به گزارش ایرنا، آثاری که در موزه ها نگهداری می شود برای همگان از جمله جوانان و نوجوانان جالب است تا بدانند مردمی که در سده ها و حتی هزاران سال قبل در منطقه می زیستند چگونه زندگی می کردند و چه اشیا و وسایلی داشتند.
در واقع موزهها انسان را به گذشتگان نزدیک می‌کنند و نشان دهنده تاریخ، فرهنگ، هویت و آداب هر ملت به شمار می روند و افراد می توانند با اتکا به آنها به زمان گذشته سفر کنند، موزه ها همچنین نقش مهمی در افزایش آمار گردشگران دارند و می توان از این ظرفیت برای توسعه صنعت گردشگری در هر شهر و منطقه استفاده کرد.
هم اینک و در آستانه نوروز ۱۴۰۳ و بهاری دل انگیز برای آشنایی با فرهنگ، هنر، آداب و رسوم مردم پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین می‌توانید سری به موزه‌های همدان بزنید و با تاریخ کهن این سرزمین بیشتر آشنا شوید.
موزه هگمتانه گذر به دوره‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی
موزه هگمتانه ابتدا در بین سال‌های ۱۳۲۰-۲۵ شمسی به عنوان مدرسه ۶ کلاسه پرورش ایجاد شده و در دهه ۱۳۵۰ با هدف برنامه‌های پژوهشی و باستان‌شناسی در اختیار مرکز باستان‌شناسی سابق درآمد.
پس از کشفیات مربوطه در محوطه باستانی هگمتانه این مکان به مخزن نگهداری آثار تبدیل شد و در حال حاضر این موزه با یک سالن اصلی، یک سرسرا و دو راهرو به نمایش ۲۰۰ شی مربوط به دوره‌های پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی می‌پردازد.
اشیای این موزه را می‌توان به ۲بخش تاریخی و اسلامی تقسیم کرد، این اشیا از طریق کاوش در تپه هگمتانه، خرید، اهدا یا توقیف به دست آمده‌اند.
اشیای بخش تاریخی در داخل راهرو غربی و تالار هگمتانه و بخشی از سرسرا به نمایش درآمده‌اند و شامل ستون، ته‌ستون، شالی، ساقه و سرستون‌های سنگی و انواع خشت چهاگوش، کاسه و کوزه، انواع خمره‌های کوچک و بزرگ، انواع ظروف شیشه‌ای و مجسمه گلی، آبخوری، لیوان، تابوت سفالی و انواع سنگ‌های تزئینی و مهره که از کشفیات هگمتانه، روستای شورین، دروازه شیرسنگی و دبیرستان ابن‌سینا به دست آمده‌اند، هستند.
اشیای این بخش به دوره‌های هخامنشی، اشکانی و ساسانی و همچنین نیمه دوم هزاره اول قبل از میلاد تا نیمه اول بعد از میلاد مسیح بازمی‌گردند.
اشیای بخش اسلامی که در راهرو شرقی و قسمتی از محوطه و سرسرا به نمایش گذاشته شده، شامل سنگ مزار، انواع ظروف سفالی مانند حوض آبنما، خمره‌سنگ، قوچ‌سنگ و غیره شده و از مناطقی مانند اسدآباد، فرسنج، برج قربان به دست آمده است.
اشیای این بخش متعلق به ادوار اسلامی اولیه (۱ تا ۴ ه.ق)، میانه (۴ تا ۷ ه.ق) و متاخر (۷ تا ۱۰ ه.ق) و همچنین قرون معاصر (۱۰ ه.ق تاکنون) است.
عمده‌ترین اشیا موزه شامل آثار به دست آمده از کاوش‌های اخیر هگمتانه است که در راهرو و تالار سمت راست موزه و تالار هگمتانه نگهداری می‌شود و تنوع این بخش بسیار زیاد بوده که طی مراحل مرمت، بازسازی و مطالعات اولیه به نمایش در آمده‌اند.
