به گزارش ایرنا، بار دیگر لطف الهی شامل حال مسلمانان شد و به مهمانی خدا در ماه مبارک رمضان دعوت شدند تا بتوانند با صیقل روح و جسم به فرصت دوباره برای استفاده از نعمت و بخشایش پروردگار دست یابند.
مردم استان گلستان متشکل از اقوام مختلف فارس، ترکمن، ترک، سیستانی، بلوچ، قزاق، شاهرودی و کرد مانند سایر مسلمانان به فراخور آداب آبا و اجدادی خود با انجام بهترین‌ها به استقبال ماه مبارک رمضان می‌روند.
انجام خانه تکانی و پاک کردن در و دیوار از گرد و غبار و یا شستن فرش‌ها و قالیچه‌های خانه‌ها و مساجد از جمله صحنه‌های قابل مشاهده هنگام عبور از مناطق ترکمن نشین گلستان در چند روز مانده به آغاز ماه مبارک رمضان است.
مردم ترکمن صحرا تمام تلاش خود را برای انجام آداب و رسوم خاص این ماه از اقامه نماز تراویح و ختم قرآن در مساجد و جمع‌های خانوادگی تا اجرای آیین «یا رمضان» در اواسط ماه با هدف تاکید دوباره به اهمیت این ماه و همراهی برای پخت غذای نذری در ۳۰ روز از جمله آیین «قوقن» که همان پخت نان محلی خاص در شب قبل از عید فطر است به کار می‌گیرند.
نماز تراویح در فرهنگ ترکمن‌ها
برپایی نماز تراویح در مساجد از دیگر آیین‌های مذهبی است که در میان ترکمن‌های اهل سنت استان گلستان رواج دارد و از کوچک تا بزرگ در این نماز ۲۰ رکعتی که به جماعت در مساجد اقامه می‌شود، شرکت می‌کنند.
مشاهده کودکان و نوجوان به همراه افراد میانسال و کهنسالان در وقت نماز عشا که با کلاه‌های سفید رنگ بر سر، به سوی مسجد می‌روند امری معمول در شب‌های ماه مبارک رمضان در محلات مناطق شهری و روستایی ترکمن‌نشین استان گلستان است.
به گفته رییس مرکز اسلامی شعبه گنبدکاووس، نماز ۲۰ رکعتی تراویح هر شب در طول ماه رمضان در مساجد اهل سنت به صورت جماعت اقامه می‌شود و برپایی نشست‌های قرآن خوانی و ختم کامل قرآن در طول ۶ روز تا یک ماه از دیگر برنامه‌های این ماه مبارک است.
آخوند عبدالباسط قره‌باش در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: ترکمن‌ها ارادت خاصی به اهل بیت از جمله حضرت علی (ع) دارند و در ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷ و ۲۹ ماه مبارک رمضان به عنوان شب‌های قدر، امام جماعت بعد از اقامه نماز تراویح در مساجد اقدام به تبیین وقایع دوران امیر المومنین (ع) و نحوه شهادت ایشان همراه با ختم قرآن می‌کند.
وی ماه رمضان را فرصت خوبی برای نمایش بندگی مومنان نسبت به خداوند با روزه گرفتن و انجام اعمال خیر دانست و بیان کرد: ترکمن‌ها مانند سایر مسلمانان در نخستین سحرگاه ماه رمضان بعد از خوردن سحری قبل از نماز صبح برای روزه گرفتن نیت می‌کنند.
«یا رمضان» در فرهنگ ترکمن‌ها
آخوند قره باش «یا رمضان» را از شاخص‌ترین آیین‌های قوم ترکمن در ماه مبارک رمضان برشمرد و گفت: این آیین در شب ۱۴ ماه رمضان با هدف تلنگر به مومنان برای توجه بیشتر به ارزش‌های این ماه مبارک برگزار می‌شود.
