به گزارش ایرنا از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، این همایش بین‌المللی در چندین پنل برگزار شد، در پنلی که با موضوع حاکمیت و رهبری در برنامه سلامت خانواده و سیستم ارجاع برگزار شد، دکتر جاستین هسو نماینده سازمان بهداشت جهانی ضرورت تامین مالی و اصلاحات مبتنی بر PHC را مورد تاکید قرار داد و پوشش بیمه‌ای ایران را نزدیک به سطح عمومی جهانی دانست و گفت: هدف از توسعه و تقویت پوشش بیمه‌ای کاهش هزینه‌های درمانی از سوی بیماران است.
وی افزایش بسترهای خدمات سلامت محور و ارتقای درمان‌های بیمارستانی تحت پوشش بیمه‌ها را مورد تاکید قرار داد و گفت: به طور کلی در ایران با توجه به جمعیت تحت پوشش بیمه‌ها، اقدامات مناسبی به مردم داده می‌شود.
جاستین هسو ادامه داد: موضوع کلی دیگری که می‌توان به آن پرداخت سیاست کلی مربوط به درآمدها و ارتباط آن با افزایش یا کاهش بار بیماری‌هاست، به معنای ساده‌تر تمرکز اصلی به مدیریت مالی دولت‌ها برمی‌گردد، هر چه اقتصاد بزرگتر باشد عدد و رقم اختصاص یافته به درمان مردم هم بزرگتر خواهد شد.
وی استفاده از کلان داده‌ها را با هدف تخصیص بودجه در درمان مورد توجه قرار داد و عنوان کرد: در مدیریت مالی مرحله مهم اجراست به این شکل که دولت‌ها به قوانین و روش‌های اجرایی نیازمند هستند و در مرحله آخر گزارش‌دهی و پاسخگویی مد نظر است.
نماینده سازمان بهداشت جهانی اضافه کرد: باید سازوکار پایش در چارچوب‌های عملیاتی وجود داشته باشد، مشکل فعلی این است که بودجه محدودی به حوزه اقتصاد سلامت تخصیص می‌یابد.
وی با اشاره به اینکه بودجه‌بندی مبتنی بر برنامه برخی گره‌های سلامت را باز خواهد کرد، ادامه داد: چنانچه اولویت‌گذاری درست و مشخصی داشته باشیم منابع به درستی اختصاص می‌یابد.
به توصیه دکتر هسو باید در سیستم سلامت و بودجه‌ریزی مکانیسم پایش وجود داشته باشد چنانچه عدد و آمار با هم همخوانی نداشته باشند این موضوع مشکل‌ساز خواهد بود.
وی ادامه داد: راهکار برای بودجه‌ریزی صحیح در حوزه سلامت گزارش دهی و داشتن دستورالعمل است.
محمدرضا واعظ مهدوی عضو هیات علمی دانشگاه نیز به موضوع اثرات بیولوژیکی نابرابری در سلامت پرداخت و گفت: امروزه مفهوم سیاست مبتنی بر عدالت برای سیاستگذاران مفهوم ناآشنایی نیست و در ادبیات حوزه سلامت از کفایت لازم برخوردار است.
وی ورود مفهوم عدالت در سلامت را راهکاری برای نشان دادن اثار سوء بی‌عدالتی و کاهش نابرابری اجتماعی در سلامت دانست.
واعظ مهدوی با تاکید بر اینکه در گذشته درآمد سرانه شاخص پیشرفت کشورها تلقی می‌شد ادامه داد: باید به سمت بسط شاخص‌های کیفی، توسعه انسانی و رفاه اجتماعی حرکت کنیم.
به گفته وی احساس نابرابری زمینه‌ساز آسیب‌های سلولی در بدن می‌شود و این موضوع نتیجه بررسی‌های متعدد در زمینه سلولی و بیولوژیکی بدن انسان است.
ارایه کنندگان خدمات؛ رکن مهم فرهنگ سازمانی نظام های بهداشتی
معاون توسعه مدیریت، منابع و برنامه ریزی وزارت بهداشت در نخستین همایش پوشش همگانی سلامت گفت: در فرهنگ سازمانی نظام های بهداشتی، ارایه کنندگان خدمات یک رکن مهم هستند. بحث تامین منابع مالی و تامین پایدار منابع یکی از مشکلات اساسی نظام سلامت در همه کشورها و حکومت‌هاست.
بهروز رحیمی خاطرنشان کرد: کمبود تامین منابع و پایداری آن فقط مختص ما نیست و طبق صحبت با نظام سلامت و سازمانهای جهانی و مطالعه مقالات مروری، این مشکل برای همه وجود دارد.