این اشیا متعلق به دوره‌های هخامنشی، اشکانی، ساسانی و ادوار مختلف اسلامی بوده که از شاخص‌ترین آنها می‌توان به مهر شیشه‌ای با نقش نیایشگر، انواع مهر تزئینی از جنس سنگ، استخوان، سرپیکان‌های مفرغی و پیکره‌های انسانی از جنس سفال و ستون کتیبه‌ای با خط میخی متعلق به دوره اردشیر دوم هخامنشی است.
بخش استانی این موزه سالن مرکزی و راهروی سمت چپ موزه را شامل می‌شود و اشیای گردآوری شده از سطح استان را به نمایش می‌گذارد.
آثاری مانند درب بزرگ چوبی (اروسی) متعلق به دوره معاصر، انواع سنگ قبرهای دوره اسلامی مزین به خط کوفی، ثلث، نستعلیق، تابوت‌هایی از جنس سفال و سنگ متعلق به دوره اشکانی و اسلامی که از محوطه شیرسنگی همدان کشف شده‌اند و انواع خمره‌های سفالی با طرح و اندازه‌های متفاوت جهت نگهداری آذوقه و مایعات در این مجموعه نگهداری می‌شود.
نمایش ۱۱ شی زرین و سیمین تاریخی در موزه هگمتانه
شهریور امسال ۱۱ شی زرین و سیمین تاریخی در موزه هگمتانه مربوط به دوره‌های هخامنشی و ساسانی، برای نمایش در موزه هگمتانه به همدان منتقل و برای بازدید علاقه مندان در موزه محوطه تاریخی هگمتانه به نمایش گذاشته شد.
این آثار تاریخی نمایانگر شکوه و عظمت هگمتانه است و شامل «ریتون طلایی هخامنشی»، «سر ستون هخامنشی»، «کاسه زرین با نقوش گیاهی»، «دستبند طلا با نقش قوچ»، «خنجر طلایی»، «دستبند زرین با نقش شیر هخامنشی»، «ظرف نقره آمفورای سیمین»، «جام نقره آمفورای سیمین»، «بشقاب نقره سیمین» و «بشقاب زراندود سلطنتی» بود.
انتقال این اشیای دوره هخامنشی و ساسانی به موزه هگمتانه همدان به مدت سه روز اتفاق بی نظیری بود که با استقبال ۱۰ هزار نفری علاقه مندان روبرو شد.
موزه بوعلی و معرفی شخصیت شیخ الرئیس
موزه بوعلی‌سینا در سال ۱۳۳۰ شمسی در آرامگاه بوعلی، میدان بوعلی، در شهر همدان افتتاح شده است، این موزه که بسیاری از گردشگرانی که به همدان سفر کرده از آن بازدید می کنند، توسط ادارهٔ کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان تأسیس شده و به معرفی شخصیت بوعلی سینا و طب اختصاص دارد.
آثار فراوانی از ابن‌سینا به جا مانده و یا به او نسبت داده شده که فهرست جامعی از آنها در فهرست نسخه‌های مصنفات ابن سینا آورده شده که شامل ۱۳۱ نوشته اصیل از ابن سینا و ۱۱۱ اثر منسوب به او است.
معرفی تاریخ و فرهنگ مردم ملایر در موزه لطفعلیان
خانه تاریخی لطفعلیان در ملایر بخشی از یک مجموعه مسکونی به یادگار مانده از دوره قاجار است که سازنده و مالک اولیه خانه مرحوم محسن مصدقی معروف به مصدق الممالک بوده که در عصر فتحعلیشاه قاجار به واسطه رابطه خویشاوندی که به دربار داشته با بهره‌گیری از معماران زبده آن دوره اقدام به ساخت این مجموعه کرده است.
بخش‌های سه گانه این مجموعه شامل اندرونی، حسینیه، خانه و اصطبل. خانه کنونی و حسینیه بوده که بعدها توسط مرتضی خان لطفعلیان خریداری شد و کاربری مسکونی یافت.
این خانه در ۲ طبقه ساخته شده که سقف طبقه همکف پوشیده از طاق‌های آجری زیباست و پوشش طبقه فوقانی آن به صورت مسطح با تیر چوبی است.
