به گزارش گروه سیاست خارجی ایرنا، عشق آباد به اولین مقصد دستگاه سیاست خارجی در سال جدید تبدیل شد، ترکمنستان به عنوان کشوری در حوزه تمدنی نوروز، مقصد مناسبی برای دیپلماسی کشور برای تداوم راهبرد «همسایگی» در سال ۱۴۰۳ به شمار می آید. در میان هیات اعزامی ایران به ترکمنستان، حسن کاظمی قمی به عنوان نماینده ویژه رئیس جمهور در امور افغانستان حضور داشت.
بحران امنیتی در افغانستان پس از خروج آمریکا از این کشور، به افزایش فعالیت‌های تروریستی «داعش خراسان» منجر شده است. ردپای این شاخه از داعش که در اقدامات تروریستی که در خاک ایران و روسیه دیده شد، موضوعی است که تهران و عشق آباد را به عنوان همسایگان افغانستان تحت تاثیر قرار می‌دهد.
این همان چیزی است که کاظمی قمی اینگونه آن را شرح می دهد: «امنیت منطقه امروز در گرو امنیت افغانستان است اما اشغالگران دیروز افغانستان این را نمی‌خواهند». این دیپلمات ارشد ایرانی در مسیر بازگشت از ترکمنستان در گفت وگو با خبرنگار اعزامی ایرنا به عشق آباد در این خصوص و همچنین رایزنی‌ها با مقامات ارشد ترکمنستان و ابتکارات منطقه‌ای ایران برای حل معمای امنیت در افغانستان و بحران آب در منطقه توضیح داده است.
در ادامه متن کامل این گفت‌وگو در اختیار مخاطبان ایرنا قرار داده شده است:
سفر وزیر امور خارجه و هیات همراه به ترکمنستان و گفت‌وگوها با مقامات عالی این کشور بویژه در خصوص بحران و افغانستان و امنیت منطقه ای پیرامون آن چه نتایجی به دنبال داشت؟
سفر هیات عالیرتبه سیاسی کشورمان به ریاست وزیر محترم امور خارجه به عشق آباد در ۲ موضوع همکاری‌های دو جانبه و بررسی تحولات منطقه‌ای بویژه موضوع افغانستان صورت گرفت. ایران و ترکمنستان در مسئله افغانستان اشتراکات زیادی در نگاه خود به حوزه های مختلف افغانستان دارند.
به دلیل شرایطی که امروز در افغانستان وجود دارد که نتیجه ۲۰ سال اشغالگری آمریکا و ناتو است و این کشور را به ویرانه تبدیل کرده ما شاهد از بین رفتن زیرساخت های این کشور، مهاجرت حجم عظیمی از مردم این کشور به کشورها از جمله کشور خودمان و رشد تروریسم هستیم.
تروریسمی که متاسفانه مورد حمایت قدرت‌های خارجی یا همان اشغاگران دیروز است. در نتیجه، امروز تحولات در افغانستان و شرایط حاکم بر این کشور در موضوعاتی مثل مبارزه با تروریسم، مشکلات اقتصادی و زیست محیطی، مردم و حاکمان افغانستان را درگیر خود کرده است. این موارد همچنین باعث شده است این مشکلات بر محیط امنیتی مرزهای کشورهای همسایه افغانستان تاثیر بگذارد.
امروز تمامی کشورهای همسایه افغانستان به این نظر مشترک رسیده‌اند که برای کمک به برون رفت از چالش‌ها و مشکلاتی که مردم و هیات حاکمه این کشور با آنها دست به گریبان هستند نیاز به یک همکاری جمعی است.
در این خصوص و موضوعاتی مثل مبارزه با تروریسم، کمک به امنیت، بهبود شرایط اقتصادی و تجاری، کمک های بشردوستانه، کمک به برقراری ثبات در مرزها، نقاط اشتراکی بین ما و دولتمردان ترکمنستان و سایر کشورهای همسایه وجود دارد.
در گفت‌وگوهایی که با مقامات ترکمنستان انجام شد بر چگونگی تسریع و توسعه همکاری ها با کابل تاکید شد. هر دو کشور اتفاق نظر داریم که راهکارهای حل بحران افغانستان از رهگذر همکاری‌های منطقه‌ای صورت می‌گیرد.
ایران چه ابتکاراتی برای نزدیک کردن دیدگاه های همسایگان افغانستان به کشورمان داشته است؟
ما طی چند ماه اخیر گروه تماس منطقه ای را شکل دادیم که اولین اجلاس آن با حضور نمایندگان کشورهای همسایه در کابل برگزار شد. همسایگان افغانستان اتفاق نظر دارند که باید بسته‌های همکاری از جمله بهبود در شرایط امنیتی، مبارزه با تروریسم و کمک به اقتصاد افغانستان را تعریف کنیم. در این مسائل بین ما و ترکمنستان اشتراک مواضع وجود دارد. تقویت همکاری‌های منطقه‌ای در گفت‌وگوهایی که با مقامات ترکمنستانی داشتیم مورد توجه قرار گرفت و درباره مکانیسم‌های اجرایی آن هم گفت‌وگو شد.