به گفته وی فارغ از نوع منابع، در کشور ما در دهه‌های گذشته قوانین خوبی برای تامین منابع مصوب شده است؛ مثل یک درصد مالیات سلامت یا ماده ۴۶ قانون الحاق که ۱۰ درصد از منابع خالص هدفمندی را برای نظام سلامت تامین می کند.
رحیمی هماهنگی کامل در اجزای تامین کننده منابع ارایه کننده خدمات، دریافت کنندگان و تامین کنندگان هزینه‌های نظام سلامت و کسانی که هزینه های نظام سلامت را بالا می برند را مهمترین نکته چالش برانگیز عنوان کرد.
وی با اشاره به درس آموخته‌های کرونا خاطرنشان کرد: در ایام کرونا با بازگشت به نظام مراقبتهای اولیه بهداشتی، مراقبت از سلامت و خودمراقبتی، شاهد کاهش بار هزینه‌های نظام سلامت و هزینه های روانی و اجتماعی بودیم و آنجا که به نظام های حاد و درمان بازگشتیم بار هزینه‌ها افزایش یافت.
معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت توجه به ارایه کنندگان خدمات در این مسیر را مهم برشمرد و گفت: تا زمانی که نظامهای پرداختی ما منطبق بر زحمات ارایه کنندگان خدمات و نیاز دریافت کنندگان خدمات نباشد دچار تعارض خواهیم شد و اشکالات عدیده ای پدید می آوریم.
به گفته وی در فرهنگ سازمانی نظام های بهداشتی، ارایه کنندگان خدمات یک رکن مهم هستند و توجه به مشتری داخلی نیز یک رکن خیلی مهم در ارایه خدمات و حفظ و پایداری کیفیت خدمات به شمار می رود.
رحیمی چالش اصلی نظام سلامت فارغ از کمبود منابع و دسترسی به موقع به منابع را بیشتر به نظام پرداخت و نوع نگاهی مرتبط دانست که حاکمیت در تامین منابع برای ارایه کنندگان خدمات دارد. هر قدررقم پرداختی به ارایه دهندگان خدمات مطابق با ارزش خدمات آنان و قابل توجه تر باشد، آنان در ارایه خدمات پویاتر شده و فرهنگ سازمانی ما نیز با تاب آوری بالاتری خواهد بود.
معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت بهداشت با اشاره به این که در نظام سلامت، مسئولیتهای اجتماعی و نقش آفرینی اجتماعی در همه عرصه ها است گفت: برای به یادگار ماندن این نقش آفرینی نیاز به برندسازی داریم .
وی تاکید کرد: مراقبتهای اولیه بهداشتی و اتفاقاتی که در حوزه سلامت به عنوان یک امر پایه رخ می دهد امروزه نیاز به تجاری سازی از نوع برندسازی دارد.
رحیمی با اشاره به زحمات نظام سلامت ایران در طول دهه های گذشته در بحث مراقبتهای اولیه و مراقبتهای پایه گفت: این مراقبتهای اولیه می تواند یک برند خوب باشد و با استفاده از این ظرفیت می توانیم هزینه های نظام سلامت را پایین تر بیاوریم.
معاون وزیر بهداشت خاطرنشان کرد: برگزاری این همایشها و کنگره ها می تواند به این باورپذیری کمک کند اما لازمه این امر حضور تامین کنندگان هزینه های نظام سلامت و دریافت کنندگان خدمات سلامت علاوه بر اجزای اصلی ارایه کننده خدمات است.
رحیمی ابراز امیدواری کرد که این همایش ضمن این که باعث توجه بیشتر مسئولان و سیاستگذاران و حاکمیت به بحث سلامت می شود، با مدیریت بهتر منابع و محدودیت ها بتوانیم به ارایه خدمات به نحو مطلوبتر و با ایجاد ارزش افزوده بیشتر به مردم بپردازیم.
برگزاری پنل‌های تخصصی
همچنین پنل تخصصی درباره موضوعاتی همچون برنامه سلامت نوزادان، فناوری های جدید و ارتقای روش های نظارت و ارزیابی برای بهبود کیفیت خدمات سلامت، تسریع در نتایج سلامت نوزادان، نقش تحول بخش بیمارستان در تقویت مراقبت های بهداشتی اولیه، همسوسازی نظام آموزش حرفه های بهداشتی مطابق با نیازهای مراقبت های بهداشتی اولیه مطالبی مطرح شد.
دکتر گاگان گوپتا نماینده UNICEF که درباره ادغام برنامه سلامت نوزادان در این کنگره سخنرانی می کرد، گفت: از تمامی همکاران بهداشتی سراسر دنیا و نیز سایر مسئولانی که برای افزایش سلامت مردم جهان به ما کمک می کند تشکر می کنم، دغدغه امروز این است که چگونه از مرگ و میرهای مادران باردار، نوزادان و کودکان پیشگیری کنیم.