زیباترین بخش بنا حوض‌خانه که با طاق‌نماهای زیبای آجری به شیوه چهار بخشی پوشیده شده است و جریان آب قنات و وجود ۲ حوض سنگی در کف، هوا و فضای بسیار خنک و فرح‌بخشی را برای گذر از گرمای تابستان برای ساکنان ایجاد کرده است.
از دیگر ویژگی‌های این بنا می‌توان به تزئینات لمبه کوبی چوبی در سقف طبقه اول و وجود درهای ارسی با شیشه‌ای الوان اشاره کرد.
خانه لطفعلیان، اکنون با کاربری موزه، معرف آداب و رسوم و تاریخ و فرهنگ مردم شهرستان ملایر است که در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۸۹۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
تاریخ و فرهنگ تویسرکان در دل خانه مسعودی
خانه مسعودی در مرکز شهر تویسرکان است که به استناد کتیبه موجود در این محل، تاریخ آن را ۱۲۹۲ هجری قمری و مقارن با عصر قاجار می دانند.
زیباترین بخش این بنا اتاق شاه نشین طبقه اول آن است در بالای دیوارهای آن تصاویری از شاهان کیانی تا عصر قاجار نقاشی شده است، آئینه کاری، گچبری های برجسته و نقاشی های دیواری گل و بوته و انسان بالدار از جمله تزئینات این بخش از بنا است.
خانه مسعودی «موزه تاریخ و فرهنگ تویسرکان» را در دل خود جای داد است، در این موزه که در سال ۱۳۸۹ راه اندازی شد، وسایل و اشیایی با قدمت دیرینه بخصوص از دوران قاجار تا دوره معاصر قرار دارد و در سال ۷۷ و به شماره ۲۲۴۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه مردم شناسی سیدجمال الدین اسدآبادی با ۵۰۰ اثر
موزه مردم شناسی اسدآباد یک مکان فرهنگی که در محله سیدان در مجتمع فرهنگی سید جمال قرار دارد و ساختمان آن را بر روی خرابه‌های خانه قدیمی سید جمال الدین اسدآبادی ساخته‌اند.
سید جمال الدین اسدآبادی مردی متفکر و آزادی‌خواه بود که برای اهداف و آرمان‌های خود به کشورهای مختلفی سفر می‌کرد.
در میان حیاط موزه مردم شناسی اسدآباد، بنای یادبود سنگی خودنمایی می‌کند که به پاس زحمات و تلاش‌های آزادی خواهانه سید جمال الدین اسدآبادی توسط انجمن آثار ملی ایران ساخته شده است.
در موزه مردم شناسی سید جمال الدین اسدآبادی ۵۰۰ اثر از دوران‌های اشکانی، صفوی و معاصر به معرض نمایش عموم گذاشته‌اند که می‌توان به ادوات کشاورزری، پوشاک، البسه، وسایل آشپزخانه، قلیان، کرسی، قفل‌ها و چراغ‌های قدیمی اشاره کرد.
همچنین در این موزه ۳۰ قطعه عکس قدیمی و ماکت‌هایی نیز به منظور آشنایی بازدیدکنندگان با فرهنگ و رسوم مردم این دیار به چشم می‌خورد که مردان و زنان را با لباس‌های محلی زیبا در حال انجام امور روزانه نشان می‌دهد.
موزه مردم‌شناسی حمام حاج‌آقا تراب پذیرای گردشگران نوروزی
حمام حاج آقا تراب یا حمام دوقلو که در محله علی آباد و بافت قدیمی شهر نهاوند قرار دارد نمادی از هنر ایرانی اسلامی است که درسال ۱۲۳۰ و در زمان ناصرالدین شاه قاجار بنا نهاده شد و گردشگران از این بنا بازدید می کنند.
علت شهرت آن به حمام دوقلو در این است که حمام از دوقسمت تشکیل شده و قسمت اول دارای سردینه و گرمینه بزرگ بوده و فقط مورد استفاده رجال، اشراف و شاهزادگان قرار می گرفته و قسمت دوم همان حمام که آن هم به نوبه خود دارای سردینه و گرمینه بوده (ولی در ابعاد کوچک) ویژه افراد عادی و طبقات پایین جامعه بوده است.
