیدار خانواده های داغدار می روند تا رخت سیاه و عزای آنان از تن خارج کنند و در فصل رویش غم و اندوه را از خانه این عزیزان دور کنند.
کهگیلویه و بویراحمد را به دیار آریوبرزن سردار نامی ایران در دوره هخامنشی می‌شناسند،این استان بخشی از تمدن عیلام بوده و در دوره بعد از اسلام و همچنین بعد از ورود آریایی‌ها جزیی از خاک تمامی حکومت‌های ایران بود.
کهگیلویه و بویراحمد در دوره‌های تاریخی مختلف با نام‌هایی بلاد شاپور، جبال گیلویه و کهگیلویه شناخته شده است.
استان کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۷۲۶ هزار نفر جمعیت در جنوب غربی ایران قرار دارد.