وی وضعیت برخی کشورها در خاورمیانه و آفریقا را نامطلوب توصیف کرد و ادامه داد: ما در میانه دوره آزمایشی هستیم ضمن اینکه طی پنج سال گذشته، مداخلات بهداشتی ما در منطقه تغییرات کمی داشته است. یونیسف برای بقای کودکان و پوشش و دسترسی منصفانه همه مردم به خدمات بهداشتی و درمانی تلاش می کند.
نماینده UNICEF با بیان اینکه اگر می خواهیم جان وسلامت نوزاد را حفظ کنیم باید به بهداشت مادر هم توجه داشته باشیم، خاطرنشان کرد: باید درباره بهداشت مادر و کودک برنامه‌ریزی کنیم ضمن اینکه یکپارچه‌سازی ایده ها ضرورت دارد.
سالانه ۲۴ میلیون زن باردار در خانه زایمان می‌کنند
وی با اشاره به اینکه کسانی که در زمینه بهداشت در مجامع جهانی کار می کنند باید باهم متحد شوند، اضافه کرد: نیاز داریم که در حوزه بهداشت و درمان سرمایه گذاری کنیم، هنوز در جهان به صورت سالانه ۲۴ میلیون زن باردار در خانه زایمان می کنند، بدون این که فرد ماهری از آن ها مراقبت کند.
نماینده UNICEF به یک میلیون و ۹۰۰ هزار استیل بورن (نوزاد مرده) در دنیا در سال اشاره کرد و افزود: متاسفانه روند کاهشی این مسئله بسیار کند است. دسترسی به اهداف ۲۰۳۰ در زمینه سلامت زنان باردار، در دوران بارداری و بعد از زایمان و تامین سلامت نوزادان مستلزم برنامه ریزی و سرمایه گذاری بیشتر است.
دکتر گاگان گوپتا اجرای طرح بهورزان را مهمترین واسطه در فرآیند ارایه خدمت سلامت و بهداشت دانست و افزود: مثال های خیلی خوبی در این زمینه موجود است، در هندوستان یک میلیون نفر بهورز داریم که خدمات مناسبی ارایه می دهند.
وی با اشاره به اینکه مهمترین موضوع در زایمان این است که ویزیت های خانگی از مادران باردار انجام می شود، اضافه کرد: باید مشاوره های درمانی بعد از زایمان و بسته های درمانی مقابله با عفونت های باکتریایی انجام و پیگیری شود.
برخی مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا به اهداف کاهش مرگ و میرهای پس از بارداری دست نیافته‌اند
دکتر شرلی مارک پرابو نماینده UNICEF نیز در پنلی با موضوع تسریع در نتایج سلامت نوزادان اظهار داشت: برخی مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا به اهداف کاهش مرگ و میر های پس از بارداری دست نیافته‌اند. در واقع در سال ۲۰۲۱ ۱۷هزار مرگ و میر داشتیم و این آمار نشان می دهد که فعالیت های یونیسف به اهداف خود نرسیده اضافه کرد: هدف جهانی ۱۲ مرگ و میر در هزار بوده است.
شرلی مارک پرابو ادامه داد: می‌خواهیم راهکارهای احتمالی در این باره پیدا کنیم تا بتوانیم به اهداف ۲۰۳۰ برسیم، باید بررسی کنیم طی سالی که گذشته چرا سیاست های کشورها منجر به بهبود شرایط زنان باردار و نوزادان نشده است، حتی در شمال آفریقا پسرفت هم داشته‌ایم.
نماینده یونیسف خاطرنشان کرد: به زودی ما در یونیسف ارزیابی‌های خود را در این زمینه ادامه خواهیم داد؛ در هشت کشور از جیبوتی گرفته تا سوریه و لبنان، این موضوع را بررسی کرده ایم و بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که در این کشورها دچار بحران های انسانی هستیم.
وی با اشاره به اینکه شاخص های سلامت مادر و نوزاد در ایران به صورت چشمگیری ارتقا داشته عنوان کرد: ایران می‌تواند به عنوان الگویی موفق، فرصت مناسبی برای استفاده از تجربیات به سایر کشورها ارایه دهد.
شرلی مارک پرابو اضافه کرد: علاقه‌مند هستیم بدانیم، آیا ایران می خواهد بخشی از ارزیابی ما باشد و تجربیات علمی خود را با سایر کشورها به اشتراک بگذارد یا خیر؛ در این زمینه مشتاق همکاری دفتر خودمان با نهادها و مقامات بهداشتی درمانی ایرانی هستیم.
حمید رواقی نماینده WHO با موضوع نقش تحول بخش بیمارستان در تقویت PHC (مراقبت های بهداشتی اولیه) سخنرانی کرد و گفت: درباره بیمارستان تعریف‌های متعددی می شود، اما با تعریف WHO بیمارستان مکانی است که باید ۲۴ ساعته خدمات سرپایی و بستری انجام دهد.