بر هلالی بالای ستون های حمام تصاویر زیبایی از شاهنامه نقش بسته است که گویای داستان جنگ رستم با دیو سفید است. این تصاویر با هفت رنگ، صحنه هایی از داستان شاهنامه را نشان می دهد که به طرز ماهرانه ای کاشی کاری شده است، قسمت رخت کن حمام نیز با گچ بری های اسلیمی، به زیبایی تزیین شده است.
حمام حاج آقا تراب در سال ۱۳۵۶ در فهرست آثار ملی ثبت و با اعتبار ۴۰۰ میلیون ریال به موزه مردم شناسی تبدیل شده است.
با تفکیک دو بخش زنانه و مردانه و تزیین آنها با ماکت های مجزا، در بخش مردانه مراسم شستشو به نمایش گذاشته شده و در بخش زنانه مراسم حنابندان یک عروس به تصویرکشیده شده است.
معرفی فرهنگ غنی نهاوند با نمایش ۸۰ اثر
موزه تاریخ و فرهنگ شهرستان نهاوند که نمونه کوچکی از تاریخ غنی و پرافتخار مردم این شهرستان در دوره‌های مختلف را در دل خود جای‌داده است در ایام مختلف پذیرای علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ است.
این موزه در فضایی به مساحت ۲۵۰ متر در یکی از خانه های قدیمی در مرکز شهر و در فاصله ۲۰۰متری شرق مقبره شیخ ابوالعباس نهاوندی در دوطبقه ساخته و آثاری از دوره‌های مختلف تاریخی که از نقاط مختلف نهاوند کاوشگری شده در معرض دید مردم قرار گرفته است و سالانه چندین هزار نفر از این موزه بازدید می‌کنند.
این موزه در بخش دوره پیش از تاریخ یعنی هزاره های چهارم و پنجم قبل از میلاد مسیح، بخش اسلامی و بخش معاصر و فرهنگ نهاوند آثار تاریخی و گردشگری را برای نخستین بار در معرض گردشگران قرار می دهد و بیش از ۸۰ اثر از دوره‌های مختلف تاریخ قرار دارد که قدمت چند هزارساله و غنی شهرستان نهاوند را به‌خوبی نشان می‌دهد.
در این موزه همچنین آثاری از سه دوره پیش از تاریخ، دوران تاریخی و دوران اسلامی قرار دارد که موردتوجه بازدیدکنندگان است و در بخشی از این موزه تندیس مفاخر مذهبی شهرستان نهاوند در عصر معاصر قرار دارد که نشان‌دهنده اثرگذار بودن این شخصیت‌های ملی در رویدادهای تاریخ معاصر کشور است.
موزه شهدای نهاوند تداعی گر دوران دفاع مقدس
موزه شهدا نهاوند به عنوان اولین موزه شهدا در استان است که به صورت مشترک با همکاری میراث فرهنگی و بنیاد شهید افتتاح شده است.
این بنا از ابنیه واجد ارزش و تاریخی شهر نهاوند است که قدمت آن به دوره قاجار می رسد و شامل دو سالن که از طاق و گنبد تشکیل شده است و دارای دو ورودی در ضلع جنوبی است که ما بین این ورودی ها طاق نماهایی با تزئینات آجری خفته راسته، مسطح و برجسته قرار گرفته که از نوع طاق جناقی و به شماره ۳۳۷۱ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
در دوران هشت سال دفاع مقدس بعضی از اجساد شهدای گرانقدر در این مکان غسل داده شده است و با توجه به نیاز موزه شهدا در شهرستان نهاوند در خرداد ماه سال ۱۳۹۲ با هماهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان و بنیاد شهید و امور ایثارگران شهرستان نهاوند اقدام به تاسیس موزه شهدا در غسالخانه قدیمی کرده است.
موزه شهدا از سه بخش شامل تابلوهایی از عکس شهدا، آثار به جا مانده از شهدا و نمایش فیلم هایی از شهدا است.