گروهی از جوانان به همراه یک روحانی شب ۱۴ رمضان بعد از خواندن نماز عشا و تراویح در مسجد محل، به خانه تک تک اهالی محل رفته و اشعاری را در وصف حضرت محمد (ص) و برکات ماه مبارک رمضان به زبان ترکمنی می‌خوانند.
السلام علیکم یاتان کشیلار / کیرفیگنی کیرفیگنه باتان کشیلار/ نماز اوقیب روزه توتان کشیلار/ محمد امتین یارمضان
یا رمضان آی لاری/ گلر، گچر بای لاری/ مردینگ اون دوردونه/ یالقیم سچر آی لاری
یوقاردا بیر آی بار/ اوجی قیزیل یای بار/ پیغامبرینگ ساچاغیندا/ بیزه قوییلان پای بار
به معنی (ماه رمضان به نیمه رسیده، ای کسانی که در خواب غفلت هستید باید تلاش کنید تا فرصت باقی است از این ماه برای آخرت خود توشه‌ای بردارید)
این اشعار از سوی روحانی خوانده می‌شود و همراهان پس از هر مصرع، سه بار کلمه «یا الله» را می‌گویند.
همزمان با قرائت اشعار یا رمضان از سوی روحانی، هر خانواده بر اساس توان خود اهدایی به رسم ادب مانند وجهه نقد و یا موادغذایی را داخل پارچه‌ای نو بسته‌بندی کرده و به این گروه می‌دهد.
به گفته این روحانی اهل سنت، هر شب یک خانواده مسوولیت افطاری دادن در مساجد را در محلات ترکمن‌نشین قبول می‌کند و برای عید فطر هم بانوان ترکمن در مراسمی با عنوان «قوقن» اقدام به پخت نان محلی با آرد سفید می‌کنند.
آخوند قره‌باش افزود: قوم ترکمن در ماه مهمانی خدا توجه ویژه‌ای به نذری دادن در راه خدا دارند و زنان و دختران ترکمن خوراکی‌هایی مانند چکدرمه، اوناش، فرنی، بورگ و پیشمه را پخته و بین همسایگان، فامیل و نمازگزاران مساجد تقسیم می‌کنند.
وی سحرخوانی را یکی دیگر از رسوم ترکمن‌ها در ماه رمضان دانست و بیان کرد: بزرگان محل که زودتر از بقیه افراد از خواب بیدار می‌شوند در گذشته با کوبیدن بر روی ظرف مسی و گفتن «بیدار شوید وقت سحر است» مردم را بیدار می‌کردند که امروزه این مراسم به دلیل استفاده از ساعت و زنگ هشدار تلفن همراه، کمرنگ شده است.
عید فطر در فرهنگ ترکمن‌ها
ترکمن‌ها در روزهای پایانی ماه مبارک رمضان خود را برای استقبال از عید فطر به عنوان یکی از اعیاد بزرگ اسلامی آماده می‌کنند که نظافت منزل، خرید اقلام سفره عید شامل میوه، انواع شیرینی، شکلات و آجیل و نیز پختن انواع شیرینی‌های خانگی و خرید لباس برای کودکان و نوجوانان از جمله آن است.
عید فطر اهمیت ویژه‌ای در بین ترکمن‌های گلستان دارد و نماز عید با حضور گسترده و با شکوه مردان، جوانان و نوجوانان در حالی که لباس‌های نو به تن دارند در عیدگاه‌های شهرها و روستاهای بزرگ ترکمن‌نشین استان برگزار می‌شود.
ترکمن‌ها اعتقاد زیادی به برکت عید فطر دارند و در روزهای آخر ماه مبارک رمضان برای تازه عروس‌ها هدایایی می‌برند تا در روز عید فطر به عنوان عیدی استفاده کند.
پهن کردن سفره‌ای رنگین و پذیرایی از مهمانان، صدقه دادن به نیازمندان و دیدار با اهل قبور از دیگر سنت‌های مردم ترکمن در روز عید فطر است.