امیرعباس محمدی کوشکی در گفت و گو با خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا در خصوص جایگاه ایران در حوزه مالکیت فکری و ثبت اختراعات اظهار داشت: در دهه های گذشته ایران دارای رتبه بسیار خوبی بوده است البته این پیشرفت نسبت به جامعه افراد خلاق و مخترعان کشور مناسب نبوده است.
وی با بیان اینکه، ایران در حوزه اختراعات در آخرین رتبه بندی جهانی سال ۲۰۲۳ با ۱۷۶۸ اختراع که پرونده آنها در کشور ثبت شده، از جایگاه ۵۱ جهانی برخوردار است، افزود: در رتبه بندی جهانی تعداد ثبت اختراعات و پرونده هایی که ثبت شده است، بررسی و رتبه بندی کشورها بر این اساس اعلام می شود.
سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران همچنین گفت: در بین کشورهای اسلامی به لحاظ تعداد پروانه ثبت اختراع، ایران جایگاه پنجم را از آن خود کرده است، تصریح کرد: کشورهای عربستان سعودی، مالزی، ترکیه و امارات متحده عربی به ترتیب با ۱۷۰۸۸، ۸۱۱۶، ۵۷۶۵ و ۲۹۴۲ در جایگاه اول تا چهارم کشورهای اسلامی قرار دارند.
وی همچنین با اشاره به قدمت ایران در حوزه ثبت قانون اختراعات و علائم تجاری که به سال ۱۳۱۰ برمی گردد و اینکه بیشترین تعداد اختراعات ثبت شده در کشورهای ایالات متحده آمریکا، ژاپن و کره جنوبی بوده است، وجود انواع و اقسام چالش ها در این حوزه را در مقایسه با برخی کشورها با قدمت بسیار کمتر از ایران قابل تامل دانست.
زمان‌بر بودن فرآیند ثبت و داوری، دو چالش اصلی حوزه اختراعات در ایران
کارشناس کمیته نوآوری در سازمان ملل متحد در ادامه می گوید: هنگامی مخترعی در ایران بخواهد اختراعی را در کشور ثبت کند، با چالش های بسیار زیادی مواجه می شود که مهمترین آنها مربوط به اداره ثبت اختراعات و مالکیت فکری زیر نظر قوه قضاییه است.
کوشکی یکی از این چالش ها را زمان‌بر بودن ثبت اختراع دانست که تبدیل به دو سال شده است و گفت: مهمترین چالشی که مخترعان بیان می کنند، زمان‌بر بودن ثبت اختراع است؛ ضمن اینکه نظر کارشناسان و تحصیلات آنها گاها مرتبط با اختراعات مربوطه نیست.
وی دومین چالش حوزه اختراعات را سلسله مراتب داوری و تشخیص ناصحیح برخی کارشناسان دانست و اظهار داشت: هنگامی که مخترع اختراع خود را از طریق سامانه ثبت اختراع بارگزاری می کند، گاها کارشناس مربوطه آن را برای مرجع داوری دیگری ارسال می کند که در این حوزه متخصص نیست.
سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران با ذکر مثالی افزود: در حوزه تجهیزات پزشکی در حالی که دانشگاه علوم پزشکی باید اختراع را داوری کند، اما مشاهده می شود نوآوری و اختراع برای دانشگاه صنعتی اصفهان ارسال شده است.
وی ادامه داد: با این ترتیب گاهی بعد از سه ماه اختراع مجددا برگشت می خورد و دو ماه مخترع فرصت دارد که در واقع ثبت را انجام دهد؛ یعنی تایید کارشناس را گرفته و آن را دوباره باید برای مرجع دیگری ارسال کند که این بازه زمانی شش تا هفت ماهه فقط به خاطر تشخیص اشتباه یک کارشناس رخ می دهد.
کوشکی در ادامه می گوید: مساله دیگری که گاها در رسانه ها نیز مشاهده می شود این است که برخی مخترعان اعلام می کنند که هنگام ارسال اختراع به اداره ثبت اختراعات، نوآوری آنها سرقت می شود که هنوز صحت و سقم آن مشخص نیست لذا امنیت اختراعات بسیار مهم است و این نیازمند شفافیت است که آیا چنین مشکلی وجود دارد یا خیر که باید پاسخ داده شود.
به گفته سرپرست تیم ملی اختراعات و نوآوری ایران، این مسائل و چالش ها باعث می شود که مخترع ایرانی نوآوری جدید و اختراع خود را که دارای نقشه و اظهارنامه و خلاصه اختراع است و داوران آن را تایید نمی کنند، به کشور و موسسه دیگری که در کشورهای دیگر ثبت اختراع انجام می دهند، داده و اختراعی که چندین سال برای آن زحمت کشیده اند، در کشوری مثل ترکیه ثبت و پذیرفته شود.
وی گفت: مخترعان در حال حاضر مهمترین چالش این حوزه را پروسه زمانی زیاد و تشخیص ناصحیح کارشناس به عنوان چالش اصلی این حوزه می دانند و با وجود قوانین و جایگاه ایران اما مسوولان اداره ثبت اختراع هیچگاه پاسخ دقیق و شفافی در این خصوص ارائه نکرده اند.