اشتراک نظری که بین ایران و ترکمنستان وجود دارد مشابه آن با روسیه، چین، ازبکستان و تاجیکستان هم وجود دارد چون همه این کشورها بر این باور هستند که ثبات و امنیت منطقه در گرو ثبات افغانستان است؛ اشغالگران دیروز نمی‌خواهند افغانستان به ثبات و امنیت برسد به همین خاطر همکاری دسته جمعی کشورهای منطقه و همسایگان افغانستان ضرورت پیدا کرده تا بتوانند متولی ایجاد ثبات با کمک حاکمان افغانستان شوند.
فرایندی که طی چندماه اخیر شروع شده و آثار آن در حوزه همکاری های تجاری وامنیتی قابل مشاهده است، این ابتکار می‌تواند مشوقی برای کشورهای دوردستی هم که خواهان همکاری با افغانستان هستند، باشند.
در نقطه مقابل، حرکت‌های بی ثبات سازی است که دیگران دنبال می‌کنند؛ من به صراحت اعلام می کنم منشا خارجی و مشترک بین اقدامات تروریستی که در قندهار صورت گرفت و اقدام اخیر تروریستی در مسکو جدی است. شاید در مسئله حادثه تروریستی مسکو عوامل دیگری هم وجود داشته باشد اما یکی از عوامل مهم آن به آنچه که امروز در موضوع منطقه‌ای و افغانستان می‌گذرد برمی‌گردد.
من فکر می‌کنم رایزنی‌هایی که مابین جمهوری اسلامی ایران با همسایگان افغانستان در جریان است به برداشتن گام‌های عملی رسیده است. الان ما تاکید داریم که مسیرهای ترانزیتی را فعال کنیم که خود این کریدورها که از مسیر بندر چابهار، چین، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان و حتی ترکمنستان می گذرد می‌تواند به بهبود ثبات وامنیت منطقه کمک کند.
از این جهت این نگاه مشترک بین ما و کشورهای همسایه وجود دارد. یکی از مسائلی هم که در گفت‌وگوها با مقامات ترکمنستانی مطرح شد و مورد تاکید طرفین قرار گرفت برگزاری اجلاس وزاری کشورهای همسایه افغانستان بود که ۲ دور آن در پکن و تهران برگزار شد.
امروز منطقه به این جمع بندی رسیده است که مبارزه با تروریسم و ثبات منطقه از رهگذر همکاری جمعی با کابل حاصل می شود.
وزیر امور خارجه آقای امیرعبداللهیان به مسئله تنش‌های آبی در منطقه، حفظ منابع موجود آبی ایران و ترکمنستان و سد دوستی اشاره کرد، در خصوص گفت‌وگوها با مقامات ترکمنستانی در این خصوص بگویید.
یکی از مسائل مهم امروز منطقه بحران و کمبود آب با توجه به تغییرات اکوسیستمی است که تاثیرات منفی که بر محیط زیست منطقه خواهد گذاشت. امروز منطقه به این می‌اندیشد که برای حل مشکل آب باید یک همکاری و ابتکار منطقه‌ای تشکیل شود. البته این به این معنای زیرپا گذاشتن معاهدات و توافقات قبلی نیست. بلکه شرایط جدید می‌طلبد که یک همکاری منطقه‌ای هم ایجاد شود.
نکته‌ای که درباره سد دوستی یا درباره دریای خزر مطرح است که گفته می‌شود سطح ارتفاع آب دریای خزر هم به میزان قابل توجهی کاهش پیدا کرده و روند نشان می‌دهد این کاهش ادامه خواهد داشت که می‌تواند آثار منفی زیست محیطی داشته باشد.
همینطور که در منطقه به این جمع بندی رسیدند که باید در حوزه امنیتی مهندسی دسته جمعی انجام دهند برای برون رفت از بحران آب نیز باید بتوانند مهندسی جدیدی با همکاری و هماهنگی منطقه ای شکل دهند. تاکید می‌کنم این مسئله جدای از معاهدات بین کشورها از جمله ایران و افغانستان است که باید در چارچوب آن طرفین تعهدات خود را اجرا کنند.
در این خصوص توافق خوبی بین وزاری خارجه ایران و ترکمنستان انجام شد. من اطلاع دارم کشورهای همسایه هم از آنجایی که موضوع آب را یک موضوع حیاتی می دانند، این همکاری منطقه‌ای در آینده‌ای نزدیک شکل خواهد گرفت.