وی با اشاره به اینکه بیمارستان نقش متفاوتی هم برای سایر اجزای نظام سلامت دارد، ادامه داد: به نظر می رسد تعریف بیمارستان را باید تغییر داد به این شکل که در بیمارستان ها از سوی درمان بیماری باید به سمت رفع نیازهای سلامت مردم حرکت کنیم.
گوهر واجید نیز در پنلی با موضوع همسوسازی نظام آموزش حرفه های بهداشتی مطابق با نیازهای PHC گفت: اگر به عملکرد پزشکی که مشکل بیماری را حل می کند توجه کنید، می بینید که تمامی عناصر بهداشت و سلامت و سایر کارکنان باید با او همکاری کنند و او باید نقش یک رهبر را در این زمینه ایفا کند. در مباحث سلامت باید آموزش ها مبتنی بر آموزش‌های کاربردی باشد، در ایران این کار انجام شده است.
به گفته وی در واقع از پیشینیه‌های تحقیقات می‌شود فهمید که ایران این کار را به خوبی انجام داده و آموزش‌ها برای کادر بهداشت و درمان خیلی واقع گرانه بوده است. ضمن اینکه یافته‌ها بیانگر این است که بسیاری از چالش‌های آموزش مامایی در زمینه بافت اجتماعی و فرهنگی و فرهنگ مادرانه قابل توجیه است.
ملک افضلی مدیر پیشکسوت شبکه بهداشت کشور و مدیر پنل رویکردهای کل‌نگر در راستای تقویت کنش جامعه در نظام سلامت پایدار و موثر گفت: شاخص امید به زندگی به دلیل رشد تکنولوژی افزایش یافته است، اما تکنولوژی همه چیز نیست تکنولوژی را باید مدیریت کرد. هدف ما فراهم کردن خدماتی برای مردم با اولویت پیشگیری و مراقبت است.
وی خطاب به مسئولان حوزه سلامت گفت: تکنولوژی خوب است اما در بازار تکنولوژی گیر نیفتید باید در وزارت بهداشت ساختاری باشد که تکنولوژی‌ها را ارزیابی کند تا از آنها به درستی استفاده شود.
ملک‌افضلی خواستار ایجاد مکانیزمی با هدف مشارکت بیشتر مردم در نظام سلامت شد. اگر با کمک مردم تحقیقات پژوهشی و میدانی انجام دهیم قطعا خروجی‌ها به‌نفع مردم است.
انطباق پذیری؛ رمز تاب‌آوری
نسرین کشاورز عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی نیز در این نشست گفت: یکی از موضوعاتی که مورد تحلیل قرار گرفته این است که ۶۵ میلیون سال پیش نسل دایناسورها منقرض شدند، اما مورچه‌ها به بقای خود ادامه دادند؛ چگونه است که این قدر تاب‌آوری متفاوت است.
وی گفت: نظریه قوی سیاه می‌گوید همه قوها سفید هستند ولی قوهای مشکی دیده شده‌اند، از این پدیده قوی سیاه این نتیجه را برداشت می‌کنیم که ممکن است با اتفاقی روبه رو شویم که مورد انتظار نیست به بیان ساده‌تر پاندمی کوید ۱۹ برای ما قوی سیاه بود.
این استاد دانشگاه گفت: زیست‌شناسان سال‌ها تلاش کردند که دلیل بقای مورچه‌ها را بفهمند یکی از کلیدهای بقای مورچه‌ها انطباق پذیری و همکاری میان آنها بوده است به همین دلیل است که با تلاش توانستند بین محیط و شرایط انطباق ایجاد کنند، در کلنی‌های مورچه‌ها قوانینی وجود دارد مثلا یکی این است که اگر مورچه‌ای موجود بزرگتری را ببیند باید از آن اجتناب کند. ما در کلنی‌های مورچه‌ها رهبری را می‌بینیم.
کشاورز گفت: در بیماری‌های مزمن و غیرواگیر نیازمند اصول و اهداف و قوانین متفاوت هستیم، به جای این که برنامه کامل علمی داشته باشیم باید تنوع را در نظر بگیریم و به همین شکل در منابع انسانی جنسیت، دانش تخصصی همه را مد نظر قرار دهیم.
به گفته وی، موضوع بعدی مهندسی کردن شبکه‌های تعاملی است باید ببینیم چه کسی با چه کسی در ارتباط باشد و در عین حال باید از خود مختاری و استقلال هر کدام از این‌ها اطمینان داشته باشیم؛ در ایران استان‌ها باید اختیار و استقلال بیشتری داشته باشند تا با توجه به شرایط خودشان قوانین مربوط به سلامت را راهبری کنند.